کاربرد هورمون های گیاهی

هورمون*ها 1- اکسین*ها Auxines 2- ژیبرلین*ها Giberellines 3- سیتوکینین*ها Cytokinines 4- بازدارنده*های رشد Inhibitors 5- اتیلن Ethylene اکسین*ها Auxines عوامل موثر بر عملکرد هورمون*ها در روی گیاهان زینتی غلظت Dosageهورمون مصرفی؛ سن فیزیولوژیکی گیاه اکسین*ها جزء اولین گروه هورمون*های کشف شده هستند که وظایفی همچون تسریع در ریشه*زایی گیاهان و ریزش گل*های اضافی درختان میوه را بر عهده دارند. مهم*ترین عاملی که روی عملکرد اکسین*ها تأثیر گذار بوده مقدار مصرف اکسین و یا غلظت هورمون مصرفی است. گاهی اوقات یک اکسین معین عامل رشد و تقسیم سلولی است. اما اگر همین ماده را در غلظت Dosage خیلی زیاد بکار بریم، باعث مرگ و از بین رفتن گیاه می*شود. بنابراین در مصرف هورمون*ها مخصوصاً اکسین*ها غلظت مصرف اهمیت زیادی دارد. عامل دیگری که در روی عملکرد و یا وظیفه خاص اکسین اثر گذار است سن فیزیولوژیکی گیاه مورد استفاده است. بسته به اینکه گیاهان در چه مقطع سنی قرار گرفته*اند غلظت مصرفی اکسین و زمان القا آن به سن متغیر است و نتایج متفاوتی دارد. اما بطور کلی مهمترین وظایفی را که برای اکسین ها میشناسیم عبارتند از : تسریع در ریشه زایی گیاهان سخت ریشه*زا 3000 ppm - 8000 ppm- مخصوصاً در سطوح بزرگ و واحدهای تولیدی بزرگ که سرعت ریشه*دار شدن گیاه و زمان آن اهمیت دارد، مصرف و کاربرد اکسین*ها دارای جایگاه ویژه*ای است؛ عامل تُنُک کننده در محصولات سال*آور- به این طریق باعث ریزش گل*های اضافی درختان می*شود. مثلاً در درخت سیب حالت سال*آوری وجود دارد. بدین صورت که در بعضی از سال*ها میوه زیاد تولید می*کند و در سال دیگر محصول بسیار ناچیزی دارد. کاربرد اکسین*ها باعث می*شود که در سال*های پر محصول تعداد گل*های قابل تبدیل به میوه کم شود و در نتیجه عملکرد گیاه در سال*های مختلف به شکل متعادلی نگه داشته شود ژیبرلین*ها Giberellinesمهم*ترین کاربرد ژیبرلین*ها GA جایگزینی سرما در غده*ها؛ جایگزینی سرما در بذر دسته نسبتاً بزرگ از هورمون*های گیاهی ژیبرلین*ها هستند که در سال*های حدود 1940 شناخته شدند. کاربرد ژیبرلین*ها در باغبانی به درشت کردن حبه*های انگور، وادار کردن غده یا پیاز برای گل*دهی و جایگزینی سرما در بعضی از بذرهای گیاهان است. بهترین و پرمصرف*ترین جای مصرف GA در ژیبرلین*ها در Flowery culture است که غده*ها و پیاز*ها را به کمک سرما وادار به گل*دهی می*کنیم، بنابراین ژیبرلین*ها جایگزین سرما می*شوند. با تیمار ژیبرلین دوره 3 تا 5 ماهه را که پیازها لازم دارند تا وارد مرحله گل*دهی شوند را بسیار کوتاه*تر می*کنند. وظیفه دیگر ژیبرلین*ها جایگزینی سرما در بعضی از بذرها می*باشد. بعضی از بذرهای گیاهان زینتی نظیرانواع نسترن*ها نیازمند طی یک دوره سرما قبل از جوانه*زنی هستند، لذا وقتی این بذرها را با GA که مخفف ژیبرلین اسید است تیمار کنیم آن را جایگزین یک دوره سرما کرده*ایم. لازم به ذکر است که تعداد ایزومرهای ژیبرلین خیلی زیاد است از GA1- GA47 شناخته شده*اند، و در کارخانجات مواد شیمیایی تولید می شوند اما GA3 کاربرد بیشتری دارد. مشخص کردن نوع هورمون و مقدار آن کار بسیار دقیق و ظریفی است که در آزمایشگاه*های تخصصی با استفاده از دستگاه HPLC صورت می*گیرد. سیتوکینین*ها Cytokininesسیتوکنین*ها دسته*ای از هورمون*ها هستند که وظایف خاص و بسیار تخصصی بر عهده دارند. سیتوکنین*ها وظایفی همچون کمک به تقسیم سلولی و جلوگیری از پیر شدن گل*های شاخه بریده را بر عهده دارند که کمیاب و گران قیمت بوده و دز مصرفی آن*ها کم است. نقش دیگر سیتوکنین*ها جلوگیری از پیر شدن گل*های شاخه بریده Cut flowers است. سیتوکنین*ها در محلول پاشی*های آبی و شیمیایی روی شاخه*های بریده شده که برای مدت طولانی نگهداری می*شوند، کاربرد بسیار خوبی دارند. انواع سیتوکنین*ها عبارتست از بنزیل آمینوپورین، زآتین و کینیتین.   بازدارنده های رشد Inhibitorsدسته چهارم از هورمون*های گیاهی بازدارندگان رشد هستند که نقش متضاد بقیه هورمون*ها را دارند.نقش سه دسته اول اکسین*ها، ژیبرلین*ها و سیتوکینین*ها در تشویق گیاه به رشد و نمو است ولی ایندسته نقش جلوگیری کننده در رشد را دارند. در گیاه بنت قنسول Euphorbia Pulcherrimaصورت می*توان از بازدارنده*ای مثل B9 استفاده کرد. گیاهان زینتی کاربرد خوب و بسیار اقتصادی دارند واستفاده از این بازدارنده*ها باعث می*شود گیاهان کوتاه اما کامل از نظر ساختمان رشدی داشته باشیم. یک پا کوتاهی دسته*ای دیگر از مواد بازدارنده که در گیاهان زینتی استفاده می*شوند آلار SADH است، گر چه در بعضی از مجامع جهانی منع شده است اما چون مورد استفاده آن برای گیاهان زینتی است و مصرف خوراکی ندارد همچنان قابل استفاده است. بهترین مورد استفاده از آلار یا SADH در طولانی کردن خوشه*های گل گیاه کاغذی است. اتیلن Ethyleneبر خلاف چهار دسته دیگر (که ابتدا خاصیت هورمونی آن*ها شناخته شده)، اتیلن ابتدا به عنوان گازی فرار شناخته شد بعد بعنوان هورمون شناسایی شد. اتیلن را در گیاهان زینتی عمدتاً بعنوان هورمون پیری می*شناسیم، هر وقت که بخواهیم گیاهان را به سمت بلوغ و پیری ببریم کاربرد اتیلن توصیه می*شود. اتیلن گازی فرار است که در گیاهان زینتی به هورمون پیری شهرت داشته و باعث رسیده شدن میوه*هایی هم*چون موز و گوجه*فرنگی می*شود. مصرف اتیلن بر روی سبز زدایی یا رسیدن میوه*جات مفید است. اما در گیاهان زینتی بدلیل تشویق به طرف پیری و بلوغ خیلی مفید نیست. اتیلن بر روی گیاهان خانواده Coleus blumei خصوصاً گیاه آیکما Aechema خیلی مؤثر بوده و باعث رشد و انگیزه گل دهی در گیاه می*شود. برای جلوگیری از فعالیت اتیلن و جوان ماندن گیاه از مواد شیمیایی و ترکیبات نقره مثل نیترات نقره و تیو سولفات نقره 8-Hydroxy puinoline استفاده می*کنند. هم*چنین ماده*ی شیمیایی دیگر به نام متیل سیکلو پروپان Methyle Cyclo Propane (1-MCP) را بصورت قر*ص*هایی در ظرف*های بسته*بندی گیاه قرار می*دهند تا گل مدتی شاداب باقی بماند.

کاشت داشت وبرداشت کیوی

مقدمه

گیاهی است متعلق به خانواده Actinidiacea، وبانام  علمیActinidadeliciosaاست این گیاه از   شاخه گیاهان گلدار،رده نهاندانگان،وزیررده دولپه ایها،فوق راسته Dilleniidaeراسته  Ericales وجنس یاژانرActinidiaمی باشدو دارای 20 گونه مختلف است . درحدود10گونه آن از لحاظ تجارتی دارایاهمیت جهانی است ، که 7 گونه  آن به عنوان «پیچهای زینتی»وسه گونه دیگرشامل Actinidia arguta,Actinidia kolomickta,Actinidiachinensis جهتتولیدمیوه مورداستفاده قرار می گیرند.

از بین سه گونه مذکور گونه Actinidia chinensis به دلیل مرغوبیت میوه وصادراتی بودن آن از اهمیت اقتصادی برخوردا راست و میوه آن به نام های

Lohang gooseberry,sheep foach,Monki peach,kiwifruit,Chinese gooseberry ,kiwi berry,yang tao, شهرت یافته است معمول ترین نام  آن درجهان

kiwiیا chinese gooseberry می باشد.

شرایط وعوامل محیطی

واکنش درخت کیوی به عوامل محیطی به دلیل چندساله بودن ونحوه رشدوباروری آنها،همانندتمامی درختان میوه،تاحدودی باسایرگیاهان متفاوت است.ازآن جایی که درختان کیوی پس از چندسال حجم زیادی ازمحیط اطراف خودرااشغال می کنند،بایدبافاصله نسبتا زیادی ازیکدیگرکشت شوند.تغییردادن عوامل تشکیل دهنده محیط رشدومناسب کردن آنهابرای گیاهان کاشته شده اغلب اگرغیرممکن نباشد،بسیاردشواراست،درنتیجه بایدکوشش شودتامحیط کشت این گیاه ازبدوامرمناسب باشد.

مهمترین عوامل محیطی که نحوه رشد ومیزان محصول یک درخت راتعیین میکنند عبارتنداز:حرارت ،نور،موقعیت محل،خاک وآب. 

مجموعه عوامل عرض جغرافیایی،ارتفاع ازسطح دریاومقدارشیب زمین،موقعیت محل رامشخص میکند.اثراین عوامل دردرجه اول بر روی مقدارحرارت محیط .دردرجه دوم  بر روی شدت نور است .بدین ترتیب که هرچه عرض جغرافیایی بیشتر باشد، چون نورخورشید با زاویه کمتری به سطح زمین میتابد ، میزان حرارت محیط  و شدت نوری که درد سترس گیاهان قرار می گیرد،کمتر میشود .شیب زمین بر حسب جهت آن می تواند بر دما اثر مثبت و یا منفی داشته باشد درنیمکره شمالی شیبهای روبه جنوب حداکثرمقدارنورخورشیدرادریافت می دارند.این گونه اراضی دربهارزودترگرم می شوند،درتابستان گرمتروخشک ترندودرپاییزدیرترسرد می گردند.شیبهای روبه شمال درست برعکس شیبهای روبه جنوب عمل می کنند.شیبهای روبه شرق و یا غرب حد واسط شیبهای روبه شمال روبه جنوب هستندبرای کشت نهال کیوی منابع مختلف،شیب روبه جنوب راتوصیه کرده اند. 

این گیاه برای رشد به 240- 225 روز دورة رشدی بدون یخبندان نیاز دارد. این درختان درفصل تابستان تا دمای 40 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌نمایند. درجه حرارت اپتیمم برای رشد این گیاه در دورة رشد ماکزیمم، 24 درجة سانتی‌گراد می‌باشد. دمای کمتر از 1- درجة سانتی‌گراد در فصل بهار باعث از بین رفتن برگهای جوان، میوه‌‌ها و شاخه‌‌های جدید می‌شود. دمای کمتر از 5/2- درجه سانتی‌گراد در آبان‌ماه باعث صدمه به تنة گیاهان جوان و برگها می‌شود.
حداقل دمایی که گیاه بالغ رقم هایوارد کیوی می‌تواند تحمل کند 9- تا 12- درجة سانتی‌گراد می‌باشد . دمای پائین‌تر از 12- درجة سانتی‌گراد در فصل زمستان درختان جوان را از بین برده و تا حدودی به درختان بالغ صدمه می‌زند. رطوبت مناسب هوا حدود 80-70 درصد می‌باشد.

فقط مناطقی با حداقل باد، مناسب کشت کیوی می‌باشد زیرا شاخه‌های این درختان به آسانی در اثر باد شکسته شده، میوه‌ها آسیب دیده و رشد گیاه کم می‌شود. وزش بادهای ساحلی با سرعت 24-8 کیلومتر در ساعت و بادهای بهاره و پاییزه با سرعت 80- 24 کیلومتر در ساعت باعث شکستن شاخه‌ها، کاهش رشد وعملکرد می‌شود.

نکته: باتوجه به اینکه هرساله ما شاهد خسارت های زیاد بابت بادهای موسمی بهاره  علی الخصوص باغ های احداث شده نزدیک ساحل  دریا باشکستن شاخه های جوان هستیم ازآنجایی که شاخه های بهاره تاثیر زیادی بر باروری درختان  کیوی درسال بعددارد لذا حفاظت ازشاخه های بهاره اهمیت زیادی دارد.بستن شاخه های بهاره به سیم داربست ،کوتاه یا هرس اخه های بالای یک مترو زدن بادشکن اطراف باغ  می تواند مناسب باشد. 

 این گیاه در خاک‌های عمیق آبرفتی بهترین رشد را دارد. در خاک‌های لومی و سیلتی‌لوم بهتر از خاک‌های شنی‌لوم رشد می‌کند. خاک مناسب کشت این گیاه بایستی سبک و غنی از مواد آلی و دارای زهکشی مناسب بوده و عمق کافی داشته باشد. بدلیل حساسیت این گیاه به شوری بویژه نمک‌های بر و سدیم، آب آبیاری بایستی حداقل شوری را داشته باشد. کلرید، بیکربنات،‌ بر و سدیم ‌بیشترین خسارت را به این گیاه وارد می‌آورند.

phاپتیمم برای رشد کیوی 5/6 – 5/5 می‌باشد. حدود 1500 میلی متر باران در سال با پراکنش مناسب برای رفع نیاز آبی آن کافی است. در مناطقی با تابستان‌های گرم تا 45 درجةسانتی‌گراد در صورتی که مقدار کافی آبیاری صورت گیرد (93- 74 مترمکعب در هکتار در روز) می‌توان به کشت آن اقدام کرد. در دمای 32 درجة سانتی‌گراد در تابستان به 55 مترمکعب در هر هکتار آب در روز نیاز دارد

ارقام مهم:
در ایران بیش از 95% باغات کیوی با استفاده از رقم هایوارد ، بدلیل ویژگی‌هایی نظیر درشتی و یکنواختی میوه، بازار پسندی و خاصیت خوب انبارداری، کشت شده است. و برای گرده افشانی از دو رقم نر توموری و ماتوا استفاده می‌شود که زمان گلدهی رقم توموری با رقم ماده هایوارد همپوشانی بیشتری دارد. بطور معمول حدود 10 درصد باغ برای درختان نر در نظر گرفته می‌شود. نسبت پایه نر به ماده 1 به 9  است و بهتر است پراکندگی پایه‌های نر در باغ طوری باشد که در تمام ردیف‌ها پایه نر وجود داشته باشد 

ارقام تجارتی مهم کیوی ماده عبارتند از : آبوت ، آلیسون ، برونو ، هایوارد ، مونتی و ارقام نر ماتوا و توموری

تکثیر وتولیدنهال 

کیوی را میتوان به چهارروش تکثیر کردکه عبارتند: 

1-تکثیرازطریق بذر

2-ثکثیر ازطریق قلمه که باتوجه به نوع واریته موردنظر،میتوان چهارنوع قلمه انتخاب نمود 

الف:قلمه چوبی یاخشبی 

 ب:قلمه های نیمه خشبی 

 ج:قلمه های علفی 

د:قلمه های ریشه ای 

3-تکثیر ازطریق کشت بافت

4-تکثیرازطریق پیوند

الف:پیوند جوانه(پیوند شکمی وپیوندوصله ای)

ب:پیوند شاخه(پیوند زبانه یا انگلیسی،پیوندپوستی وپیوند اسکنه ای) 

تکثیر

بیش از 99 درصد کشت کیوی دنیا اختصاص به رقم هایوارد دارد که به جهت سهل بودن ریشه‌زایی، درمازندران به روش قلمه ودرگیلان تولید نهال های اصلاح شده به روش پیوند اسکنه می‌باشد. 

