سرمازدگی در درختان میوه و روشهای جلوگیری از آن

مقدمه
اکثر درختان میوه منطقه معتدله در معرض یخبندان زمستان یا سرما زدگی بهاره قرار می گیرند که این امر موجب خسارتهای شدید اقتصادی می گردد. حتی آن دسته از مناطق تولید میوه که در موقعیتهای جغرافیایی خاص احداث می شوند که خسارت وارده ناشی از سرما در آنها به حداقل کاهش داده شده نیز بعضا با این حوادث مواجه   می گردند. باغداران کاملا از نتایج زیانبار عدم محافظت درختان در برابر سرمای زمستان مطلع هستند. لذا اعتقاد به مقاومت در برابر سرما به عنوان یک پدیده و ابزار کمکی برای جلوگیری از بروز خسارت ناشی از سرما از نظر باغداران از اهمیت اساسی برخوردار است. گیاهان درحال رشد غیر مقاوم بوده و قادر به مقاوم شدن نیستند. لذا رکود در طول ماههای سرد زمستان برای بقائ گیاهان و درختان میوه ضروری می باشد. درختان میوه در زیستگاهای طبیعی خود به ندرت توسط سرما صدمه می بینند زیرا در آنها مکانیسم سازگاری در آنها توسعه یافته است که به آنها اجازه می دهد در طول شرایط آب و هوایی شدید زمستان به حالت رکود بروند.
یخ زدگی  زمستانه
عامل پراکندگی گونه های مختلف درختان میوه در روی کره زمین مقاومت یا حساسیت درختان به سرمای زمستانه می¬باشد. در مناطق سرد از ارقام مقاوم به سرما و از پایه های مقاوم به سرما استفاده می شود. در اثر سرمای بیش از حد  زمستان، گونه های پوست نازک شکاف خورده و در اثر یخبندان شاخه ها سیاه می شوند. در گیاهان چوبی مقاوم، در اثر یک سری تغییراتی که حاصل می شود در اواخر تابستان و پاییز موجب مقاوم شدن آنها در برابر سرما می گردد. در طی مقاوم شدن درختان تغیرات زیادی در درختان صورت می پذیرد. اولین مرحله مقاوم شدن توسط روزهای کوتاه شروع می شود که منجر به توقف رشد می شود. دومین مرحله مقاوم شدن مستلزم دمای پایین        می باشد که مواد محرک مقاومت ساخته می شود. تدابیر زراعی در مقاومت کونه های درختان میوه تاثیر بسزایی دارد. ازجمله تجمع کربوهیدراتها کافی در درختان میوه و اندامهای آن موجب افزایش مقاومت در برابر سرما              می گردد. آبیاری بی رویه، دادن کود ازته بیش از حد، محصول زیاد ، ریزش زود هنگام برگها، تولید محصول بیشتر، هرس زود هنگام موجب کاهش مقاومت درختان میوه می شود. پایه های درختان میوه نیز در میزان مقاومت آنها به سرمای زمستانه متفاوت می باشد. برای مثال پایه های سیب مالینگ 19 و 2، پایه مالینگ مرتون 104 و 111 مقاوم به سرما هستند. در گلابی هنگامی که روی پایه بذری پیوند شده و از میان پایه اولدهام استفاده می شود، مقاومت در برابر سرما فزایش می یابد. پایه محلب که برای گیلاس به کار برده می شود مقاوم به سرما می باشد. پایه نارنج سه برگ مقاوم به سرما بوده و برای مرکبات به کار برده می شوند. پایه آلوی ماریانا نیز مقاوم به سرما بوده و برای آلو و هلو مورد استفاده قرار می گیرد.
سرما زدگی بهاره
سرمای دیررس بهاره موجب آسیب دیدن جوانه های تازه بیدار شده درختان میوه می شوند و در صورت دیررس بودن بیشتر این نوع سرماها، حتی به میوهای تازه تشکیل شده نیز خسارت وارد می کند. جوانه های بارور در حال رکود به سرمای زمستانه مقاوم هستند اما مقاومت آنها هنگام بیدار شدن جوانه ها کاهش می یابد. به طور کلی جوانه های گل در دمای 2- و 3- درجه سانتیگراد از بین می روند. میوهای تازه تشکیل شده نسبت به گلها حساس تر هستند و در منفی 0.5- درجه سانتیگراد آسیب می بینند. در اوایل بهار جبهه های سرد هوا در منطقه پرورش درختان میوه و در شبهای بدون ابر موجب خسارت دیدن جوانه درختان میوه می گردد. 
