شپشک آرد آلو مو

شپشک آرد آلو مو 

یکی از آفات مهم تاکستانهای انگور در استانهای خراسان می باشد.حشرات کامل بیضی شکل، به طول 4-3 میلیمتر، به رنگ خاکستری مایل به زرد ، سطح بدن  از ترشحات مومی وآردمانند پوشیده شده و در اطراف بدن تعدادی زائده دیده می شود.  پوره ها و حشرات کامل دارای پا و شاخک مشخص هستند. پوره ها در تمام طول عمر متحرک و در روی قسمت های  گیاه آزادانه جابجا   می شوند. بر خلاف بقیه شپشک ‌ ها که به روش بکرزایی تولید مثل می کنند ، در این گونه افراد نر و ماده وجود دارد و برای تولید مثل نیاز به جفت ‌ گیری میان حشرات نر و ماده است. حشرات نر بالدار و  ماده ها بی بال هستند. این گونه در اکثر مناطق ایران روی گیاهان زینتی و درختان میوه مثل انگور ،انجیر و مرکبات دیده می شود. این آفت زمستان را بصورت تخم ، پوره های سنین مختلف و حشره کامل در اطراف ریشه ، زیر پوستک های شاخه ها و تنه بسر می برد. بعد از گلدهی انگور از اوایل خرداد ماه فعالیت خود را شروع کرده ، پوره ها و حشرات کامل به روی اندامهای هوایی منتقل می گردند. پوره ها و حشرات کامل در روی سرشاخه‌های سبز ، اطراف جوانه ها ، گل ها ، ساقه ها و خوشه‌ها متمرکز شده ، ضمن مکیدن شیره گیاهی ، فضولات چسبنده خود را روی اندامهای گیاه رها می کنند که علاوه بر خسارت کمی و کیفی ، باعث جذب مورچه ها و زنبورها می گردد. خسارت این آفت در منطقه کاشمر به 70درصد می رسد.
 
 
ب- بررسی نوشته ها: 
شپشک آردآلود مو  Planococcus citri (Risso) در نواحی جنوبی اروپا و استرالیا و شمال امریکا وجود دارد(6 و 11). از سوریه ، فلسطین ، مراکش ، سودان ، آسیای مرکزی ، قفقاز ، فلوریدا، کالیفرنیا و اسپانیا در روی گیاهان گلخانه ای و درختان میوه ، بخصوص انگور ، انجیر ، مرکبات ، زیتون و توت فرنگی گزارش شده است(8و9). در بعضی از مناطق دنیا مثل کالیفرنیا و اسپانیا ، باعث انتقال بیماری پیچیدگی برگ انگور می گردد(7،12 و 13). بر اساس بررسی های انجام شده در کالیفرنیا یک حشره ماده در طوال زندگی خود 600-300 تخم تولید و دوره زندگی یک نسل 6 هفته طول می کشد. در کالیفرنیا 6-3 نسل در سال ایجاد می کند.(15). در بعضی از مناطق دنیا مثل استرالیا زنبور های انگل پوره  Anagyrus pseudococci باعث کاهش جمعیت آفت می گردند(15).
  قدیمی ترین منابع داخلی ، وجود این آفت را در ایران روی مرکبات و انگور گزارش کرده اند   (1 و 2 ).  این گونه از روی انواع مرکبات ، خرمالو، گل ابریشم، خرزهره، سنجد تلخ، گل حسن یوسف ، کروتون، دیفن و انواع گیاهان زینتی دیگر،در مازندران جمع آوری شده است(5). در اکثر مناطق انگور کاری خراسان شمالی و رضوی این آفت وجود داشته، ولی در مناطق کاشمر ، خلیل آباد ، بردسکن ، گلمکان و مشهد  به انگور اهمیت اقتصادی دارد(4)در منطقه جهرم . بعلت ملایم بودن هوا در زمستان و کم بودن تعداد روزهای یخبندان ،  در تاکستانهای کاشمر تراکم بالایی دارد و هر ساله خسارت زیادی به محصول انگور این منطقه وارد می آورد. در بعضی از باغات قدیمی خسارت آن تا 70 درصد می رسد(3). 
 علاوه بر گزارش وجود آفت در روی میزبانهای مختلف گیاهی و دامنه انتشار آن ، تحقیقاتی روی بیولوژی و روش مبارزه با آن در باغات انگور در خراسان انجام شده است. بر اساس بررسی های شاهرخی (74-1372) این آفت زمستان را بصورت پوره و حشره کامل در اطراف ریشه، زیر پوستک های شاخه ها و تنه بسر برده و در باغات کاشمر 4-3 نسل در سال ایجاد می کند . در مقایسه سموم ، سم کلروپیریفوس  به نسبت 5/1 در هزار بر علیه پوره های سنین 1 و 2  مؤثر بوده است(3). به عقیده تعدادی از محققین  مورچه های ریز سیاه در انتقال شپشک از محل زمستانگذرانی به روی اندامهای هوایی دخالت دارند . لذا در یک آزمایش استفاده از گرد سوین علیه مورچه ، خسارت شپشک را تا 90 درصد کنترل کرد. همزیستی مورچه با شپشک مانع از فعالیت لاروهای کفشدوزک کریپت روی شپشک بوده است(4).
 
 
ج- مشکلات آفت: 
          انگور محصولی است که به صورت تازه خوری و کشمش مورد استفاده قرار می گیرد. تغذیه شپشکها روی خوشه ها و میوه های انگور و رها کردن فضولات چسبنده آنها باعث کاهش شدید کیفیت میوه می گردد. این عامل منجر به کاهش بازار پسندی و افت شدید قیمت این فراورده مهم در بازار شده ، از طرفی هنگام تبدیل انگور به کشمش ، آلودگی خوشه های انگور به فضولات چسبنده آفت مانع تبخیر آب حبه ها گردیده که منجر به سیاه شدگی و پوسیدگی کشمش حاصله می شود.  لذا به علت کاهش کیفیت کشمش تولیدی ، درصد زیادی از محصول باغداران از بین می رود و زیان سنگینی به باغداران وارد می آید. تنها راه مبارزه با این آفت توسط باغداران سمپاشی با سموم نفوذی در بهار و تابستان است . با توجه به روش زمستانگذرانی و تغذیه آفت ، روش معمول مبارزه نمی تواند مشکل باغداران را  بخوبی حل کند. از طرفی سموم مصرفی در تاکستانها روی انگور و کشمش باقی مانده که ضمن مسمومیت مصرف کنندگان ، آلودگی محیط زیست را به دنبال دارد. لذا ضرورت دارد بررسی هایی در جهت کنترل این آفت انجام تا ضمن کاهش خسارت آفت ، درآمد باغداران نیز افزایش یابد.
 
 
د- مدیریت مبارزه با آفت
1-جدا کردن پوستک های تنه و شاخه ها و سوزاندن آنها
2-کاربرد روغن های زمستانه به میزان 4 درصد همراه با یک سم نفوذی در زمستان قبل از جوانه زدن تاک ها
3-سمپاشی تاک های آلوده با سموم نفوذی مثل کلروپیریفوس به میزان 2درهزار پس از اتمام گلدهی و تشکیل غوره هاروی پوره های آفت
4- تکرار سمپاشی در صورت وجود آفت 2 هفته بعد از سمپاشی اول
5-تنک کردن تاک ها(هرس شاخه های اضافی) و جدا کردن پوستک های قدیمی بعد از بر داشت انگور