ازدیاد به روش قلمه:

 روش تکثیر  مستقیم : در این روش مهم ترین نکته ، انتخاب  پایه  مادری مناسب و  سالم  از نظر فنوتیپ و  ژنوتیپ در باغ  می باشد  ( رقم هایوارد ) قلمه هایی که از رشد رویشی شاخه های یکساله بدست آمده اند  به طول 15-10 سانتی متر و به قطر 7- 1 سانتیمتردارای سه جوانه تهیه می کنیم، زمان مناسب قلمه گیری از نیمه دوم دی ماه تا نیمه دوم بهمن ماه می باشد

عملیات قلمه گیری:

1-قیچی باید کاملاً تیز باشد تا باعث له شدن بافتهای قلمه نگردد

2-محل فوقانی قلمه شیب مناسب داشته و با چسب پیوند پوشیده گردد
3-محل تحتانی قلمه ها با قارچ کش تیوفانات متیل به نسبت 5-2 در هزار و بنومیل به نسبت 1 در هزار ضدعفونی گردد.

روشهای ریشه دار کردن قلمه:                                   

الف:گلخانه گرم: در روش اول دمای گلخانه 22- 18 درجه سانتی گراد می باشد، بستر کشتی که قبلاً‌ آماده  گردیده است با قارچکش بنومیل ضدعفونی کرده و به کاشت قلمه های تهیه شده اقدام می نماییم. زمان کاشت قلمه اواخر دی ماه تا اوایل اسفندماه می باشد و در طول مدت 60- 45 روز ریشه دار شده و آماده انتقال به گلدان شماره 17 یا نایلکس های پلاستیکی به ابعاد 20×10×10 سانتی متر می باشد.

 ب:گلخانه معتدل:عملیات کاشت قلمه، مشابه روش گلخانه گرم بوده اما دمای آن 12- 8 درجه سانتی گراد و قلمه ها تا اواخر اردیبهشت ماه ریشه دار شده و قابل انتقال به گلدان یا بستر کاشت می باشند و زمان مناسب انتقال قلمه به گلدان از اواخر دی ماه تا اواخر بهمن ماه می باشد. 

 ازدیاد به روش پیوند

1-استخراج بذر از میوه وکاشت آن درخزانه(تولیدپایه) میوه کاملاً رسیده و قند آن تکمیل شده باشد با این منظور بهتر است میوه های برداشت شده را در دمای بالای 12 درجه سانتیگراد قرار داده تا نرم شده و بذر کاملاً‌ از گوشت جدا گردد دراین زمان عملیات بذرگیری شروع می شود و میوه های نرم شده را روی سطح چوبی مالش داده تا له شود سپس باقیمانده را با مقداری ماسه بادی مخلوط کرده تا ماده ژلاتینی چسبیده به بذر نیز از آن خارج گردد و بذر حاصله را با آب شیرین شستشو داده و با قارچکشهای کاربندازیم یا ویتاواکس ضدعفونی می نماییم. بذری را که از این روش به دست می آید به دو طریق می توان جوانه دار کرد.

 2-آماده سازی بستر

    الف : روش گلخانه گرم : دمای این گلخانه بین 22-18 درجه سانتیگراد می باشد از اوایل دی ماه بذرهای موردنظر درکرتهایی که از قبل با بستر مناسب   ( ماسه 1/3 + خاک هوموس3/1+تفاله چای یاخاک برگ3/1) به ژرفای 10-15سانتیمترتهیه گردیده است به صورت نواری یا ردیفی با فاصله ردیف 10 سانتی متر بذرپاشی می نماییم ، جهت یکنواختی بذرپاشی بهتر است سطح بستر رابایک غلتک مسطح وهموارکرد و بذرها رابا مقداری ماسه مخلوط و سپس بذرپاشی گردد. بعد از اتمام بذرپاشی مقدار2/0تا5/0سانتی متر خاک هوموسی3/1،خاک برگ3/1وماسه بادی3/1 را ترکیب کرده روی بذرهامی ریزیم (بطوری که بعداز آبیاری بذر ها نمایان نباشد) با آبیاری ملایم جهت چسبیدن بذر به بستر و خروج هوا از حفره ها عملیات بذرپاشی تمام می شود.                

 ب : روش گلخانه معتدل : این روش نیز کاملاً‌ مشابه روش قبلی است با این تفاوت که به علت کاهش دما در گلخانه که بین 10-8 درجه سانتی گراد است   

     

 3-انتقال به خزانه دوم (انتظار یا گلدان):

در روش گلخانه گرم نشای موردنظر پس از 45 روز یعنی دراواخر بهمن ماه قابل انتقال به  گلدان میباشدودر روش گلخانه معتدل زمان انتقال نشاء به گلدان در اواخر فروردین ماه امکان پذیر میباشد و عملیات پیوندزنی به نیمه دوم دی ماه برمی گردد.

انتقال نهال­های بذری کیوی پایه به خزانه دوم موجب می­ شود تا ریشه ­ها توسعه خوبی یافته و درهم پیچیدگی ریشه ­ها نیز به حداقل خود رسیده وجابجایی نهال ها پس از پیوند درهر زمانی امکان پذیرباشد.ترکیب خاکی برای کاشت نهال بذری پایه کیوی 3/1خاک هوموس،3/1ماسه،3/1کود دامی پوسیده  می باشد درصورتی که زمان کاشت نشا کیوی هواگرم باشد جهت جلوگیری از تاثیرمنفی شدت نورآفتاب بلافاصله بعداز کاشت برای10تا20روزبرروی خزانه توری گذاشته و آبیاری می شود.

نکته:یک هفته در میان محلول پاشی نهال ها انجام شود تانهال  قوی وقابل پیوندزدن داشته باشیم. 

پیوند

پیوند به روش اسکنه ای انجام می شود در این روش ممکن است پایه و پیوندک دارای قطر مساوی باشند و یا پیوندک نازکتر باشد . طول پیوندک باید درحدود 8تا10سانتیمتر بوده و حداقل یک جوانه داشته باشدو محل قطع پیوندک کنار جوانه باشد. پیوندک در هنگام استراحت گیاه از شاخه یکساله گرفته می شود.روش کار بدین ترتیب است که سرپایه راقطع کرده،درامتدادقطرسطح برش یک شکاف عمودی به طول 5سانتیمترایجادمی کنندو دو پیوندک را که ته آنها به شکل گوه ای است بریده شده است در دو طرف آن قرار می دهند. به طوری که لایه های زاینده پایه وپیوندک بر روی هم قرارگیرند

 دراین روش محل اتصال پیوندک به پایه بانوار چسب وپلاستیک پیوندزنی بسته تااز نفوذهوا و رطوبت جلوگیری شود ونوک پیوندک برروی نوار آن باید با چسب پیوندپوشانیده شود تا ازنفوذ آفات وبیماری به پایه وپیوندک جلوگیری شودهمچنین رطوبت خودرا ازدست ندهند.

نحوه احداث باغ کیوی

خاک محلی است که کیوی ریشه های خودرادرآن می گستراندلذاخیلی مهم بوده وبایدموردتوجه قرارگیردتابهترین ترکیب بدست آید.بنابراین بهترین خاک برای پرورش کیوی خاک شنی هوموس دار است این مخلوط یعنی خاک سبک شنی(50%کود پوسیده دامی و50%ماسه دریا)مناسب ترین ترکیب می باشد

کاشت کیوی

1-طراحی باغ کیوی:درطراحی باغ کیوی فاصله نهال ها را4متروردیف هارا 5مترویا فاصله ردیف ونهال ها را4*4متردرنظر میگیرند(4در4)و(5در5)وبعضا(5/3*5/4)بستگی به مساحت زمین نیزدارد.

2-آماده سازی محل کشت نهال کیوی : بهترین خاک برای کاشت کیوی شنی هوموس دار یامخلوط ماسه بادی وکوددامی پوسیده شده است. زمین اصلی را شخم سپس روتیواتور زده روتیواتور یادیسک خورد کرده درصورتی که زمین ما خاک آن سبک باشد چاله های به قطر120تا150سانتی متر با عمق 50سانتی متر خاک برداری شده سپس خاک برداشته شده به اندازه %50آن کوددامی ومقداری خاک هوموسی یا خاک برگ اضافه می کنیم  سپس ضمن اینکه چاله ی خاک برداری شده راپر می کنیم به ارتفاع  40سانتی مترازسطح زمین  خاک می ریزیم به طوری که سطح پشته صاف باشد درصورتی که زمین ما دارای خاک نیمه سنگین باشدچاله ای به قطر120*150سانتی متر خاک برداری کرده وبه خاک خروجی %50ماسه وکوددامی اضافه کرده ضمن اینکه چاله خاک برداری شده راپر می کنیم تا ارتفاع 70سانتی متر ازسطح زمین خاک آماده شده را می ریزیم وپس از صاف کردن پشته نهال را می کاریم. درصورتی که زمین های ما پست ودارای خاک های سنگین باشندزدن زهکش بین ردیف های کیوی الزامی می باشد

3-زمان کاشت کیوی:بهترین زمان کاشت کیوی ماههای شهریور ومهرماه(بهترین موقع)ویا اسفندوفروردین می باشد

4-نحوه کاشت نهال نر وماده کیوی: یک پایه نربرای نه پایه ماده به شرط آنکه پایه های نروماده همزمان شکوفه دهندکافی است.

نسبت پایه نر به ماده:

توجه:درتلقیح بروش دستی هر گل نر برای 5 گل ماده مناسب است.

مدت پولن پذیری گل های ماده7-9روزوقدرت گرده دهی گل های نر2-3روزاست.

عملیات داشت کیوی

این مرحله ازمهمترین مراحل رشدکیوی به شمارمی رودکه عبارتنداز:آبیاری،کوددهی،سله شکنی،خاک دهی پای نهال،مبارزه باآفات وبیماری هاو...

دربخش تغذیه وآفات وبیماری ها مفصل بحث خواهدشد

روش های آبیاری کیوی

1-بارانی(پمپ،لوله های اصلی،انشعابات فرعی،فواره)

2-میکروجت

3-قطره ای(پمپ،لوله های پلاستیکی قطرکم،سرلانس یاقطره چکان

کود وتغذیه کیوی:

کیوی گیاه پرتوقع است.

*نحوه بدست آوردن مقداردقیق غلظت کود یامحلول غذایی:   

FC=K*Fr/Tr, Id=100idn/Tr*EU

FC= غلظت کوددرآب برحسب قسمت درمیلیون(PPM)

   =ضریب ثابت برابر100k

 Fr=مقدارکودمحلول برای هرنوبت آبیاری برحسب کیلوگرم درهکتار

Tr=نسبت زمان کوددادن به زمان آبیاری،درهربار8/0درنظرمیگیرند.

Id=مقدارناخالص آبیاری برحسب میلیمتر 

Idn=مقدارخالص آبیاری

Tr=ضریب تعرق

Eu=ضریب یکنواختی توزیع

مثال:اگر Idnمقدارخالص آبیاری20میلیمترباشدیعنی مقدار20000لیتردرهکتاردرهرنوبت و TRضریب تعرقدرآبیاری 0.8و EUضریب یکنواختی توزیع90%باشد.

Id=100idn/TR*En=100*20/0.8*90=24.7

اگربخواهیم برای هربارآبیاری3کیلوگرم کوددرهکتاررادرنظربگیریم محاسبهاینگونه است.

Id=K*Fr/TR.Id=3  /   0.8*24.7=15.2ppm

مقدارکودهای لازم درسال های مختلف برای آبیاری: توجه:اگربخواهیم دریک باغ کیوی مقدار100کیلوگرم کودرادرطی 100روزدراختیارگیاه قراردهیم وبرنامه آبیاری طوری باشدکه درهرقطعه هردوروزیکبارآبیاری شود.جمعاآن قطعه50باردرزمان کوددادن آبیاری می شودپس درهرمرتبه بایددولیتردرهکتاربرای هربارمحاسبه کنیم ودرفرمول های ذکرشده بالاقراردهیم.

نکته بسیارمهم دیگراین است که که نمی توان هرنوع کودمحلولی رابکاربرد.

کودی که برای آبیاری قطره ای درنظرگرفته می شودبایددارای مشخصات زیر باشد:

1-باعث ایجادرسوب روی سوراخ های قطره چکان هاوداخل لوله هانشود.

2-موادغذایی متشکله آن دارای نسبت مناسبی ازعناصرازت،فسفر،پتاسیم ومیکروالمنت باشد.                                                                           

3-phوکودمحلول بایدبه صورتی باشدکه تاحدودی ازسختی آب کاسته ومانع رسوب موادغذایی در داخل لوله ها وقطره چکان هاشود .

4-مواد تشکیل دهنده به صورتی باشند که به خوبی جذب خاک شده وحداکثرآن مورداستفاده گیاه قراربگیرد.

دردوسال اول مقدارکودی که به نهال داده می شود،بسیارمحدوداست سال اول مقدار30گرم ترکیبات اوره (14گرم ازت)برای هردومترمربع خاک اطراف نهال درنظرگرفته می شودواین عمل 3-4باردرماه های فروردین تامردادتکرارمی شود.سال دوم 120گرم اوره(55گرم ازت)در3-4مترمربع خاک اطراف آنهادراسفندماه پخش میگرددسپس درسه مرحله درهرمرحله 60گرم اوره (28گرم ازت)ازماه های فروردین تامردادتکرارمی شود.