روشهای جلوگیری از سرمای زدگی بهاره 
روشهای مختلفی برای جلوگیری از سرمای دیررس بهاره وجود دارد که می تواند جوانه های گل و میوهای تازه تشکیل شده درختان میوه را از سرما زدگی محافظت کند.
1- انتخاب ارقام دیر گل
در مناطقی که احتمال خطر سر مایه دیر رس بهاره است با توجه به تاریخ گلدهی ارقام مختلف یک گونه درختی می توان از ارقام دیر گل استفاده کرد این ارقام با توجه به دیر بازکردن گل کمتر با سرما های دیر رس بهاره مواجه می شوند اخیرا در برخی مناطق از بادام های دیر گل استفاده به عمل می¬آید.
2- استفاده از ترکیبات شیمیایی
استفاده از اتفن درختان میوه هسته دار در پاییز موجب دیر باز شدن جوانه ها به مدت 12-4 .روز در بهار می شود. استفاده از هورمون نفتالین استیک اسید در بهار موجب تا خیر 2-1 هفته در زمان گلدهی درختان می گردد 
3- موقعیت و محل باغ
در مناطق شیب دار و کنار تپه های ماهور در صورت احتمال وجود سرما های دیر رس بهاره محل باغ را در شیب های شمالی انتخاب می کنند تا در اوایل بهار دیر تر گر م شده و موجب تاخیر در بیدار شدن جوانه ها گردد. ایجاد باغ میوه در کنار جنگل ها، رود خانه ها، برکه ها و کنار سواحل که دارای هوای مرطوب و نقطه شبنم بالا هستند آسیب های سرمای بهاره را کاهش می دهد.
4- پاشیدن آب بر روی درختان
پاشیدن آب بر روی شاخه های  درختان میوه در دمای صفر درجه سانتیگراد موجب تشکیل یخ می شود. به ازای هر لیتر آب که یخ می شود 80 کیلو کالری گرما آزاد می شود.گرمای آزاد شده موجب گرم شدن اجسامی که در تماس با آب هستند می¬شود در ضمن تشکیل یک لایه نسبتا عایق یخ در اطراف جوانه موجب می¬شود تا دمای جوانه از صفر درجه سانتیگراد پایین نیاید برای این منظور می¬توان از سیستم آبیاری بارانی استفاده کرد و یا توسط محلول پاش¬ها روی درختان میوه آب پاشید. پاشیدن آب باید در دمای صفر درجه سانتی¬گراد انجام گیرد.
5- تدابیر زراعی
نوع سطح خاک در محافظت دمای هوا تاثیر دارد و اختلاف دمای حدود 1/7 درجه سانتی گراد ایجاد میکند. برای محافظت در برابر سرما و یخبندان های ناشی از تشعشع، خاک باید مرطوب و عاری از علف های هرز و شخم نخورده باشد.  زیرا زمین شخم خورده دارای هوای بیشتر بوده و گرمای ویژه کمتری دارد از این رو خاک شخم خورده سریع تر سرد می¬شود اما خاک های مرطوب دیرگرم شده و دیر تر دمای خود را از دست میدهند علفهای سطح خاک نیز نوعی هدایت کننده گرما ارخاک به هوا می باشند تدابیر زارعی ذکر شده یخ زده گی را در لایه 15سانتی متر سطح خاک به تاخیر می اندازد و بویژه برای جلو گیری از سرما زدگی گیاهانی همچون توت فرنگی و انگور موثر واقع می گردد.
6-گرم کردن باغ توسط بخاری های باغی
کار گذاشتن بخاری یا پلارهای باغی در قسمت های مختلف باغ و سوزاندن موادی همچون چوب نفت یا گازوییل موجب گرم شدن باغ می گردد. این روش در مناطق سردسیری ممکن است تاثیر زیادی نداشته باشد اما در مناطق نیمه گرمسیری مثلا در باغات مرکبات، انار، انجیر زیتون و غیره می¬تواند موثر واقع شود.
7- ایجاد دود برای کاهش تشعشع
در شب های که احتمال بروز سرما می باشد با سوزاندن کاه وکلش و مواد دیگر موجب ایجاد دود در هوای باز گردید ذرات معلق در هوا هر چقدر بیشتر باشد انعکاس حرارت به سقف آسمان تقلیل می یابد زیرا تشعشع حرارت که با طول موج های بلند به طرف آسمان منعکس می شود توسط ذرات هوا جذب شده و دمای باغ را حفظ می کنند
8- ایجاد بادشکن در اطراف باغ
کشت درختان باد شکن همچون چنار زبان گنجشک، افرا و غیره در جهت شمالی که باد های سرد می¬زود موجب محافظت درختان میوه از سرما می شود.

