مناطق مناسب کشت و پرورش موز در دنیا و ایران

موز میوه ای گرمسیری که در عرض های 30 درجه شمالی و جنوبی جهان کشت و پرورش می یابد. این میوه مخصوص مناطق گرم و مرطوب جهان است بطوریکه در نواحی با دمای 10 تا 40 درجه و متوسط دمایی 27 درجه به خوبی رشد می کند. در دمای بیش از 35 درجه و کمتر از 20 درجه رشد موز کاهش می یابد. صفر فیزیولوژیک موز حدود 11 درجه سانتیگراد است. دمای پایین تر از 10 درجه سبب شوک دمایی به گیاه شده و می تواند سبب از بین رفتن آن می گردد.البته برای ارقام مقاوم به سرما دمای 2 تا 3 درجه بحرانی حساب می شوند و دماهای زیر صفر کشنده بشمار می آیند. بهترین دما برای ایجاد برگ های جدید 30 درجه، برای رشد ساقه 26 تا 28 درجه و برای رشد و نمو میوه حدود 29 درجه می باشد.  

موز به رطوبت نسبی هوا بیش از سایر درختان گرمسیری نیاز دارد. رطوبت نسبی مناسب جهت رشد موز 75 تا 85 درصد و کمترین میزان رطوبت نسبی قابل تحمل برای موز 45 درصد می باشد. موز در نواحی هم سطح دریا تا ارتفاع 1500 متر در نواحی گرمسیری رشد مناسبی دارد. وزش باد شدید به دلیل پاره کردن برگ ها، شکستن ساقه و از ریشه درآوردن گیاه، یکی از محدودیت های کشت موز بخصوص برای ارقام پابلند است. برای ارقام پابلند سرعت باد نبایستی بیش از 40 کیلومتر در ساعت و برای ارقام پاکوتاه نبایستی بیش از 70 کیلومتر بر ساعت باشد. 

موز به رطوبت و نور کافی خورشید (علی رغم مقاوم بودن به 50% سایه) نیز نیاز دارد. مناطق جنوبی بلوچستان ایران یکی از مهمترین مناطق مستعد پرورش موز محسوب می شوند چراکه  نور، رطوبت و گرمای کافی در این مناطق به خوبی وجود دارد.

وضعیت تولید موز در مهمترین کشورهای تولید کننده جهان در جدول زیر آورده شده است (فائو، 2011):

کشور	تولید (میلیون تن)	تولید جهانی (%)
هند	29.7	20%
اوگاندا	11.1	8%
چین	10.7	7%
فیلیپین	9.2	6%
اکوادور	8.0	6%
کل جهان	145.4	100%

نقشه پراکنش کشت و تولید موز در جهان در شکل زیر آورده شده است:

 

در ایران کشت و پرورش موز در نواحی جنوبی استان های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان انجام می گیرد. البته کشت و کار گلخانه ای موز چندین سال قبل در مناطق شمالی کشور و جنوب استان کرمان نیز گسترش پیدا کرد که متاسفانه به دلیل مشکلات متعدد (عدم رقابت قیمت با موزهای وارداتی، عدم تسهیلات لازم برای توسعه گلخانه ها، عدم تخصص کافی در کشت گلخانه ای این محصول و غیره) با عدم استقبال گلخانه داران روبرو گردید.