سال سوم مقدار250کیلوگرم (115کیلوگرم ازت )برای هرهکتارباغ دراسفندماه درنظرگرفته می شود.سپس مقدار125کیلوگرم اوره(57کیلو گرم ازت)دراریبهشت ماه به باغ می دهند.درموقعی که خاک رطوبت نسبی دارد،فقط مصرف ترکیبات اوره کافی است ولی بایددقت نمودکه رطوبت خاک بیش ازحدلازم نباشد،زیرا دراین صورت ریشه ضایع شده ازبین می روند.موقع مصرف کودرابایدطوری انتخاب نمودکه پس از آن بارندگی باشدتاازت رادرخودحل کرده وبه ریشه برساند.

زمانی که نهال هابارورشدنداگرنتیجه آزمایش خاک وبرگ هردومساعدباشدمقدار170کیلوگرم کودازته درهکتارلازم است که115کیلوگرم آن دراسفندماه و55کیلوگرم آن دراردیبهشت به خاک داده می شود کودفسفره رانیزبه مقدار56کیلوگرم درهکتاردرماه بهمن واسفندبه خاک می دهند.

کود پتاسه:به مقدار150تا200کیلو گرم درهکتار2تا3مرحله دربین ماه های اسفند ومردادبه باغ داده میشود.کودرابایدسرتاسرباغ پخش نمودتاریشه بتوانددرتمامی محدوده انتشارخودآن راجذب نماید .

نکته:درمناطقی که هرس شدیدروی درخت انجام میگیرد،مقدارنیازگیاه به کودبیشترازگیاهانی است که هرس کمتری روی آنهاصورت گرفته است ومعمولاشاخه هارابه قیم هابسته وآنهارابه حال خودباقی می گذارندبخصوص کودپتاسه برای تولیدمیوه بسیارضروری است.

 کود کامل مایع(کلاته) مخصوص کیوی  

کود کامل مایع کیوی از جمله محصولاتی است که بیش از 90% تولید آن در باغات مازندران انجام می‌شود. درختی است که به سرما حساس بوده و از لحاظ نیاز به عناصر غذایی به ازت، پتاسیم، گوگرد، فسفر، و منزیم نیاز بالایی دارد.

 ازت: گلوگاه رشد گیاه بوده و کمبود آن به شدت رشد کیوی را کاهش می دهد. کمبود آن ابتدا در برگهای پیر و سپس در برگهای جوانتر دیده می شود زیادی ازت نیز رشد کیوی را کاهش می دهد که بصورت سوختگی بین برگها از حاشیه برگ شروع شده و به رگبرگهای میانی می رسد. از این رو رساندن میزان مناسب و مورد نیاز این عنصر به گیاه در تولید آن نقش فراوان دارد.

فسفر: با کمترین علائم ظاهری کمبود آن در کاهش رشد کیوی موثر می باشد کمبود آن باعث لاغر شدن ساقه‌ها و کوچک شدن برگها می‌شود و زیاد بودن فسفر درگیاه نیز باعث اختلال در جذب عناصری مانند روی می شود. 

پتاسیم: نخستین علامت کمبود آن کاهش رشد گیاه در دوران شکوفه دهی و جوانه زدن است. کمبود پتاسیم در کاهش کیفیت محصول تولیدی و پائین آمدن سلامت و شادابی گیاه و محصول تاثیر فراوان دارد، از علائم کمبود آن به پیچیدگی حاشیه برگها، تغییر رنگ برگ به قهو‌ه‌ای، سوختگی و نکروزه شدن برگها، ریزش برگها و کوچک شدن میوه‌ها می‌توان اشاره کرد. همچنین پوسیدگی شکوفه ها درکیوی تحت تاثیر کمبود پتاسم می‌باشد. کمبود پتاسیم به شدت عملکرد تولید میوه را کاهش داده ، تعداد، اندازه و کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار می دهد. 

منزیم: کمبود منزیم به سلامت و شادابی گیاه لطمه شدیدی وارد می‌کند نکروزه شدن‌،تغییر شکل و رنگ شدید و حساسیت شدید گیاه به آفات و بیماریها از مشکلات کمبود منزیم برای کیوی می‌باشد. 

گوگرد: کمبود کوگرد نیز باعث کاهش شدید رشد گیاه و تولید است. عناصر ریز مغزی مانند اهن، روی، منگز، بور، مس و مولیبدن زمانی مطرح می شوند که گیا ه از نظر تغذیه عناصر پرمصرف به خوبی حمایت شود وبرای یک تولید خوب و با کیفیت و همراه با مصرف عناصر پر مصرف، عناصر کم مصرف تأثیر خود رانشان دهند. 

تأثیرعمومی عناصری مانند آهن، روی، مس و ... در کیوی بر کیفیت و عملکرد گیاه و محصول آن می باشد، کمبود آنها به کاهش رشد گیاه ، بروز علائم ظاهری در پایین آمدن کیفیت گیاه و محصول تولیدی ، کاهش مقاومت گیاه دربرابر آفتاب و .... دامن می‌زند. علائم کاهش این عناصر به صورت نکروزه شدن برگها ، تغییر رنگ برگها و کاهش رشد گیاه بروز می‌کند. که با یک فرمول صحیح و رساندن مواد غذایی با کود مایع هامون در زمان مناسب به گیاه به افزایش تولید، کیفیت و سلامت گیاه و محصول خود می‌رسیم. 

 میزان مصرف : 5/2 الی 5/3 لیتر کود را در 1000 لیتر آب حل کرده سپس محلول پاشی انجام شود . محلول فوق قابل جذب از طریق برگ و ریشه می باشد.

     N=14%  ,  P2O5=4%  ,  K2O=8%  ,  Zn=1000ppm  ,  Fe=1250ppm 

,  Mn=700ppm  ,  Mg=2000ppm  ,  B=300ppm  ,  Cu=200ppm 

, Mo=40ppm  

هرس کیوی

برای گل دهی بیشتربایددرخت کیوی راهرس کردکه هرس تابستانه وکندکننده های رشدسبب تحریک گیاه برای گلدهی بیشترمی شودتعدادگل درکیوی بسیارزیاداست ولی تعدادکمی ازآنها به میوه تبدیل می شودازعوامل آن عدم گرده افشانی،سقط جوانه گل،عدم تامین نیازسرمایی،متعادل نبودن نسبت بین برگ ومیوه می باشد.شایدمهمترین مسئله درپرورش کیوی گرده افشانی گل های آن باشدچراکه رابطه مستقیم باتعدادواندازه نهایی میوه دارد.هرس درختان ماده ونر باهم فرق دارند.بازوهای میوه دهنده کیوی،فقط روی شاخه های سال جاری که ازروی شاخه های سال قبل منشعب شده اند بوجودمی آید.عمدتا6عددازشکوفه های انتهایی شاخه تبدیل به میوه می گردد.شاخه های ایده آل برای تولیدمیوه آنهایی هستندکه درآنهافاصله بین جوانه ها ها کم باشدوجوانه ها خوب رشدنموده وبه طرف بالاقرارگرفته باشند.

انواع هرس کیوی

1-هرس زمستانه

الف)هرس شاخه های یکساله کامل:این هرس بصورت شاخه های انگوراست راهنمای اصلی جهت انجام این هرس سیم ثابت مرکزی است معمولادرسیستم ستونی تی بار طوری هرس می کنندکه هر شاخه فرعی حدود25تا40سانتی مترازهمدیگر قرارگیرند.تابدین صورت ازتوهم رفتگی شاخه ها وسایه اندازی زیادجلوگیری شوددراین سیستم شاخه های آویزان کناری راتاارتفاع زانو ازسطح زمین قطع میکنندیااینکه انتهای شاخه هارابه طوری که اززمین فاصله مشخصی داشته باشد،هرس میکنند.   

ب)هرس شاخه های جانبی کوتاه:شاخه های باردهنده هردوسال یا سه سال یک بارازنقطه اتصال به تنه اصلی به طورکامل هرس می شود وشاخه های جوان جایگزین آنها می گردد.درزمستان اول شاخه های جانبی راکه حدودهشت جوانه دارندبه فاصله 30سانتیمترقطع می کننداین جوانه هادربهارهمان سال رشدخواهندکردوازآنهاحدود6میوه تولیدخواهدشدهدف ازهرس زمستانه باقی گذاشتن مقدارکافی شاخه های چوبی یکساله روی درخت تاجوانه ها بطوریکنواخت درسراسرشاخه تقسیم شوند.بدین جهت لازم است درهرمسیری تنها یکسری جوانه باقی گذاشته شود.بهترین زمان هرس اواخرآذرماه بعدازریزش برگ هاست .هرس شدید  در این زمان باعث  رشد شاخه های جدید زیاد شده و  سطح میوه دهی بالا می رود در این  هرس کلیه شاخه های ضعیف و پیچیده را حذف کرده وروی شاخه های انتخاب شده 3تا6جوانه نگهداری می شود.

 2-هرس تابستانه:به هرس تابستانه هرس سبزنیزگفته می شوددراین هرس جلوی رشدبی رویه آن گرفته می شودوشاخه های زیادبلند وبهم پیچ خورده وخشکیده قطع می شود.                                                                                                                                                      

آفات

شپشک توت یک آفت بسیار خطرناک و پلیفاژ در بسیاری از کشورهای جهان است . این حشره با داشتن بیش از 40 میزبان در بسیاری از باغات دنیا در گروه آفات درجه یک جای گرفته است . این آفت از سال 1343 همراه با نهال های توت خارجی وارد استان گیلان گردید و همراه با گسترش نوغانداری و انتقال نهال های توت به سایر استانهای کشور، هم اکنون تمامی توتستانهای ایران آلوده به این آفت هستند. خطر عمده آن گسترش و اشاعه بر روی درختان میوه مانند کیوی، هلو، گردو در نقاط مختلف کشور است. مشکلات عدیده ناشی از سموم نباتی و عدم کارآیی لازم آنها بر روی این سپردار، بررسی قدرت پارازیتیسم دو گونه زنبور پارازیتوئید به نامهای ‏‎Encarsia berlesei‎‏ و ‏‎E. faseiata‎‏ را ایجاب می نماید .بیماری بعدی که باعث خسارت درختان کیوی میشود شانگهای است وهمچنین پوسیدگی ریشه که درخاک های مرطوب وسنگین اتفاق می افتد. توضیحات  کامل تر به همراه تصویردر بخش تغذیه و آفات وبیماری  ها داده می شود.

نگهداری میوه کیوی

اگر کیوی شما نارس وسفت است یک عدد سیب کنار کیوی ها قرار دهید وانها را داخل ظرفی ریخته ودر یخچال قرار دهید.

هنگام خرید این میوه نمونه‌ای از آن را در میان انگشتان خود قرار دهید و درصورتی که بر اثر فشار جزیی، نرمی زیر دستان خود احساس کردید از خریدن آن صرف‌نظر کنید. این میوه را می‌توانید در دمای اتاق نگهداری کرده، آن‌را به مدت چند روز ذخیره کنید. هرگز این میوه را کنار سیب، گلابی و سیب زمینی قرار ندهید، زیرا از این میوه‌ها گازی متصاعد می‌شود که موجب رسیدن بیش از اندازه این میوه می‌شود. به علاوه، توصیه می‌شود هیچ‌گاه کیوی بسیار نرم یا لک دار نخرید؛ اما در صورتی که میوه شما نارس است می توانید آن را در کاغذ همراه میوه‌هایی نظیر سیب، گلابی یا موز قرار دهید تا فرآیند رسیدن تسریع شود. هرگز به اندازه میوه توجه نداشته باشید، زیرا در میزان مواد مغذی موجود در آن تأثیری ندارد. تصور نکنید میوه درشت‌تر دارای مقدار بیشتری ماده مغذی است و ارزش تغذیه ای بیشتری دارد .

هشدار

این میوه از میوه‌هایی محسوب می‌شود که دارای اگزالات هستند. اگزالات ترکیبی است که وقتی وارد بدن می‌شود ، در مایعات بدن باقی می‌ماند و موجب بروز عارضه در اعضایی نظیر کلیه‌ها و کیسه صفرا می شود. به این منظور این میوه برای افرادی که مستعد سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا هستند باید با احتیاط میل شود. به علاوه، اگزالات موجود در این میوه، مانع جذب کلسیم می‌شود. به این دلیل نباید حداقل 2 تا 3 ساعت قبل و بعد از مصرف لبنیات و حتی قرص‌های کلسیم این میوه را تناول کرد تا مانع جذب این ماده مغذی نشود.

تغذیه گیاهی در خاک های شور

فهرست

   1. مقدمه                                                                              

2.تحمل درختچه‌ها و درختان زینتی نسبت به شوری                               

3.اثرات شوری روی رشد گیاه                                                          

4. طبقه‌بندی خاک‌های متاثر از املاح براساس Eph, Esp,            Ec

5.اصلاح خاک‌های شور                                                                   

6.مقاومت گیاهان مختلف به درصد سدیم تبادلی خاک ESP                     

7. نقش روی در کاهش تنش شوری                                                    

شوری و سدیمی بودن خاک‌ها و تغذیه گیاه:

شوری و سدیمی بودن خاک

شوری و سدیمی بودن خاک یکی از مشکلات مهم خاک‌های مناطق خشک و نیمه خشک است. در این مناطق بدلیل کمبود بارندگی و اقلیم خشک، املاح در خاک تجمع پیدا می‌کنند و در نتیجه خاکهای شور حاصل می‌شود. این خاک محیط نامناسبی برای رشد و تولید بوده که هم کمیت محصول را پائین می‌آورد و هم کیفیت محصول را کاهش می‌دهد.

طبق آمار %۱۵ سطح کل کشور ما را خاکهای شور و چیزی حدود %۵۰ خاکها قابل بهره‌برداری و آبیاری می‌باشند.

بطور کلی خاک‌های شور دارای مقدار زیادی املاح محلول هستند که این نمک زیاد مشکلاتی را برای گیاه بوجود می‌آورد.

شوری خاک چگونه تعیین می‌شود؟

شوری خاک را براساس پارامتری بنام E.C. یا قابلیت هدایت الکتریکی مشخص می‌کنند. هدایت‌سنج الکتریکی، دستگاهی است که قابلیت هدایت الکتریکی محلول خاک یا E.C. را اندازه‌گیری می‌کند. خاک‌هایی که E.C. آن‌ها بیشتر از Ds/m  ۴ باشد جزء خاکهای شور طبقه‌بندی می‌شوند.

.تحمل درختچه‌ها و درختان زینتی نسبت به شوری 

نام گیاه	حداکثر مجاز E.C. (Ds/m)	نام گیاه	حداکثر مجاز E.C. (Ds/m)
یاسمن	2-1	کاج سیاه	6-4
گل رز	3-2	نعلب درختی	6-4
لاله درختی	3-2	اوکالیپتوس	8-6
عَشَقه	4-3	خرزهره	8-6
بداغ	4-3	نخل بادبزنی	8-6
توری	4-3	دراسیتا	8-6
ماگنولیا	6-4	گل کاغذی	8>
شمشاد	6-4	گل یخ	8>

حساسیت گیاهان به شوری خاک

گیاهان نسبت به شوری خاک حساسیت متفاوتی دارند و بعضی می‌توانند شوری را تحمل کنند که به آن‌ها اصطلاحاً گیاهان متحمل به شوری گفته می‌شود. بعضی دیگر نسبت به شوری خاک حساس هستند که جزء گیاهان حساس محسوب می‌شوند. گل‌ها و گیاهان زینتی جزء گیاهان حساس به شوری قلمداد می‌شوند.