منبع : وب سایت سازمان جهاد کشاورزی لرستان

آموزش کاشت گوجه‌فرنگی

بخش اول: شروع کاشت بذرهای گوجه فرنگی در محیط داخلی

کاشت گوجه‌فرنگی با استفاده از بذر کار مشکلی نیست و فقط باید به چند نکته در کاشت بذر توجه شود. تمام عوامل از جمله زمان بندی، ژنتیک و محیط زیست باید مورد توجه قرار گرفته شوند.

زمان و مکان

بذر گوجه‌فرنگی معمولا ابتدا در محیط داخلی مانند خانه یا گلخانه کاشته می‌شود و بعد از این که گیاه چند برگ تشکیل داد آن را به محیط خارجی منتقل می‌کنند. کاشت بذر در محیط داخلی اختیاری است اما بذر گوجه‌فرنگی برای جوانه زنی به یک درجه حرارت ثابت نیاز دارد. حداقل دما برای جوانه زنی بذر گوجه فرنگی 15 درجه سانتی گراد و بهترین دما برای جوانه زنی 26 درجه سانتی گراد می‌باشد. در آب و هوای معتدل ممکن است در اواسط تابستان دما مناسب ‌شود و دیگر برای رشد و بلوغ گوجه‌فرنگی دیر می‌شود، در نتیجه بهتر است ابتدا بذر گوجه‌فرنگی در محیط داخلی کاشته شود.

بذر گوجه‌فرنگی معمولا 6 تا 8 هفته قبل از آخرین سرما در محیط داخلی کاشته می‌شود. گوجه فرنگی در دمای صفر درجه سانتی گراد از بین می‌رود و چون سه ماه طول می‌کشد که میوه تولید کند، اکثر کشاورزان قبل از پایان سرما و در محیط داخلی شروع به کاشت بذر گوجه‌فرنگی می‌کنند.

چگونه می‌توان فهمید آخرین سرمای منطقه چه زمانی است؟

در گذشته از کشاورزان با تجربه در این مورد مشورت می‌کردند. امروزه وب سایت های زیادی وجود دارند که می‌توانند آب و هوای منطقه را پیش بینی کنند. با استفاده از این وب سایت ها می‌توانید از آخرین سرمای منطقه خود مطلع شوید و بذر گوجه‌فرنگی را 6 تا 8 هفته قبل از پایان سرما بکارید.

روند کاشت

از گلدان های آماده که با خاک استاندارد پر شده اند برای کاشت گوجه‌فرنگی استفاده کنید. همچنین می‌توانید از سینی های نشا که چندین خانه دارند استفاده نمایید و آن را با یک خاک مناسب پر کنید. در حالت ایده آل می‌توان از یک گلدان 8 تا 10 سانتی‌متری استفاده کنید تا ریشه نهال ها بتوانند به راحتی گسترش پیدا کنند.

مراحل کاشت بذر گوجه‌فرنگی عبارتند از:

1 – گلدان ها را با یک خاک مناسب پر کنید و 1.5 سانتی متر از بالای گلدان را خالی بگذارید. هر یک از بذرها را در وسط گلدان بکارید. در صورت امکان در هر گلدان دو بذر بکارید، زیرا ممکن است یکی از بذرها جوانه نزنند. در صورتی که هر دو بذر جوانه زدند، نهال ضعیف تر را حذف کنید.

2 – بذرها را با لایه نازکی خاک به اندازه 6 میلی متر بپوشانید و با انگشتان خود خاک را فشار دهید. دانه باید به خوبی با خاک در تماس باشد تا جوانه بزند.

