روش های مقابله با سرمازدگی در باغات میوه

سرمازدگی یکی از پدیده های جوی است که علیرغم قابل پیش بینی بودن آن در ردیف حوادث غیر مترقبه تعریف شده است. این پدیده یکی از مهمترین عوامل موثر در کاهش محصول باغات میوه بخصوص در مناطق معتدله ایران است که در برخی سال ها بیش از 50 درصد محصول را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است.

با تغییراتی که در سال های اخیر در جو زمین بوجود آمده است و به دلیل سنتی بودن روش های باغداری در ایران و عدم آگاهی کافی از روش های موثر پیشگیری و کنترل پدیده سرمازدگی، وقوع این پدیده به کرات اتفاق می افتد و آنچه مسلم است باغداران تلاش موثری در جهت پیشگیری و یا جلوگیری از این پدیده انجام نمی دهند.

کاهش دما از آستانه تحمل حداقل می تواند خسارت زا باشد باغداران کاملاً از نتایج زیان بار عدم مقاومت درختان در برابر سرمای زمستان مطلع هستند بنابراین شناخت از چگونگی وقوع سرما و یخبندان و علایم ناشی از وقوع این پدیده در هر ناحیه می تواند برنامه ریزان کشاورزی و خود باغداران را بمنظورکاهش خسارت سرما راهنمایی و کمک نماید خوشبختانه پیشرفت های دانش بشری در علوم مختلف از جمله هواشناسی و تحلیل داده های حاصل از تغییرات جوی امکان پیش بینی یخبندان های فصلی را فراهم نموده بنحوی که باغدارن با بکارگیری برخی تدابیر، تا حدودی می توانندخسارت های احتمالی را کاهش دهند.

بطور کلی روش های مقابله با تنش سرمازدگی به روش های حفاظتی غیرفعال و روش های حفاظتی فعال گروه بندی می شوند.  در ابتدا مفاهیم پایه درباره سرمازدگی و یخ زدگی، چگونگی وقوع و انواع آن ها، نحوه پیش بینی  پدیده سرمازدگی، علایم آسیب سرما به بخش های مختلف درختان میوه  مورد بررسی قرار گرفته و سپس روش های سنتی و پیشرفته مقابله با این پدیده از دیدگاه فنی و کاربردی در ایران و کشورهای مختلف جهان ارائه و سپس به محاسن و معایب هر یک از این روش ها پرداخته می شود. همچنین حد آستانه دمایی مقاومت جوانه های گل، شکوفه ها و میوه های کوچک به سرما در برخی درختان میوه  ارائه می شود. 

مهمترین روش های حفاظتی غیر فعال برای برای مقابله با پدیده سرمازدگی در درختان میوه عبارتند از:

 1. انتخاب مکان مناسب باغ

 2.  مدیریت زهکشی هوا

 3.  انتخاب پایه و پیوندک مناسب (استفاده از ارقام جدید اصلاح شده)

 4.  درخت کاری در پوشش گیاهی

 5.  مدیریت تغذیه درخت میوه

 6.  تربیت مناسب و هرس به موقع

 7.  سرمادهی به منظور تأخیر در شکوفه دهی

 8.  استفاده از مواد شیمیایی جهت تأخیر در شکوفه دهی

 9.  پوشاندن درختان میوه

 10. خودداری از عملیات خاکورزی و انجام آبیاری صحیح

 12. حذف گیاهان پوششی

 13. پوشاندن خاک

 14. رنگ زدن و پوشاندن تنه درخت

 مهمترین روش های حفاظتی فعالبرای مقابله با پدیده سرمازدگی در درختان میوه عبارتند از:

1. بخاری ها

2.  ماشین های باد

3.  آب پاش ها

4.  آبیاری سطحی

5. عایق سازی با کف

6.  مه سازها

7.  روش های ترکیبی فعال

8. استفاده از بالگردها (در کشورهای پیشرفته)