اثرات شوری روی رشد گیاه

شوری خاک از چند طریق رشد گیاه را دچار محدودیت می‌کند:

1- آب قابل استفاده گیاه را کاهش می‌دهد؛ به عبارت دیگر در خاک‌های شور، گیاهان زودتر دچار پژمردگی می‌شوند که این پدیده را اصطلاحاً خشکی فیزیولوژیکی می‌گویند. زیرا بدلیل شور بودن خاک، گیاهان نمی‌توانند آب درون خاک را جذب کنند.

2-  مسمومیت؛ بعضی از یونها به مقدار زیاد در خاکهای شور وجود دارند و بر اثر جذب زیادشان توسط گیاه، برای آن ایجاد مسمومیت می‌کنند که از مهمترین آن‌ها می توان کلر،سدیم و بر را نام برد.

3- عدم تعادل تغذیه‌ای؛ در خاکهای شور بدلیل وجود زیاد بعضی از یونها تغذیه گیاه، دچار مشکل می‌شود. بعنوان مثال در یک خاک شور، بدلیل غلظت زیاد کلر در محلول خاک و جذب آن بوسیله‌ی گیاه، جذب نیترات و سولفات توسط گیاه کم می‌شود. در صورتیکه نیترات و سولفات از یون‌های بسیار ضروری در تغذیه گیاه هستند. یا بعنوان مثال، جذب زیاد سدیم توسط گیاه، باعث کاهش جذب پتاسیم می‌شود.

نوع دیگری از خاک‌های دارای املاح زیاد اصطلاحاً خاک‌های سدیمی گفته می‌شوند یعنی خاک‌هایی که درصد سدیم تبادلی آن‌ها زیاد است.

بطور کلی، ما خاکها را بر اساس سه پارامتر E.C.،PH ،ESP  و یا درصد سدیم تبادلی طبقه‌بندی می‌کنیم.

. طبقه‌بندی خاک‌های متاثر از املاح براساس Eph, Esp, Ec

نوع خاک	ph	Esp	Ec(Dsm-1)
شور	4 > 8/5	15<	<
سدیمی	4<	15>	8/5>
شور و سدیمی	4>	15>	8/5<
مصنوعی	4<	15<	8/5>

خاکهای شور، خاکهایی هستند که E.C. آن‌ها بزرگتر از ۴ و ESP یا درصد سدیم تبادلی شان بیشتر از ۱۵ و PH  کمتر از ۵/ 8 دارند.

خاکهای سدیمی E.C. کمتر از ۴ و ESP بیشتر از ۱۵ و PH بیشتر از ۸/۵ دارند.

.اصلاح خاک‌های شور

راههای متفاوتی برای اصلاح خاکهای شور و سدیمی وجود دارد که به شرح ذیل است :

1- اساس اصلاح خاکهای شور، آب‌شویی است. یعنی از طریق مصرف آب اضافی، نمکهای محلول را از خاک شست و شو می‌دهیم؛

2- اما روش‌های دیگری هست که اثرات سوء شوری را کاهش می دهند که مدیریت بهره برداری از خاکهای شور گفته می‌شود. بعنوان مثال، در خاکهای شور باید دور آبیاری را کوتاهتر بگیریم به عبارت دیگر آبیاری زود به زود  انجام شود تا غلظت املاح در خاک افزایش پیدا نکند؛

3- همچنین در خاک‌های شور، باید از کودهایی استفاده بکنیم که اصطلاحاً ضریب شوری پائین‌تری داشته باشند یعنی کود خاک را شورتر نکند؛

4- استفاده از مواد آلی در خاکهای شور؛

5- استفاده از سیستم مناسب کشت و کار که اثرات شوری را کم کند؛

6- تغییر روش آبیاری.

اصلاح خاک‌های سدیمی که ESPبالایی دارند با اصلاح خاک‌های شور متفاوت است، در این خاک ها باید یکسری مواد شیمیایی اصلاح کننده به خاک اضافه بکنیم. مهمترین و بهترین موادی را که می توان در خاک‌های کشور ایران استفاده کرد گچ یا گوگرد می‌باشد. گچ همان سولفات کلسیم است. به عبارت دیگر دارای عنصر کلسیم است. این کلسیم روی سطح ذرات خاک، جانشین سدیم می‌شود و سدیم را از سطح ذرات خارج کرده و وارد محلول خاک می‌کند و بعداً از طریق آب‌شویی، سدیم اضافی خارج می‌شود.

اما زمانی که گوگرد استفاده می‌کنیم گوگرد توسط یک باکتری بنام تیوباسیلوس دبو اکسیدانس در خاک اکسید می‌شود و تولید اسید سولفوریک می‌کند. اسید سولفوریک بر روی آهک خاک اثر کرده و تولید گچ می‌کند و گچی که بدین ترتیب تولید می‌شود کار اصلاح را انجام می‌دهد.

.مقاومت گیاهان مختلف به درصد سدیم تبادلی خاک ESP

مقاومت	مقدار Esp
بسیار حساس	10-2
حساس	20-10
نیمه مقاوم	40-20
مقاوم	60-40

 نقش روی در کاهش تنش شوری 7.

شوری در ایران و بسیاری از مناطق خشک و نیمه خشک جهان عامل محدود کنندة رشد و نمو گیاهان زراعی است. براساس آمار موجود، سطح کلی خاکهای شور در اراضی ایران 33/7 میلیون هکتار برآورد شده است (مؤمنی، 1380). شوری خاک به روشهای متعدد در عملکرد محصول اثر می‌گذارد. از مهم‌ترین آثار شوری می‌توان به کاهش آب قابل استفاده گیاه، ایجاد مسمومیت توسط برخی یونهای سمی، فعالیت اندک در گیاه، ناهنجاریهای تغذیه‌ای، کاهش رشد و کیفیت محصول اشاره نمود. در شرایط شور، غلظت سدیم ) معمولاً بیش از غلظت عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف بوده و این امر موجب می‌شود در گیاهان تحت تنش شوری، عدم تعادل تغذیه‌ای از جهات گوناگون بروز کند. مطالعات انجام شده بیانگر این است که بخش عمدة مشکلات تغذیه‌ای گیاهان در شرایط شور، از طریق تغییر در قابلیت استفاده عناصر غذایی به صورت زیر ایجاد می‌شود (همایی، 1381).

  از طریق ایجاد اختلال در جذب و توزیع عناصر غذایی توسط ریشه‌ها و یا کاهش رشد آنها از طریق ایجاد اختلال در جذب توزیع عناصر غذایی توسط ریشه‌ها و یا کاهش رشد آنها از طریق مختل کردن متابولیسم عناصر غذایی در درون گیاه که به طور عمده مربوط به کاهش جذب آب توسط گیاه است. بدین ترتیب شوری می‌تواند با تأثیر بر شکلهای شیمیایی عنصر غذایی در خاک، انتقال، یا توزیع عناصر غذایی درون گیاه و یا غیر فعال نمودن تأثیرات فیزیولوژیکی عنصر غذایی مصرف شده، منجر به افزایش ذاتی نیاز غذایی گیاه گردد.

   قدم اول در بررسی وضعیت حاصلخیزی خاکها، تخمین صحیح میزان عنصر قابل جذب گیاه است. از آن جایی که روی (Zn) یکی از عناصر ضروری گیاه بوده و کمبود آن معمولاً در اوایل فصل رشد گیاه مشاهده ‌می‌شود، وضعیت عنصر روی قبل از کشت و تعیین مقدار روی مورد نیاز گیاه بسیار مهم است. بدین منظور از روشهای عصاره‌گیری متفاوتی برای استخراج روی استفاده می‌شود. این روشها براساس استفاده از اسیدهای آلی و معدنی یا کمپلکسهای گوناگون برای عصاره‌گیری و سپس اندازه‌گیری عنصر روی در عصاره استوار است. تعیین این که کدام یک از روشهای عصاره‌گیری بهترین همبستگی را با عکس‌العمل گیاه (غلظت جذب عنصر، عملکرد مطلق و عملکرد نسبی) خواهد داشت، بیشترین به ویژگیهای خاک و همچنین گیاه مربوط است؛ در نتیجه سبب خواهد شد که در شرایط خاکی متفاوت، روشهای مختلفی مورد استفاده قرار گیرد (کشاورز، 1375). در بین عوامل مؤثر بر روی (Zn)

قابل استفادة گیاه، اثر شوری به درستی شناخته نشده است و احتمال دارد تفسیر نتایج تجزیه خاک برای روی قابل جذب گیاه در خاکهای شور و غیر شور، یکسان نباشد (حسینی و کریمیان، 1378). از این رو می‌بایست مرزهای جداگانه‌ای برای تفسیر نتایج تجزیه خاک، مخصوص خاکهای شور پایه گذاری کرد (ملکوتی و نفیسی، 1373). قبلاً در برخی مطالعات نشان داده شده است که در خاکهای شور، مصرف مقادیر بالاتر عنصر روی موجب افزایش تحمل گیاه به شوری و عملکرد آن می‌شود. در این ارتباط سؤالات اساسی زیر مطرح است:

   آیا شوری موجب تغییردر نگهداری وتثبیت روی درخاک‌خواهد شد؟ و آیا این موضوع موجب تفاوت در روش استخراج روی از خاک در شرایط شور نسبت به شرایط غیر شور خواهد گردید؟

   آیا شوری موجب اختلال در جذب و یا توزیع روی توسط ریشه‌ها شده و در مورد قابلیت استفاده روی تأثیر می‌گذارد؟

   تا چه اندازه‌ای نقش تغذیه‌ای روی در بهبود شرایط رشد گیاهان در خاکهای شور مؤثر است؟

 قابلیت استفاده روی در شرایط شور

  روی از جمله عناصر ضروری و کم مصرف برای گیاهان است که به صورت کاتیون دو ظرفیتی (Zn)    جذب می‌شود. این عنصر یا به عنوان بخشی از ساختمان آنزیمهای به کار می‌رود و یا به صورت کوفاکتورهای تنظیم کننده در تعداد زیادی از آنزیمها عمل می‌کند. روی در گیاهان حداقل در ساختمان چهار آنزیم کربنیک آنهیدراز، الکل دهیدروناژ، سوپراکسید  دیسموتاز و  پلی‌مزار به کار رفته است. این عنصر برای ساخته شدن ایندول استیک اسید از ترپتوفان ضروری می‌باشد. کمبود ) مانع از سنتز پروتئین و متابولیسم کربوهیدراتها نیز می‌شود. همچنین تراوایی غشائ پلاسمایی در گیاهان مبتلا به کمبود روی، افزایش یافته و منجر به خروج پتاسیم، نیترات و ترکیبات آلی از سلول ریشه می‌گیرد.

   مطالعه شکلهای شیمیایی روی در خاک به منظور ارزیابی قابلیت استفاده آن برای گیاه در کشاورزی و برای تغیین میزان تحرک در خاک حائز اهمیت فراوان است. بر این اساس. مقدار عنصر روی کل خاک به اجزاء متمایز زیر تقسیم می‌شود. این جزءها عبارتند از:

1 ـ یونهای آزاد Zn   ) ) و کمپلکسهای آلی آن در محلول خاک

2 ـ روی جذب سطحی شده و تبادلی در فاز کلوئیدی خاک

3 ـ کانیهای ثانویه و کمپلکسهای نامحلول در فاز جامد خاک

با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، قابلیت استفاده از روی متفاوت است. در بین عوامل مؤثر بر روی قابل استفاده گیاه، به طور عمده عواملی چون میزان کل روی، ، مواد آلی، کربنات کلسیم، محلهای جذب، فعالیت میکروبی و رژیم رطوبتی خاک نقش مهمی را ایفا می‌کنند، ولی سایر عوامل نظیر شرایط اقلیمی، شوری و اثرات متقابل روی و سایر عناصر کم مصرف و پر مصرف نیز مهم هستند. با این وجود، مطالعات اندکی در رابطه با اثر شوری خاک بر تغذیه گیاهان از جهت عنصر کم مصرف روی انجام شده است. در این ارتباط اثر سمی بور عموماً شناخته شده است ولی رفتار آهن )، منگنز ) و روی Zn) ) در خاکهای شور کاملاً شناخته نشده است.    در شرایط شور قابلیت استفاده عناصر غذایی به غلظت و ترکیب نمک بستگی دارد. علاوه بر این، با توجه به واکنش نمک PH) )، قدرت یونی و ضریب فعالیت نمک، اثر شوری بر حلّالیت عناصر غذایی متفاوت است. نمکهایی که هیدورلیز شده و سبب تغییر می‌شوند، می‌توانند تغییرات بیشتری را در این شرایط سبب گردند. فعالیت یونی نمک نیز بر حلّالیت کربناتهای خاک و گچ تأثیر می‌گذارد. این موضوع سبب خواهد شد که تغییراتی در اشکال عناصر غذایی در خاک و قابلیت استفادة آن به وجودآید.

برخی مطالعات نشان داده است که میزان روی قابل استفاده با افزایش شوری (نمک ) زیاد می‌شود. دلیل این موضوع جایگزینی روی Zn) ) قابل تبادل با سدیم Na) ) اعلام شده است. از سوی دیگر طی دو آزمایش جداگانه در خاکهای شور و سدیک، مشاهده شد که حلّالیت عناصر کم مصرف Mn, Cu,Fe,Zn) ) فوق‌العاده کم بوده و کاهش در حلّالیت این عناصر، موجب کمبود آن در گیاهان می‌شود. در این ارتباط، حسینی و کریمیان (1378) طی بررسی خود بر روی اثر شوری در عصار‌ه‌پذیری روی قابل استفاده گیاهی با چهار سطح روی (0 , 10   و 15 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک به صورت Zn- EDTA) ) و پنج سطح شوری (0 , 3/4 6 و 9/7 میلی‌گرم کلرید سدیم در هر کیلو‌گرم خاک) به سه روش عصاره‌گیری  به این نتیجه رسیدند که افزایش میزان شوری خاک موجب عصاره‌پذیری بیشتر روی بومی خاک می‌گردد. ولی عصاره‌پذیری روی مصرفی با افزایش شوری خاک کاهش می‌یابد. این موضوع به ویژه در عصاره‌گیر محسوس‌تر بود. با این وجود، در شرایط شور جذب عناصر غذایی به دلیل کاهش حجم ریشه و خاصیت آنتاگونیسمی بین عناصر غذایی و یونهای سمی کاهش می‌یابد. در این رابطه  و همکاران (2001) اعلام نمودند که با افزایش شوری، نسبت اندام هوایی به ریشه افزایش یافته و حجم ریشه کاهش می‌یابد. علاوه بر این، آنها کاهش جذب عناصر کم مصرف را در شرایط شور، ناشی از جذب بیشتر عناصری چون Ca,Na,Mg دانسته‌اند. شوری موجب تغییرات ساختمانی در ساقه، ریشه و برگ و گیاهان نیز می‌شود؛ به طوری که گیاهان تحت تنش شوری، دسته‌های آوندی کمتر و با قطر کوچکتری دارند، ولی در مقابل دارای سلولهای پارانشیمی بیشتری هستند. بر این اساس نشان داده شده که مصرف روی در غلظتهای بالا می‌تواند ریشه را (به واسطة افزایش سطح جذب آن) در شرایط شور بهبود بخشیده و تشکیل آوند چوبی را در مقایسه با گیاهان بدون مصرف روی زیاد کند ( ,  1997 ( . غلظتهای بالاتر روی Zn) )

نقش مهمی در افزایش سطح جذب به واسطة طویل شدن ریشه و همچنین تسهیل انتقال آب و عناصر غذایی در گیاه به دلیل افزایش قطر و تعداد آوندها خواهد داشت.