3 – هر زمان که احساس کردید قسمت بالایی خاک خشک شده است به آرامی به خاک آب دهید و آن را مرطوب کنید. از خیس کردن خاک اجتناب کنید زیرا باعث فاسد شدن بذر می‌شود.

گلدان ها باید در یک پنجره آفتابی قرار بگیرند و حداقل روزی 4 ساعت نور مستقیم خورشید دریافت کنند، اگر نور خورشید بیشتر باشد بهتر است. در صورتی که درجه حرارت بالا باشد جوانه زنی بذر گوجه‌فرنگی سریع تر انجام می‌شود. دمای محیط را طوری تنظیم کنید که بیشتر از 15 درجه سانتی گراد باشد. می‌توانید از تشک های حرارتی استفاده کنید و گلدان ها را بر روی آن قرار دهید و یا از حرارت لامپ برای سرعت بخشیدن به جوانه زنی استفاده نمایید. یک روش ساده این است که گلدان را با پلاستیک روشن پوشاند تا زمانی که خاک در طول روز از نور خورشید گرما دریافت می‌کند بتواند آن را حفظ کرده و در شب نیز از گرمای خود استفاده کند.

یک نکته مهم در ارتباط با پوشاندن گلدان با پلاستیک وجود دارد، زمانی که بذر جوانه می‌زند شما باید بلافاصله پلاستیک را از روی گلدان بردارید. در غیر این صورت عفونت های قارچی در گیاه تکثیر شده و باعث مرگ گیاهچه می‌شوند. زمانی که گیاه دچار عفونت قارچی شود بر روی برگ ها لکه های قهوه ای و خاکستری ایجاد می‌شود و خیلی زود گیاه از بین می‌رود. مرگ گیاهچه یکی از بزرگترین مشکلات نهال گوجه فرنگی است بنابراین در طول مراحل ابتدایی سعی کنید که گیاه در معرض گردش هوای خوبی قرار داشته باشد. هر از گاهی پنجره را باز کنید تا هوای اتاق گردش داشته باشد (این کار را باید زمانی انجام دهید دمای خارجی با دمای داخلی تفاوت زیادی نداشته باشد و باعث تغییر درجه حرارت داخلی نشود).

بخش دوم: انتقال نهال های گوجه‌فرنگی به محیط خارجی

مقاوم کردن نهال ها

مقاوم کردن نهال های گوجه‌فرنگی به این معناست که آن ها را به تدریج با محیط خارجی عادت داد. این کار حدوداً 10 روز طول می‌کشد. برای این که نهال گوجه‌فرنگی به محیط جدید خو پیدا کند ممکن است کمی طول بکشد.

1 – یک مکان امن که در معرض نور مستقیم خورشید و باد نباشد پیدا کنید و نهال ها را در آن جا قرار دهید. می‌توان نهال ها را در کنار یک دیوار قرار داد.

2 – نهال های گوجه‌فرنگی را هر روز به مدت چند ساعت در یک مکان امن قرار دهید.

3 – نهال ها را دوباره به محیط داخلی برگردانید.

4 – در روز دوم نهال ها را به مدت بیشتری در محیط خارجی قرار دهید.

5 – هر روز نهال ها را به مدت بیشتری در محیط خارجی بگذارید و بعد به محیط داخلی بیاورید، کم کم آن ها را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید. 

6 – بعد از گذشت 5 یا 6 روز نهال ها را در محیط خارجی بگذارید و آن ها را برای چهار یا پنج روز  رها کنید. به تغییرات آب و هوایی توجه کنید و در صورت وجود خطر سرمازدگی نهال ها را به داخل برگردانید.

آماده سازی خاک برای کاشت گوجه‌فرنگی

در خاک های گرم تر، گوجه‌فرنگی رشد سریع تری دارد. گوجه‌فرنگی خاک های غنی با زهکشی خوب را ترجیح می‌دهد و حداقل به روزی 8 ساعت نور مستقیم خورشید نیاز دارد.

1 - با استفاده از ماشین شخم زنی و یا چنگک خاک را تا عمق 20 سانتی متری نرم کنید.

2 – یک لایه 5 تا 7 سانتی متری کمپوست بر روی خاک گسترش دهید و آن را کاملا با خاک مخلوط نمایید.

3 – با استفاده از چنگک یک تپه ای از خاک به عرض 120 سانتی متر درست کنید.