عکس العمل گیاه به روی در شرایط شور

بررسیها نشان می‌دهد که اثر متقابل مثبتی بین شوری خاک و مصرف روی در افزایش عملکرد گیاهان وجود دارد. در آزمایشی محققین نشان دادند که مصرف روی، سبب رشد و نمو گیاه گوجه فرنگی در سطوح بالای شوری می‌شود، ولی در خاک غیر‌شور، این گیاه هیچ عکس‌العملی به روی نشان نمی‌دهد. این وضعیت در خاکی رخ داد که مقادیر مناسبی از روی به طور طبیعی وجود داشت. در همین ارتباط اعلام شده است که مصرف روی حداکثر تا 10 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک، موجب کاهش غلظت سدیم و افزایش غلظت پتاسیم در رقمهای حساس به شوری برنج می‌شود. ولی در مورد غلظت سدیم و پتاسیم در ارقام مقاوم به شوری، تأثیری ندارد. از این رو به نظر می‌رسد با توجه به مقاومت گیاهان به شوری، تأثیر‌پذیری آنها در اثر استفاده از روی نیز متفاوت است. برای مثال، گزارش شده است که بین سه گونة زراعی جو، چاودار و ذرت (با حساسیتهای مختلف به شوری)، بیشترین جذب نسبی روی ) در شرایط شور از جو به دست آمد که متحمل‌ترین گونه به شوری بود و بعد از آن، به ترتیب چاودار و ذرت قرار گرفتند. البته در جو نیز جذب نسبی روی ) حدود 20 درصد کاهش داشت. در مورد آهن Fe) ) نیز وضع به همین صورت بود. ولی جالب این که جذب دو عنصر کم مصرف منگنز Mn) ) و مس Cu) ) توسط جو در شرایط شور تغییری نیافت و شوری مانع جذب این عنصر نشد. به عبارت دیگر در گونه‌ گیاهی متحمل به شوری (جو) جذب منگنز و مس تفاوتی با جذب آنها در شرایط غیر شور نداشت (ملکوتی و همکاران، 1382). در آزمایش دیگری نیز نشان داده شد که در شرایط شور، مصرف عنصر روی، عملکرد اندام هوایی سویا را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. دردی‌پور و همکاران (1380) همچنین نشان دادند که مصرف پتاسیم و روی بر مبنای آزمون خاک موجب افزایش عملکرد جو می‌شود. خوشگفتارمنش و همکاران (1380) دریافتند که در خاکهای شور مصرف سولفات روی موجب افزایش تحمل گیاه گندم به شوری و در نتیجه افزایش عملکرد آن می‌گردد. آنها اعلام کردند که در خاکهای شور بازده کودهای حاوی املاح پایین بوده و باید با مصرف مقدار بیشتری کود سولفات روی (تا حد 240 کیلوگرم در هکتار) عملکرد گیاه را افزایش داد.

بر همکنش مثبت پتاسیم و روی در مقابله با شوری

    گیاهان حساس به شوری نسبت به مصرف پتاسیم عکس‌العمل مناسب‌تری نشان می‌دهند. با افزایش نسبت پتاسیم به سدیم K/Na) ) در محلول خاک، تحمل گیاه به شوری افزایش می‌یابد. شواهد نشان می‌دهد که تحت شرایط شور، علائم کمبود پتاسیم با وجود بالا بودن غلظت آن در برگهای گندم، همچنان وجود دارد، چون مقداری از پتاسیم جذب شده برای خنثی کردن بار الکتریکی کلر ذخیره شده در واکوئلها تجمع یافته و کمکی به واکنشهای حیاتی نمی‌کند. از این رو در این شرایط با افزایش مقدار مصرف سولفات پتاسیم، می‌توان علاوه بر رفع علائم کمبود، اثرات مسمومیت شوری را نیز کاهش داده و عملکرد را افزایش داد (مهاجر میلانی و همکاران 1378؛ درودی و سیادت، 1378).    با افزایش غلظت پتاسیم در محلول خاک، تحمل گیاهان به تنش شوری زیاد   می‌شود. این در حالی است که وقتی میزان آب قابل دسترسی گیاه کم ‌باشد، افزایش پتاسیم حتی در شوریهای بالا (15 دسی‌زیمنس بر متر) باعث بیشتر شدن تحمل می‌شود. مصرف سولفات پتاسیم در شرایط شور موجب کاهش اثرات سوء تجمع سدیم و کلر در برگهای گندم شده و در نهایت عملکرد را افزایش می‌دهد. همچنین حد بحرانی پتاسیم برای محصولات زراعی مقاوم به شوری مانند پنبه در شرایط شور (250 میلی‌گرم در کیلوگرم) بیش از شرایط غیر‌شور (210 میلی‌گرم در کیلوگرم) است و برای گیاهان نیمه متحمل و یا حساس به شوری، این اختلاف بیشتر خواهد بود.    با افزایش غلظت پتاسیم و روی در شرایط شور، پراکنش و طول ریشه‌ها زیاد می‌شود که در نتیجة آن، سطح جذب عناصر غذایی افزایش می‌یابد. همچنین مصرف سولفات روی در این شرایط تشکیل آوندهای چوبی را در گیاهان تحت تنش شوری در مقایسه با گیاهان بدون مصرف آن بهبود داده و از تخریب آن جلوگیری می‌کند.    از آن جایی که کلر در رقابت بانیترات خاک، جذب ازت را مختل می‌نماید و از سوی دیگر با مصرف پتاسیم، بازیافت ازت افزایش می‌یابد، به طوری که به ازاء افزایش هر واحد شوری (بیش از آستانه کاهش گندم) حدود 25 کیلوگرم اوره و 20 کیلوگرم سولفات پتاسیم و 5 کیلوگرم سولفات روی در هر هکتار بیش از مقدار کود توصیه شده در شرایط غیر شور پیشنهاد می‌شود (ملکوتی و همکاران، 1381).

پیشنهادها (چه باید کرد؟)

در اراضی شور به دلایل متعددی از جمله بالا بودن  خاک، کمبود مواد آلی، درصد بالای کربنات کلسیم و بی‌کربنات کلسیم، تنشهای خشکی و شوری، کیفیت پایین آبهای آبیاری و مهم‌تر از همه غلظت بسیار اندک روی قابل استفاده، بازده کودهای حاوی روی بسیار پایین است. بنابراین احتمالاً مصرف سولفات روی در مقادیر کم نقش مؤثری در افزایش عملکرد گندم نخواهد داشت. تحقیقات بیشتر در این زمینه همچنان ادامه دارد.    به طور کلی مصرف سولفات روی در اراضی شور در شرایطی که شوری در حد کم تا متوسط باشد (با توجه به تحمل گیاه) بازده عملکرد خوبی را به همراه خواهد داشت.

آفات گیاهان و درختان وراه حل های مبارزه با آن

آفات مهم درختان

برای جلوگیری از خسارت این آفات توجه به مدیریت تلفیقی آن را به عنوان گامی در جهت کاهش جمعیت و خسارت آنها لازم است.                                                                                                              . 
مهمترین آفات چوبخوارد رختان فضای سبز پروانه فری، سوسک سرشاخه خوار رزاسه، سوسک چوبخوار سارتا و سوسک های طوقه و ریشه هستند. این آفات در نتیجه ضعف درختان و عدم رعایت مسائل به زراعی به شدت درختان فضای سبز از جمله نارون، چنار و بید را مورد حمله قرار می دهند.
برای جلوگیری از خسارت این آفات توجه به مدیریت تلفیقی آن را به عنوان گامی در جهت کاهش جمعیت و خسارت آنها لازم است در سیستم مدیریت تلفیقی از تمام روش های مبارزه به طور هماهنگ و به شیوه ای که کمترین اختلال را در پیشگیری از خسارت و یا کنترل مؤثر و درازمدت این آفات اعمال نماید استفاده می شود از این روش ها می توان به آبیاری تغذیه و هرس گیاه و استفاده مکانیزم های مختلف مبارزه شامل زراعی، مکانیکی، فیزیکی، بیولوژیکی، شیمیائی و فرمونی اشاره نمود که در این مبحث هر یک به تفصیل تشریح شده اند.

● مقدمه:

حشرات چوبخوار:

 از آفات مهم درختان فضای سبز هستند. تنوع گونه ها و شدت حمله آنها ارتباط زیادی با شرایط اقلیمی دارد بدین معنی که آفتاب فراوان و شدید باعث تبخیر سطحی بسیار زیاد دشده و نهایتاً به علت فقدان آب کافی تغییراتی در کمیت و کیفیت شیره گیاه به وجود می آید این اما باعث می شود که حشرات چوبخوار از فاصله دور قادر به تشخیص این درختان باشند. حال اگر سایر عوامل از قبیل ضعف زمین این اثر را تشدید کنند آفات چوبخوار به راحتی روی درختان مستقر شده و دامنه فعالیت خود را گسترش می دهند.

تعداد زیادی از حشرات چوبخوار نسبت به حرارت کشش مثبت دارند، در این خصوص جهت جزئی تنه درختان که از حداکثر تابش آفتاب برخوردارند به شدت به حشرات چوبخوار آلوده می شود در مکان هائی که تراکم درختان کمتر است این امر به خوبی مشخص است آفات چوبخوار درختان فضای سبز شامل گونه های زیادی هستند که از مهمترین آنها می توان به پروانه فری ، سوسک سرشاخه خوار رزاسه سوسک چوبخوار سارتا و سوسک های طوقه و ریشه اشاره کرد در سیستم جامع مدیریت تلفیقی آفات روش های مختلف مبارزه به طور هماهنگ و به شیوه ای که کمترین اختلال را در کنترل مؤثر و درازمدت آفات ایجاد کنند، به کار گرفته می شود شیوه های مزبور شامل استفاده همزمان از روش های بیولوژیکی، زراعی، فیزیکی و مکانیکی، شیمیائی و استفاده از فرمون ها و ترکیبات مشابه است در این مبحث نقش هر یک از روش های فوق در مدیریت تلفیقی آفات چوبخوار درختان فضای سبز بحث شده است.

-

: پروانه فری Zeuzera pyrina L. Lep:Zeuzeridae

این آفت زمستان به صورت لاروهای سنین مختلف در درون شاخه درختان به سر می برد در اواسط بهار لاروهائی که رشدشان کامل شده به شفیره تبدیل می شوند طول دوره شفیرگی ۲۰ تا ۴۰ روز است و پس از آن حشرات کامل ظاهر می شوند ظهور پروانه ها تدریجی بوده و از خردادماه تا شهریور ادامه دارد. حشرات ماده پس از جفتگیری تخمهای خود را به صورت دسته ای در دهانه سوراخ های خروجی خود روی شاخه ها قرار می دهند
هر حشره ماده ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ تخم می گذارد. تخم ها پس از دو هفته تفریخ شده و لاروها از محل اتصال دمبرگ به ساقه های نازک نفوذ می کنند بعد از مدتی تغذیه از همان سوراخ ورودی خارج شده و به شاخه های قطورتر حمله می کنند. لاروها پس از طی زمستان اول در بهار سال بعد به شفیره تبدیل شده و حشرات کامل آنها ظاهر می شوند
بنابراین آفت هر دو سال یکبار چرخه زندگی خود را کامل می کند. خسارت این آفت مربوط به لاروهای آن است که از چوب شاخه و تنه تغذیه می کنند. لاروها در تنه و شاخه ها دالان های طولی در عمق چوب ایجاد کرده و باعث ضعف شدید درختان می شوند
خسارت اولیه از رگبرگ ها، دمبرگ ها و شاخه های نازک شروع شده و به تدریج به شاخه های بزرگتر و تنه انتقال می یابد. تغذیه لاروها از چوب درختان با خارج شدن فضولات لاروی که به رنگ نارنجی هستند همراه است. لاروها در طول عمر خود چندین مرتبه از شاخه ها خارج شده تا سرانجام به قطورترین شاخه ها و تنه اصلی برسند. خسارت مستقیم این آفت خشک شدن درختان و خسارت غیرمستقیم آن سقوط درختان در اثر وزیدن باد و غیرقابل استفاده شدن الوارهای درختان است

: سوسک سرشاخه خوار رزاسه
Osphranteria coerulescens Redtb Col:Cerambycidae

سوسک سرشاخه خوار رزاسه در سال یک نسل دارد و زمستان را به صورت لارو در عمق چوب شاخه ها طی می کند و در بهار سال بعد پس از مختصری تغذیه شفیره شده و به حشره کامل تیدیل می شود. حشرات کامل از دهه دوم خرداد تا دهه دوم نیز یعنی به مدت ۳۰ روز به طور تدریجی ظاهر می شوند
حشرات ماده پس از جفتگیری تخم های خود را به صورت انفرادی روی سرشاخه های جوان قرار می دهند. هر حشره ماده تا ۶۰ عدد تخم می گذارد. تخم ها به طور متوسط پس از ۱۳ روز تفریخ شده و لارو از همان محل اتصال تخم به سرشاخه وارد شاخه می شود. لارو با تغذیه از چوب شاخه های جوان، به تدریج به سمت شاخه های مسن تر حرکت کرده و باعث خشک شدن درخت می شود. لاروها تا شروع فصل سرما به تغذیه خود ادامه می دهند
بنابراین دوره لاروی حدود ۱۰ ماه به طول می انجامد. با گرم شدن هوا تغذیه لاروها مجدداً شروع شده و در اواسط اردیبهشت در آخرین قسمت شاخهٔ خشک شده به شفیره تبدیل می شود. طول مدت شفیرگی به طور متوسط ۱۵ روز است و پس از آن حشرات کامل ظاهر می شوند

-
: سوسک چوبخوار سارتا Aeolesthes sarta Solsky
(Col:Cerambycidae)

حشرات کامل این آفت از اواخر فرورین تا اواخر خرداد به صورت تدریجی در طبیعت ظاهر می شوند. حشرات ماده پساز جفتگری تخم های خود را به صورت سته چندتائی یا انفرادی در شکاف ها و در محل زخم های روی تنه درختان می گذارند
تخمگذاری هنگام غروب و شب انجام می گیرد و هر حشره ماده به طور متوسط تا ۱۵ عدد تخم می گذارد. تخم ها پس از ۱۰ تا ۱۵ روز تفریخ می شوند. لروهای سن اول از محل اتصال تخم به زیر پوست تنه درختان میزبان نفوذ کرده و به مدت ۲ تا ۳ ماه از زیر پوست و پس از آن از ناحیه چوب تنه تغذیه می نمایند
لاروها در زمستان به خواب زمستانی می روند (زمستان اول) و در بهار سال بعد فعالیت تغذیه ای خود را شروع کرده و در اواسط شهریور ماه به شفیره تبدیل می شوند (زمستان دوم)، دوره شفیرگی حدد ۲ مه است که تا آذر ماه ادامه می یابد و پس از آن حشرات کامل ظاهر می شوند. این حشرات زمستان را به صورت دیاپوز در محفظه شفیرگی در داخل تنه درخت سپری کرده و در بهار سال بعد از این اطاقک ها خارج می شوند

بنابراین چرخه زندگی این آفت طی دو سال تکمیل می شود زمستان گذرانی این آفت به صورت لاروهای مسن، شفیره و یا حشرات کامل در تنه درختان است  لاروهای سن اول، پوست تنه را سوراخ کرده و به زیر پوست تنه درخت نفوذ می کنند. این لاروها در زیر پست و فاصله بین پوست و کامبیوم تغذیه و فعالیت نموده و حفره ای به عمق نیم سانتی متر و مساحت ۳۰ سانتی متر مربع ایجاد می کنند
آثار خسارت در این مرحله به صورت ترک خوردگی پوست تنه و احتمالاً خروج شیره است. هر چند ممکن است در این محل سوراخی دیده نشود. با افزایش سن لاروی تغذیه لارو بیشتر شده و مسیر حرکت آن در زیر پوست به صورت مارپیچ به دور تنه مشاهده می شود. در اثر این فعالیت آوندهای آبکش صدمه دیده و از انتقال شیره پرورده جلوگیری می شود و در نهایت باعث ضعف عمومی درخت و خشک شدن آن خواهد شد
لاروها پس از تغذیه از زیر پوست به داخل چوب تنه، کانال های مارپیچی و طولانی به سمت بالا می زنند. افزایش تعداد کانال ها باعث می شود درختان به راحتی توسط باد سرنگون شده و خسارت های جانی و مالی به بار بیاورند خسارت اصلی و مستقیم این آفت خشکاندن سریع درخت و خسارت غیرمستقیم آن غیرقبل استفاده کردن الورهای حاصل از این درختان است

: سوسک های چوبخوار طوقه
Capnodis spp. (Col:Buprestidae)

حشرات کامل این آفت اوایل پائیز از خاک خارج شده و به همین شکل زمستان گذرانی می کنند. سپس در بهار جفتگیری و در خاک پا روی طوقه درخت تخمگذاری می کنند. تخم ها به صورت انفرادی گذاشته می شود اوج تخمگذاری در ماه های خرداد و تیر است

-

: چوبخوار درختان میوه
Sphenoptera kambyses

)Col.: Buprestidae(
در تمام مناطق میوه خیز کشور فعالیت دارد. روی تمام درختان میوه هسته دار متعلق به خانواده رزاسه به جز آلبالو دیده شده است. روی گیلاس فعالیت متری دارد. این گونه بیشتر در مناطق گرم و بسیار گرم فعال می باشد  در مناطق سرد فعال است.S. davatchii در صورتیکه گونه

● زیست شناسی
این حشره یک نسل در سال دارد. قسمتی از تابستان و سراسر پاییز و زمستان را به صورت پیش شفیره داخل خانه های شفیرگی ایجاد شده در چوب با دیاپوز اجباری می گذراند. حشره کامل در بهار ظاهر می شود. سوراخهای خروجی بیضی شکل و به ابعاد ۴/۴*۴/۲ میلیمتر است. خروج حشره کامل تدریجی می باشد. حشره کامل از برگ درختان میوه تغذیه می نماید. حشره ماده پس از جفت گیری تخم های خود را به طور تک تک در روی تنه و شاخه هایی که بیشترین مقدار آفتاب را دریافت می کنند، می گذارد. دوره نشو و نمای جنینی در طبیعت ۸ تا ۱۳ روز و دوره لاروی آن۴ ماه در حالیکه دوره لاروی گونه.مسیر حرکت لارو در درختان جوان و نیمه مسن از بیرون مشخص، بدین معنی که این مسیر به علت عکس العمل شدید گیاه که بوسیله ترشح صمغ خودنمایی می کند متورم شده و می ترکد. از شکافهای ایجاد شده صمغ پوشیده از فضولات و باقی مانده گیاهی ناشی از فعالیت لاروها، خارج می شود. لارو در مسیر خود آوندهای آبکش را قطع کرده و اگر حرکات آن دورانی باشد به علت تخریب بیشتر آوندهای آبکش باعث خشکیدن عضو مورد حمله می گردد. منطقه فعالیت لاروها به علت گرما دوست بودن آنها اکثراً محدود به قسمتی از گیاه است که بیشتر آفتاب می گیرد. پوست قسمت مورد حمله بعد از مدتی خشکیده و می ریزد در این صورت چوب یا سوراخهای ایجاد شده روی آن که مدخل خانه های شفیرگی می باشند، دیده می شود. لاروها پس از رسیدن به رشد کافی در قمست عریض دالان اطاق شفیرگی خود را داخل چوب تعبیه می کنند، سراسر پاییز و زمستان به صورت پیش شفیرگی طی می گردد. در اوایل بهار پیش شفیره ها تبدیل به شفیره می شوند و پس از ۱۰ تا ۱۶ روز به حشره کامل تبدیل می شوند.
● کنترل
۱) درختان میوه ای که مورد حمله این حشره واقع می شوند از دسته هسته دارها هستند. گونه های درختان هسته دار در مقابل حملات حشرات چوبخوار و یا هر عامل دیگری که منجر به ایجاد شکاف، سوراخ و یا هر نوع پارگی گردد با ترشح صمغ از خود واکنش نشان می دهند. اگر درخت به حد کافی قوی باشدصمغ ترشح شده لارو یا حشره کامل حمله کننده را خفه کرده و آن را از پیشروی باز می دارد. ولی باید توجه داشت که همین ترشح صمغ که منجر به نابودی تعدادی از افراد حشره چوبخوار می شود در عوض باعث ضعف درخت نیز شده و گیاه را برای حمله مجدد افراد دیگر حشره چوبخوار آماده می سازد.۲) ترشح صمغ علاوه بر خفه کردن تعدادی از افراد چوبخوار سبب از بین رفتن لاروهای ریز تازه از تخم خارج شده از طریق جلوگیری از ورودشان به داخل پوست و شاخه به علت سفت بودن بش از حد می شود.Atanycolus sculpturatus (Hym.: Braconidaeپارازیتوئید لارو(
Oxysyohus sp. (Hym.: Pteromalidae پارازیتوئید لارو(۳) بهترین راه درمان مبارزه با این آفت و سایر آفات چوبخوار تقویت درختان با عملیات به زراعی از قبیل آبیاری به موقع و کافی، دادن کود، هرس به موقع، یا بیل کردن و نیز انتخاب محل مناسب برای کشت درخت می باشد. درختان سالم و قوی بندرت مورد حمله این گونه آفات قرار می گیرند.

رایج ترین آفات گیاهان آپارتمانی و روش معالجه

هر ماه حد اقل دوبار گیاهان خود را طبق دستور داده شده شستشو دهید تا فرصت خوبی برای رسیدگی دقیق برای آنها فراهم گردد.
شستشوو تمیز کردن را با شاخ و برگ ها شروع نمایید مخصوصا شاخ برگ های تازه رسته که رنگ آنها روشنتر است یعنی همانهایی که به سرعت علامت های تخریب یا بیماری را بروز می دهند.تا آنجایی که امکان دارد آنها را از نزدیک مشاهده نمایید.

معاینه را از برگ ها مخصوصا برگ های جوان که رنگی روشن دارند آغاز کنید در برگ های جوان علائم بیماری و ضعف به سرعت و روشنی آشکار می شوند توجه داشته باشید که نقاط قهوه ای رنگ روی برگ ها بخاطر پایین آمدن شدید سطح رطوبت ایجاد می شوند و یا کله های نازک بخاطر گرمای شدید به وجود می آیند.

به خاطر داشته باشید که پشت برگ ها را هم معاینه نمایید یعنی جایی که حشرات برای تجمع آنجا را دوست دارند.و از شرایط خاک گلدان نیز چشم پوشی نکنید زیرا با این کار می توانید بی رنگ شدن خام،شوره ها و جرم های نمک و یا ریشه های بیرون آمده را که علامت نگهداری غلط می باشند و نیز آفات و حشرات داخل خاک را پیدا نمایید.

شناخت علائم بیماری گیاهان آپارتمانی و روش معالجه آنها
در شناسایی و مداوای بیماری های گوناگون خانگی دقت،هوشیاری و سرعت عمل از عوامل اساسی و موثر می باشند.

نباید اجازه داد که توسعه بیماری به حدی برسد که از کنترل خارج شود و گیاهان آن را یکی پس از دیگری به نابودی بکشاند.

در این قسمت به شرح پاره ای از بیماری ها که در بین گیاهان عمومیت بیشتری دارند می پردازیم و علائم هر بیماری را با ذکر علت و روش معالجه ی آن توضیح خواهیم داد.

۱-آفیدز( Aphids)

این حشره ی شپش مانند ریز اندازه ای به طول ۳ میلی متر دارد،به رنگ های سبز،قرمز، صورتی،زرد،قهوه ای و سیاه دیده می شود.این حشره در نوک و زیر برگ های گیاه تجمع کرده و با مکیدن شیره ی گیاه رشد آن را متوقف می سازد.در نتیجه،برگ های گیاه کمرنگ شده و به تدریج جمع شده می میرند.

آفیدزها با ترشح ماده ای براق(عسل مانند)سبب جذب انگلها ی گیاهی سیاه رنگ گشته و گیاهان حساسی چون دیفن باخیا و سرخس ها و انواع پیچک ها اکثرا به این آفت مبتلا می گردند.

علاج آن در آپارتمان
گیاه را با آب ولرم و صابون طبیعی با پارچه ای که در این محلول قبلا خیس نموده اید شستشو دهید.با سم مالاتیون ۲ در هزار می توان نسبت به مبارزه و دفع این آفت در فضای باز اقدام کرد منوط بر اینکه سمپاشی در دو نوبت و هر نوبت به فاصله ی ۱۵ روز یک بار صورت گیرد.پس از خشک شدن سم گیاه را با آب تمیز بشویید.

در هنگام سمپاشی با پارچه نازکی دهان و بینی خود را بسته و یا از ماسک استفاده نمایید.
توصیه-به هیچ وجه استفاده از سم در آپارتمان به خاطر خطراتی که دارد توصیه نمی شود.و در مواردی که حشره زدگی زیاد می باشد بهتر است که گلدان را معدوم نموده و یا کلیه شاخه های گلدان را چند سانتی متر بالاتر از خاک گلدان چیده و دور بیندازید.

چنانچه از گیاه مراقبت کامل نمایید جوانه های آن به زودی ظاهر شده وبه رشد خود ادامه می دهند. و یا قسمت های حشره زدگی را قیچی کرده و گیاه را با آب ولرم و کف صابون طبیعی در دو نوبت به فاصله ده تا پانزده روز شستشو دهید
این حشره بیشتر روی برگ های رنگین نظیر حسن یوسف مشاهده می شود حشرات بسیار کوچکی هستند که با مکیدن شیره ی گیاهی سبب افسردگی و بی حال شدن گیاه می گردند.
این حشرات معمولا زیر برگ ها تخم گذاری کرده و به صورت کرم های نامرعی در می آیند و از شیره ی گیاه تغذیه می کنند که این عمل بیشترین آسیب رابه گیاه می رساند و در نتبجه برگ های سبز به تدریج به زردی گراییده و می افتند و چنانچه این حشره به موقع شناسایی و کنترل نشوند مرگ کلیه گیاهان حتمی است.

مبارزه
مثل مورد ۱ با آن مبارزه نمایید.یا در هر لیتر آب۲ ⁄۱ قاشق چایخوری سم مورد نظر را ریخته و پس از مخلوط نمودن در خارج از آپارتمان و در فضای باز از آن استفاده نمایید و این ماده را از دسترس اطفال دور نگهدارید

    ۳-عنکبوت قرمز خالدار(Spotted spider Mite)

   این حشره بسیار ریز و میکروسکوپی است و با وجودی که برخی از آنها سبز رنگ می باشند ولی باز به عنکبوت قرمز مشهورند.
    اولین نشانه ی این حشره زدگی پیدا شدن خالهای قهوه ای رنگ و لکه هایی روی برگ ها می باشد این حشره معمولا در زیر برگ ها زندگی می کند و تارهای سفیدی تنیده که ممکن است همه ی گیاهان را در بر گیرد در نتیجه گیاه بی رمق شده و می میرد،گیاهانی نظیر شفلرها،آسپارگوسها،سرخسه و کاکتوسها به این آفت دچار می شوند.

   علاج آن در آپارتمان
    -در مورد حشره زدگی های شدید از سموم دیفوکل(Difocol) یا تترا دیفون (tetradifo 16) طبق دستور نوشته شده روی قوطی آن عمل نمایید.
    گیاهان برگ پهن را با برس نرمی که آغشته به کف صابون طبیعی و فاقد اسانس نموده اید پولک ها را از روی برگ ها پاک کرده سپس همه ی گیاه را با آب ولرم بشویید گیاهان کوچک را در دستشویی با فشار قوی آب ولرم اسپری نمایید این کار حشرات را تار و مار می نماید.در صورت نیاز مجددا همین عمل را تکرار نمایید.

    ۴-شپشک آرد آلود(Mealybugs)

    این حشره پولک دار است و مانند ذره های پنبه ای که توسط پنبه زن حلاجی شده باشد در زیر برگ ها و انتهای دمبرگ و ساقه جمع می شوند.
    این حشرات را پودر سفید رنگی شبیه به آرد پوشانیده است محل تجمع آنان بیشتر در درزهای نوک برگ هایی که در سایه واقع شده اند می باشد.گونه دوم این حشره،حشره های دم کوتاهی هستند که گاهی تا شش هزار عدد تخم می گذارند که با مکیدن شیره گیاهان،آنها را پژمرده و خشک می نمایند.
    گیاهانی که بیشتر مورد حملات این حشره قرار می گیرند عبارتند از حسن یوسف ها،کرتنها،دراسینا ها،سرخس ها و نخل ها می باشند.

   علاج آن در آپارتمان

    -گیاهان را ب استفاده از سم مالاتیون یا اسید و یا هر سمی که مخصوص این آفت در بازار عرضه می گردد طبق دستور العمل داده شده روی بسته آن سمپاشی نمایید.
    و یا نقاط آلوده برگ های حشره را با پارچه و یا اسفنج نرمی که قبلا در الکل خیس کرده اید در دو نوبت به فاصله ۱۰ تا ۱۵ روز یکبار تمیز نمایید.