کاشت نهال های گوجه‌فرنگی

زمانی که نهال گوجه‌فرنگی به اندازه 7 تا 10 سانتی متر رسید و درجه حرارت در شب بالاتر از 10 درجه سانتی گراد باشد، نهال آماده انتقال به زمین است. 

1 – یک گودال که چند سانتی متر عمیق تر از گلدان گوجه‌فرنگی باشد در محل کاشت حفر کنید. فاصله بین نهال ها با توجه به نوع گوجه‌فرنگی 75 تا 150 سانتی متر می‌باشد. هرچه گونه گوجه‌فرنگی کوچک تر باشد این فاصله کمتر می‌شود. نهال ها را نباید بیش از حد به هم نزدیک کاشت زیرا به گسترش بیماری کمک می‌کند.

2 – هر کدام از نهال ها را به آرامی از گلدان بیرون آورید.

3 – نهال ها در بالاترین قسمت زمین باید کاشته شوند. این کار باعث می‌شود گوجه‌فرنگی در برابر خشکی و باد مقاوم شود.

4 – بعد از کاشت، خاک اطراف نهال را با دست فشار داده و سپس آبیاری انجام دهید.

نکات

- PH مناسب برای رشد گوجه‌فرنگی 6 تا 6.8 می‌باشد. شما می‌توانید PH خاک را با استفاده از کیت های خانگی تست کنید و یا یک نمونه از خاک را به آزمایشگاه ببرید تا PH دقیق را مشخص کنند. در صورتی که خاک بیش از حد اسیدی است به خاک آهک اضافه کنید و اگر خاک قلیایی می‌باشد به آن گوگرد اضافه نمایید تا PH خاک به سطح مناسب برسد. رساندن PH خاک به سطح مناسب ممکن است مدت زیادی طول بکشد، بنابراین بهترین زمان برای اصلاح خاک چند ماه قبل از کاشت می‌باشد.

- در صورتی که در سال گذشته در یک مکان گوجه‌فرنگی کاشته اید برای جلوگیری از ایجاد بیماری ها و جذب آفات، نهال ها را در سال جدید در یک منطقه متفاوت بکارید.

- بعد از اینکه خاک را برای کاشت آماده کردید، چند هفته قبل از کاشت خاک را با مالچ پلاستیکی سیاه بپوشانید تا خاک گرم شود. دمای هوا ممکن است در شب بالاتر از 10 درجه سانتی گراد باشد اما همیشه دمای خاک سردتر از دمای هوا است. پلاستیک سیاه در طول روز گرما را از خورشید دریافت می‌کند و آن را به خاک منتقل می‌نماید و بعد از اینکه نهال ها به زمین منتقل شدند گرما را دریافت می‌کنند. در مناطقی که فصل رشد کوتاه است شما می‌توانید پلاستیک ها را چند هفته بعد از کاشت بر روی خاک رها کنید و نهال ها را از طریق شکاف های کوچک در میان پلاستیک ها در زمین قرار دهید.

- اضافه کردن کمپوست در زمان کاشت برای گوجه‌فرنگی لازم است ولی اضافه کردن یک کود مناسب برای یک شروع قوی بسیار عالی می‌باشد. بهترین کود در زمان کاشت پودر استخوان است که دارای فسفر بالایی می‌باشد و باعث تشویق رشد ریشه می‌شود. چند هفته بعد از کاشت کودهای حاوی نیتروژن بالا مانند پودر خون و امولسیون ماهی بر روی خاک اضافه کنید تا رشد رویشی تشویق شود.

- هر زمان که احساس کردید 2.5 تا 5 سانتی متر از سطح خاک خشک شده است آبیاری انجام دهید. زمانی که هوا خیلی گرم است ممکن است مجبور شوید هر روز آبیاری را انجام دهید. 3 یا 4 هفته بعد از کاشت یک لایه 5 تا 7 سانتی متری مالچ در اطراف گیاهان اضافه کنید تا از رشد علف های هرز جلوگیری شود و خاک نیز مرطوب بماند.

برچسب ها: , آموزش کاشت نهال گوجه فرنگی, آموزش کاشت گوجه فرنگی با بذر, چگونگی کاشت بذر گوجه فرنگی, چگونگی کاشت نهال گوجه فرنگی,