__________________
حشره های پولک دار(Scales)

این حشره فلس دار بوده و نام آن پولک دار می باشد که به شکل لکه های بیضی شکل در زیر برگ ها و در ط.ل رگبرگ های اصلی نمایان می گردد.و چون رنگی سبز گونه و یا زرد گونه دارند مشاهده آنها جز در موارد حشره زدگی شدید با چشم غیر مسلح مشکل است.این حشره زدگی ساقه ی گیاه را پوسته پوسته کرده و گاهی برجستگی هایی روی برگ ها و ساقه ها به وجود می آورند که در نتیجه گیاه زرد رنگ شده و می میرد.گیاهانی چون آرالیاه ها،الوها،دراسینا ها،سرخس ها،فیکوس ها،و پیچک ها مورد حمله این حشره قرار می گیرند.

گیاه مبتلا ؛
را به آرامی با آب و صابون و با برس نرمی پولک ها را از روی برگ ها پاک کرده سپس همه ی گیاه را با آب ولرم بشویید.در حشره زدگی های شدید با سم رُتینون در فضای باز سمپاشی نمایید.پس از خشک شدن سم گیاه را با آب ولرم بشویید.
از سموم پیرتروم(Pyrethrum) و مالاتیون در دو نوبت با فاصله ۱۵ روز یکبار نیز میتوانید استفاده نمایید.

    ۶-Worms

    وقتی که خاک به آسانی آب را جذب نمی کند حضور تعداد زیادی از این کرم را در خاک به ما خبر می دهد.

   برای مبارزه با آنها
    از سم کرم کش استفاده نمایید ولی بهتر است گیاه را با خاک از گلدان بیرون آورده و با دست کرم ها را از خاک جدا نموده و معدوم نمایید.

    ۷-Leaf Miners

    این آفتی است زیر و روی برگ نقب می زند و معمولا یک خط سفید دنبال خود باقی می گذارد و نتیجتا این خط سفید برای شما مشخص می نماید که این آفت در کجای گلدان زندگی می کند

   روش معالجه
    اگر تعداد آن کم باشد کافی است که به آرامی آنان را یکی یکی بین انگشتان شصت و سبابه فشار داده و از بین ببرید و یا با یک سنجاق ته گرد بدن آنان را سوراخ نمایید.

.......................................................................................................................................................

گاهی اوقات لکه های خشک و نسبتا پهن روی برگها به علت بیماری ابجاد نمی شود بلکه سوختگی از قرار گرفتن گیاه ، در تابستان پشت پنجره های آفتابگیر ، کمبود آب و رطوبت و یا افراط در استفاده از کودهای شیمیایی نشئت می گیرد .

- افراط در آبیاری گیاهانی با بافت آبدار و گوشتی مانند سانسوریا و یا کاکتوس باعث فساد در ریشه و طوقه شده و نهایتا اندامهای هوایی گیاه از بین می رود .

خوب است بدانید که آفات در گیاهان آپارتمانی به مراتب متداول تر و خطر ناک تر از بیماری ها است و باید با آنها به صورت جدی مبارزه کرد .

آفات عمومی گیاهان آپارتمانی عبارتند از:  شته ، سپردار ، کنه تار عنکبوت

شته

این حشرات به آسانی قابل مشاهده و به رنگ های سبز ، قرمز ، زرد ، سیاه و ... هستند و تمایل به تجمع به شکل دسته ای بزرگ روی جوانترین برگها و جوانه های گیاه  دارند . شیره های گیاهی را می مکند و سبب بد شکلی برگهای جوان می شوند . بعلاوه شته ها ماده شیرینی ( عسلک ) از خود ترشح می کنند که برگهای گیاه را چسبناک می کند و سبب جذب و رشد سایر ارگانیزم های مضر می شوند .

روش مبارزه :  قطع قسمتهای صدمه دیده و تغییر رنگ داده - شستشو با آب ولرم و صابون - استفاده از سموم شیمیایی فسفره و سیستمیک 

سپردار

سپردار دارای سپر پهن قهوه ای رنگ یا خاکستری بوده و معمولا به پشت برگها می چسبد ، با استفاده از خرطوم خود از شیره گیاهی تغذیه می کند و باعث ضعف عمومی و پژمردگی گیاه می شود . برگها زرد و ضعیف شده و گیاه به خشک شدن تهدید می شوند .

روش مبارزه : - شستشوی گیاه با آب - جدا کردن سپر از بدنه حشره ( در شپشک سپر دار ) با استفاده از مسواک نرم که به گیاه صدمه وارد نشود .- استفاده از سموم شیمیایی فسفره

مگس سفید

حشرات کوچکی هستند که سطح بدن آنها بوسیله یک ماده پودری سفید رنگ پوشیده شده است این حشرات بیشتر درسطح زیرین برگ های جوان جمع می شوند و بر اثر تکان دادن شاخ و برگ گیاهان مسافت کمی را پرواز می کنند . این حشرات با استفاده از قطعات دهانی مکنده – سوراخ کننده ، معمولا روی برگها لکه های زردی ایجاد می کنند و همچنین تولید عسلک کرده و محیط مساعدی برای رشد قارچ های سیاه دوده ای فراهم می آورند .

روش مبارزه :

استفاده از سموم فسفره سیستمیک 

 کنه 

کنه ها موجودات ریزی هستند که به آسانی دیده نمی شوند  به همین دلیل باید از روی عوارض ایجاد شده روی گیاه پی به وجود آنها برد . نقاط متعدد زرد رنگ روی برگ که به تدریج تغییر رنگ داده و پس از مدتی خاکستری ، قرمز یا قهوه ای می شود نشان دهنده وجود این آفت است. گاهی برگ در اثر از دست دادن شیره نباتی حول دمبرگ خود خمیده و پوششی از تار های باریک که حالت  گرد آلود دارد در زیر سطح برگ مشاهده  می شود . (کنه تار عنکبوتی )

روش مبارزه : شستشوی گیاه با آب- مبارزه با سموم فسفره کنه کش

........................................................................................................................................................................ 

آفات و بیماریهای متداول گیاهی و روش های پیشگیری یا درمان 

 تعریف آفت :

 به طور کلی به هر چیز خسارت زا ، آفت اطلاق می گردد ولی در گیاهپزشکی ،حشرات ، کنه ها ، جوندگان و نرم تنان زیان آور در گروه آفات طبقه بندی می شوند .

آفات متداول گیاهی :

کنه ها :

کنه ها متعلق به گروه عنکبوتیان هستند که پوره ها 6 پا و کنه های بالغ 8 پا دارند . بسیار ریزند و تقریبا با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند . خسارت آنها زمانی است که قطعات دهانی خود را به طور مکرر برای تغذیه وارد برگ می کنند هر محل تغذیه به شکل نقطه ای سفید رنگ به اندازه سر سوزن است و برگها سرانجام خال دار و چروکیده می شوند و از بین می روند . مطمئن ترین روش تشخیص کنه ها ، بررسی سطوح زیرین برگهای آسیب دیده در زیر نور بسیار روشن با استفاده از ذره بین است .

شپشک ها :

بدن این حشرات مستور از غددی است که از آنها مواد مومی و شاخی ترشح می شود این مواد گاهی به صورت توده ای آرد مانند ( شپشک های آرد آلود ) و یا به صورت سپرهایی به اشکال مختلف ( شپشک واوی ، الفی و ...)روی بدن آنها قرار می گیرد . این آفت با سوراخ کردن بافتهای گیاه و خارج کردن شیره گیاهی با قطعات دهانی خود ، به گیاه خسارت می زند و گیاه را ضعیف می کند و سر انجام بخشهایی از گیاه از بین می رود . در چرخه زندگی این آفت ، مشخص ترین مرحله ، حشره بالغ است . در مرحله نابالغ ( پورگی ) متحرک هستند که در این مرحله نسبت به سم پاشی با حشره کش ها آسیب پذیر ترند .

مگس سفید :

حشرات بسیار کوچک و طول آنها ندرتا به 2 تا 3 میلیمتر می رسد . حشرات کامل نر و ماده بالدار که بالها از پودر سفید مومی شکل پوشیده شده است بسیار فعال هستند و از شیره برگها تغذیه می نمایند .مگس های سفید در نواحی گرمسیری روی درختان مرکبات و بوته های زینتی و پنبه فراوانند .

شته ها :

این حشرات به آسانی قابل مشاهده و به رنگ های سبز ، قرمز ، زرد ، سیاه و ... هستند و تمایل به تجمع به شکل دسته ای بزرگ روی جوانترین برگها و جوانه های گیاه  دارند . شیره های گیاهی را می مکند و سبب بد شکلی برگهای جوان می شوند . بعلاوه شته ها ماده شیرینی ( عسلک ) از خود ترشح می کنند که برگهای گیاه را چسبناک می کند و سبب جذب و رشد سایر ارگانیزم های مضر می شوند .

پشه های قارچی :

پشه های قارچی بالغ به رنگ قهوه ای تا سیاه ، بطول حدود 3 میلیمتر ، با پرواز در اطراف گیاه برای مردم آزار دهنده و نا بالغ ( لاروی ) آنها با تغذیه از ریشه گیاه ، برای آنها زیان آورند . پشه های قارچی بالغ در بستر کاشت غنی از ماده آلی که محیط تولید مثلی مناسبی برایش محسوب می شود ، تخم گذاری کرده و لارو های آن پس از تفریخ از تخم ، به سوراخ کردن و تغذیه از ریشه گیاه می پردازد . مرحله بالغ این آفت را می توان از راه سم پاشی با حشره کش ها از بین برد و لارو آن را با ید با سموم از بین برد .

حلزون های صدف دار و بدون صدف یا راب :

از نرم تنان زیان آور هستند که معمولا شبها فعالیت دارند و با جویدن برگ ها ،  سوراخ های نا منظمی بر روی برگ گیاهان ایجاد می کنند . مسیر حرکت آنها عموما بوسیله نوارهای نقره ای رنگ که ترشحات لزج بدن آنها می با شد ، مشخص می شود .

جمع آوری حلزون و راب و از بین بردن آنها یکی از راه های مبارزه است ، همچنین تهیه طعمه مسموم که به صورت آماده در بازار به فروش می رسد با فرمول (متالدهید 2-3 کیلو ، سبوس گندم 100 کیلو ، آب 45 – 50 لیتر ) و کار گذاشتن طعمه ها ، هنگام غروب و پس از آبیاری ، در کنترل این آفات نتایج خوبی داده است .

آبدزدک ها :

حشره کامل به طول 50 تا 60 میلی متر و به رنگ قهوه ای است که از ریشه و طوقه گیاهان تغذیه می کند .

استفاده از طعمه مسموم با فرمول (سوین ، سبوس گندم ، آب + شکر ) در کنترل این آفت نتایج خوبی داده است

پیشگیری و درمان آفت :

پیشگیری از هر درمانی بهتر است .پیشگیری شامل پرهیز از تماس اولیه با آفت است . ضد عفونی کردن خاک برای پیشگیری از گسترش آفات لازم است . ضد عفونی با گرما ، متداولترین روش جهت ضد عفونی کردن خاک است . در حجم های بالای خاک وسایل و دستگاههایی جهت ضد عفونی در نظر گرفته شده است ولی برای حجم های پایین ، می توان خاک نمدار را در تبزرگی ریخته و با فویل یا در پوش پوشانده و به مدت 30 دقیقه با حداقل دمای 72 درجه سانتی گراد  حرارت داد . موثر بودن روش آفتاب دهی Soilsolarization  نیز برای ضد عفونی خاک به اثبات رسیده است . که معمولا خاک به مدت 3 هفته زیر پلاستیک  رنگ روشن در مقابل نور مستقیم خورشید قرار می گیرد .

از درمان های خانگی برای کنترل آفات که برای انسان بی خطر است  میتوان به موارد زیر اشاره کرد : 

-  پاک کردن یا شستشو با آب کف دار که از چند قطره مایع شوینده در یک لگن آب ، تهیه می شود و درمان خانگی مفیدی برای کاهش جمعیت کنه و شته هاست  . با اسفنج و محلول رقیق می توان آفات را پاک کرد یا کل گیاه را سر و ته نگاه داشت و درون آب کف صابون دار فرو کرد و برای اجتناب از ماندن لایه نازک صابون ، آبکشی گیاه توصیه می شود .

- 3 عدد سیر + 1 عدد فلفل قرمز تند + 1 لیوان آب در مخلوط کن خرد شده و از صافی عبور داده شود و به حجم 1 لیتر برسانید و 1 قاشق شامپو بدن بچه بدان بیفزایید و بر روی آفات ( کنه ، شته ها ) اسپری کنید . 

- جمع آوری حشرات و آفات بزرگتر مانند شپشک ها ، حلزون ها به صورت مکانیکی

- استفاده از خلال دندان یا گوش پاک کن آغشته به الکل و مالیدن بر روی آفات

- 1 قاشق غذا خوری روغن مایع + 1 قاشق غذا خوری شامپو بچه در یک لیتر آب جهت کنترل شپشک ها [ چون ممکن است روغن موجب گیاهسوزی شود ، محلول فوق روی یک برگ تست شود و در صورت عدم بروز عوارض تا 2 روز اقدام به محلول پاشی گردد . ]

* لازم به توجه است که در هر سه روش ، کلید موفقیت ، تکرار ، آنهاست . احتمالا تمام آفات از بین نمی روند ولی از جمعیت آنها کاسته می شود .

* محلولهای ساختنی دوام زیادی ندارند و پس از تهیه بلا فاصله استفاده شوند .

از آفت کش های تجاری شامل آفت کش های آلی و مصنوعی نیز برای کنترل آفات ، استفاده می شود .

کاربرد آفت کش ها در فضای بسته معمولا توصیه نمی شود . در ذیل به چند نمونه از سموم آفت کش اشاره می شود .

حشره کش ها :

- مالا تیون

- متا سیستوکس

- کنفیدور

- دیازینون

- زولون

- ژلهای حشره کش

کنه کش ها :

- اومایت

- نئورون

- سیترازون

- پروپال

نکات احتیاطی فردی :

از تماس با آفت کش پرهیز شود . از دستکش های لاستیکی استفاده شود و در صورت تماس آفتکش با بدن ، بلاقاصله با آب و صابون شسته شود .

تعریف بیماری :

هر گونه فرآیند غیر عادی در گیاه در اثر تحریک مداوم یک عامل را بیماری می گویند . عامل محرک می تواند زنده باشد که شامل قارچ ، باکتری ، ویروس ، نماتد است و می تواند غیر زنده باشد که بیماریهای فیزیولوژیک را ایجاد می کند .

بیماری های قارچی متداول گیاهی :

پوسیدگی ریشه :

 قارچهای خاکزی از قبیل پیتیوم ، فوزاریوم و رایزوکتونیا سبب پوسیدگی ریشه می شوند . پوسیدگی ریشه  معمولا با شرایط بد رشد مانند محیط کشت سنگینی که یا هوا وارد آن نمی شود یا خروجی برای آب اضافی (زهکش) ندارد  ، همراه است . نشانه های اولیه عبارتند از کند شدن رشد و زردی و ریزش برگها که نشان می دهد ریشه ها قادر به جذب آب و مواد غذایی نیستند . در موارد شدید پژمردگی دائم رخ می دهد و گیاه می میرد . در بازبینی ریشه های مبتلا به پوسیدگی ، مشاهده خواهید کرد که ریشه ها قهوه ای رنگ و لهیده شده اند .

درمان شامل استفاده از قارچ کش هایی مانند متالاکسیل ، مانکوزب  ، بنومیل در خاک است . تعویض گلدان و انتقال گیاه به گلدانی با زهکش خوب نیز توصیه می شود . ضد عفونی خاک قبل از کاشت بعنوان پیشگیری تاکید می گردد . 

پوسیدگی طوقه یا ساقه :

نشانه اصلی پوسیدگی طوقه ، تغییر رنگ ساقه به قهوه ای است  . پوسیدگی از حرکت آب در گیاه جلوگیری می کند و می تواند سبب پژمردگی و شکستن ناحیه ضعیف شده بشود . وقتی گیاه به این بیماری مبتلا شد ، چندان کاری برای درمان آن نمی توان انجام داد . توصیه بر این است که از بخش های آلوده نشده قلمه گرفته شده و برای ریشه دهی و تولید گیاه جدید سالم استفاده شوند .

سفیدک : ( سطحی یا حقیقی )

سفیدک بیماری قارچی هوازی است که لکه های سفید آردی در قسمت های مختلف گیاه شامل برگ ، ساقه و ... بوجود می آید . ابتدا رنگ لکه ها سفید ولی بعد از مدتی به سفید چرک تغییر رنگ می دهد . بافت برگ در زیر این پوشش سفید ، به رنگ زرد در می آید .

استفاده از قارچ کش هایی مانند دینوکاپ و بنومیل و سولفور توصیه می شود . همچنین با جلوگیری از پاشش آب بر روی برگها بویژه در گیاهان حساس به سفیدک از بروز آن می توان جلوگیری کرد .

زنگ :

زنگ بیماری قارچی هوازی است که از علائم بیماری ایجاد لکه های زرد روشن در سطح رویی برگ می باشد . در سطح زیرین برگ ، جوشهایی به رنگ قهوه ای متمایل به سیاه که اندام زاد آوری قارچ می با شد بوجود می آید :

استفاده از قارچ کش هایی مانند تری فورین برای کنترل زنگها توصیه می شود .

لکه برگی :

برخی از قارچها ایجاد لکه روی برگ گیاهان می کنند . نشانه های بیماری بر حسب قارچ و میزبان متفاوت است ، اما به طور کلی لکه های کوچکی ظاهر می شود و به آهستگی بزرگ می شوند و باعث سوختگی و خشک شدن سطح پهنک برگ می شوند .

حذف برگهای آلوده به محص مشاهده علائم ، انتشار این بیماری را کند یا متوقف می کند . استفاده از قارچ کش هایی مثل زینب و مانکوزب نیز توصیه می شود .

بیماریهای باکتریایی گیاهی :

باکتری ها سبب ایجاد لکه برگی ، پوسیدگی یا لهیدگی ریشه و ایجاد گال در گیاهان می شوند . تشخیص این بیماریها و تمایزشان از بیماریهای قارچی غالبا از طریق کار های آزمایشگاهی صورت می گیرد . در صورت ابتلا گیاه به بیماری های باکتریایی باید به ضد عفونی کردن ادوات کار با وایتکس یا سایر ضد عفونی کننده ها از انتقال باکتری به گیاهان دیگر جلوگیری کنیم . استفاده از سموم مسی مانند بردو واکسی کلرور مس برای کنترل این بیماریها پیشنهاد می شود .

گیاهان گلدار انگل:

سس : سس در رشد و میزان محصول گیاهان آلوده اثر گذاشته و خسارت ممکن است نا چیز تا انهدام کامل گیاهان منطقه آلوده باشد . سس ممکن است به صورت یک پل برای انتقال ویروسها از گیاهان آلوده به ویروس به گیاهان سالم عمل نماید .اولین علائم بصورت رشته های نخی زرد یا نارنجی گیاه انگل که به دور و اطراف ساقه ها و دیگر قسمت های هوایی گیاه می پیچند و رشد می کنند نمایان می شود .این آلودگی گسترش پیدا کرده و باعث زردی و یا نارنجی شدن ساقه می شود . بذر های خاکستری رنگ تا قهوه ای مایل به قرمز تشکیل شده و بزمین ریخته و فورا جوانه می زند . از روش های مبارزه با آن بریدن و سوزاندن لکه های آلوده باعث کشته شدن سس و گیاه میزبان هردو می شود ، ولی جلوی انتشار و تولید بذر سس را خواهد گرفت . در آلودگی های زیاد با شخم مکرر و زیر و رو کردن خاک با استفاده از شعله و علف کش می توان آن را ریشه کن نمود .

بیماریهای ویروسی گیاهی :

    

نشانه های آلودگی های ویروسی بر حسب ارگانیزم گیاه و گیاه میزبان بسیار گوناگون است . اما اغلب شامل ایجاد لکه های روشن در زمینه سبز برگ ، زردی ، پیچید گی برگ و توقف رشد است ، برای بیماری های ویروسی درمان خاصی توصیه نمی شود ، اما لازم است بدانیم بسیاری از ویروسها توسط حشرات منتقل می شوند ، لذا کنترل حشرات می تواند از انتقال ویروسها تا حد زیادی جلوگیری کند .

بیماری های نماتدی گیاهان :

نماتد ها بیماری های کرمی شکل هستند که بعلت قطر بسیار کم بدنشان با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند . گونه های متفاوت نماتد ، آسیب های متفاوتی وارد می کنند . مثلا تغذیه نماتد گره زای ریشه منجر به تشکیل گره در ریشه می شود .

این گره ها در توانایی ریشه برای انتقال آب و مواد غذایی به برگها اختلال ایجاد می کنند و اندام هوایی رنگ پریده می شود .

نماتد زخم ریشه سبب تورم روی ریشه ها نمی شود ، اما یاخته های ( سلول های ) ریشه را از بین می برد .

تشخیص دقیق آلودگی نماتدی از طریق بررسی نمونه در آزمایشگاه امکان پذیر است ، استفاده از نماتد کش هایی مثل واپام توصیه می شود . ضد عفونی خاک قبل از کاشت گیاه بعنوان پیشگیری تاکیید می گردد .

بیماری های فیزیولوژیک :

همان طور قبلا اشاره شد عوامل نا مطلوب محیطی مانند آلودگی های هوا ، کمبود یا زیادی نور ، دما ، آب آبیاری ، رطوبت و مواد غذایی مورد نیاز گیاه و ... سبب ایجاد این گروه از بیماریها در گیاهان می شود و از این دسته از بیماریها می توان به خسارت ناشی از سرما در اکالیپتوس و آگلونما ( تغییر رنگ برگها به خاکستری ) آفتاب سوختگی در دیفن باخیا ( لکه های سوخته سفید در قسمت وسیعی از پهنک ) و ایجاد زخم های بیضوی قرمز متمایل به قهوه ای بر روی برگهای دراسنا و ... اشاره کرد .

کمبود عناصر غذایی مورد نیاز گیاه نیز عوارض  فیزیولوژیک مختلفی را در آن ایجاد می کند که به برخی از کمبودهای رایج در ذیل اشاره می کنیم :

کمبود نیتروژن :

فقدان نیتروژن نخست به شکل زرد شدن برگها ی پیر تر گیاه بروز می کند اما سر انجام برگهای جوانتر را نیز بی رنگ می کند . همچنین برگ های جدید کوچک می مانند و ساقه نازک می شود .

کمبود فسفر :

نخستین نشانه های کمبود فسفر ، توقف رشد و تولید برگ های جدید کوچکتر از اندازه است . سپس برگ ها به سبز کم رنگ و زرد ارغوانی ، تغییر رنگ می دهند .

کمبود پتاسیم :

کمبود پتاسیم اغلب سبب قهوه ای شدن حاشیه و نوک برگ ها می شود .

کمبود آهن :

شایعترین کمبود عنصر غذایی کم مصرف بویژه در گیاهان خانگی است . نخستین نشانه بیماری ، زرد شدن بین رگبرگ های برگ های جوان است . سر انجام زردی تمام برگ را فرا می گیرد .

نیاز گیاه به عناصر غذایی را می توان با کاربرد کود های حاوی عناصر پر مصرف ( نیتروژن ، فسفر ، پتاس ) و کم مصرف ( آهن ، منیزیم ، منگنزو ... ) مرتفع کرد .

 -

ایران در آستانه 30سال خشکسالی شدید

مصرف بی‌رویه، جیره‌بندی آب را در پایتخت و برخی کلانشهرها ناگزیر خواهد ساخت

کارشناسان محیط‌زیست از آغاز خشکسالی در ایران و وقوع خشکسالی شدید در آینده نزدیک اظهار نگرانی می‌کنند.

آنچه مسلم است باید از توان و تدبیر مسئولان مملکتی قطع امید کرد چراکه امامزاده آنها نه کور می‌کند، نه شفا می‌دهد! و در نهایت باز باید به اتکای همت و تلاش جمعی اثرات سوء این معضل را هم تا حد امکان خنثی کرد. گرچه برخی از مسئولان در تلاش هستند که این پدیده نامیمون را در قالب یک بحران دور از انتظار تعریف کنند، اما واقع امر این است که طی بیش از یک دهه فعالان محیط‌زیست مدام امکان و احتمال وقوع پدیده خشکسالی و خطر کاهش میزان بارندگی‌ها را گوشزد کرده و هشدار داده بودند. اما مسئولان ما همواره با توجیه‌های خاص خود مانع از شنیده شدن این هشدار‌ها شدند و هر مسئول درصدد تحویل میز ریاست خود با تمام مشکلات و معضلات حوزه تحت مدیریتش به رئیس و مدیر بعدی بود و به این صورت مسئله ادامه داشت تا به امروز!

خبرگزاری فارس در این‌باره نوشته است: « بر اساس اطلاعات سازمان هواشناسی، میانگین ارتفاع بارش کشور در سال زراعی اخیر نسبت به میانگین چند ساله،‌منفی 7/3 درصد کاهش داشته است و به دلیل کاهش میزان بارندگی در تهران و مناطق اطراف آن، این کلانشهر در شرایط حاد قرار گرفته است به طوری که بر اساس اعلام سازمان هواشناسی پیش‌بینی می‌شود در بلندمدت تهران با معضل خشکسالی روبه‌رو شود.

در این باره محمد اصغری، کارشناس سازمان محیط‌زیست اظهار می‌دارد: از ابتدای سال زراعی 1/7/92 تا تاریخ 24/1/93 میانگین ارتفاع بارش کشور برابر 9/183 میلیمتر است که نسبت به میانگین چند ساله، منفی 7/3 درصد کاهش داشته است. این در حالی است که ارتفاع میانگین بارش سال زراعی گذشته کشور 1/7/91 برابر 9/187 میلیمتر بوده است که دو درصد کاهش نسبت به میانگین بلندمدت داشته است.

استان هرمزگان در سال زراعی اخیر با افزایش33درصدی میزان بارش‌ها رکورددار میزان بارش‌ها بوده است، استان‌های ‌بوشهر، ایلام و سیستان و بلوچستان به ترتیب برابر 30، 22 و 19 درصد نسبت به میانگین بلندمدت افزایش داشته است. به گفته اصغری، استان سمنان در سال زراعی 1/7/92 تا 2/1/93، 46 درصد کاهش بارش را نسبت به میانگین بلندمدت که استان‌های البرز،‌ خراسان شمالی و تهران نسبت به تجربه کرده است که این استان در کاهش بارش‌ها رکورددار بوده است. میانگین بلند مدت به ترتیب 41، 41 و 40 درصد افت بارش‌ها را تجربه کردند. هم‌اکنون استان‌های اطراف کلانشهر تهران از جمله سمنان،‌ البرز و گلستان به لحاظ بارندگی و ذخیره آبی در شرایط بحرانی و حاد قرار دارند. یادآور می‌شود که بروز پدیده خشکسالی برای بلندمدت در پایتخت دور از انتظار نخواهد بود.

احتمال جیره‌بندی آب در تهران

چندی پیش سیدحسین هاشمی، استاندار تهران نیز درباره بروز پدیده کم‌آبی در کلانشهر تهران هشدار داد. وی با بیان اینکه در حال حاضر بالغ بر 8 میلیون و 500 هزار نفر در تهران زندگی می‌کنند، ادامه می‌دهد: در صورت عدم صرفه‌جویی، آب در تهران جیره‌بندی می‌شود و اگر شهروندان 20 درصد صرفه‌جویی نکنند قطعاً با قطعی آب و جیره‌بندی مواجه خواهیم شد.

خشکسالی هجوم ریزگرد‌ها را تشدید می‌کند

همچنین نورالدین مونا،‌ نماینده فائو در ایران گفت که بخش اعظمی از اراضی کشور ایران شامل اکوسیستم خشک و نیمه‌خشک با میزان بارش کم در اندازه 250 میلیمتر در سال تشکیل می‌دهد که نتیجه آن کاهش رویش گیاهان و کاهش تولید است. وی اضافه می‌کند: اکنون مشاهده می‌کنیم که سراسر جهان تنوع زیستی، امنیت غذایی تحت تأثیر این مسئله قرار گرفته است به گونه‌ای که مسئله بیابان‌زایی، تولید محصولات کشاورزی را کاهش داده و کشور‌ها به ویژه کشور‌های در حال توسعه را با خطر جدی مواجه کرده است که به همین منظور باید استراتژی‌هایی برای سازگاری با این پدیده شوم طراحی کرد. باید به خاطر داشته باشیم که بروز پدیده خشکسالی تأثیر قابل توجهی بر افزایش ریزگردها و توفان‌ها خواهد داشت که در آینده تهدید بزرگی خواهد بود.

خشکسالی شدید آغاز شده است

ایمان بابائیان، سرپرست گروه پژوهشی تغییر اقلیم مرکز ملی اقلیم‌شناسی، مردادماه سال گذشته به خبرگزاری مهر گفت: گزارش‌های سازمان‌های جهانی نشان می‌دهد که حدود 40سال دیگر، منطقه خاورمیانه و از جمله ایران با 30سال خشکسالی شدید مواجه خواهد شد که این خشکسالی در سال‌های اخیر آغاز شده است.

بر اساس داده‌های به دست آمده از مطالعات دمای هوای کشور، تا 90 سال آینده میزان بارش کاهش و میزان دما افزایش می‌یابد ضمن آنکه سفره‌های آب زیرزمینی نیز از بین می‌روند.

بد نیست در پایان به برخی از تبعات و خسارات خشکسالی بر محیط‌زیست و حیات وحش پرداخت که در این باره می‌توان به کوچ و مهاجرت بی‌رویه حیوانات وحشی به لحاظ کمبود آب و غذای کافی، افزایش آسیب‌پذیری شکار، افزایش بیماری و تنش در گونه‌های در معرض خطر، کاهش باروری و جمعیت وحوش و انقراض محلی، بروز بیماری‌های مختلف در بین حیات وحش و مرگ و میر بیشتر در نتیجه افزایش ارتباطات با تولیدات کشاورزی از قبیل استفاده از حیوانات از مزارع و خشک شدن اکثر زیستگاه‌های آبی طبیعی و انسان ساخت که زیستگاه پرندگان مهاجر و کنار آبزی است، اشاره کرد.

منبع : روزنامه جوان