استفاده از گاو آهن چیزل به جای گاو آهن برگردان

روشهای خاک ورزی:

عملیات خاک ورزی دارای عناوین مختلفی می باشد که اغلب با یکدیگر اشتباه می شوند.بسیاری از عناوین دارای تعریف دقیق نبوده و اغلب دارای معانی مختلف در نقاط مختلف هستند. بعضی از مهمترین روشها عبارتند از : خاک ورزی مرسوم، شخم - کشت، شخم و کشت، کم ورزی یا خاک ورزی کم، خاک ورزی – کشت، خاک ورزی پوشش دار، دیسک – کشت، کشت بدون خاک ورزی، خاک ورزی نواری و خاک ورزی حفاظتی.

به دلیل آنکه بیشتر از دو روش خاک ورزی مرسوم (سنتی ) و خاک ورزی حفاظتی یرای زراعت استفاده می شود لذا از پرداختن به دیگر روش ها خودداری می کنیم.

خاک ورزی مرسوم (سنتی)

در این نوع خاک ورزی با استفاده از گاو آهن برگردان دار خاک را زیر و رو کرده و سپس با استفاده از دیسک کلوخه ها را خرد می کنند و در بعضی موارد با استفاده از غلتک و ماله سطح زمین را صاف می کنند.

استفاده از گاوآهن برگردان دار برای خاک ورزی باعث ایجاد مشکلات زیر می گردد :

کلوخه ای شدن خاک ، نیاز به دقت و انرژی زیاد ، هزینه بالا  ، تخریب ساختمان خاک ، به هم زدن تسطیح زمین  ، نیاز به مصرف بیشتر آب  ، افزایش میزان فرسایش بادی و آبی  ، کاهش مواد آلی خاک و آلودگی هوا ناشی از سوزاندن بقایای گیاهی ، ایجاد لایه سخت در کفه شخم

خاک ورزی حفاظتی

خاک ورزی حفاظتی یک نوع روش خاک ورزی برای کشت محصولات ردیفی است که علاوه بر حفاظت خاک، با تولید محصول نیز در ارتباط است. خاک ورزی حفاظتی بر روی شیب های کم تا حدود 2 درصد اعمال می شود تا شستشوی لایه ای را کاهش دهد.

در واقع افزایش بی‌رویه جمعیت و بهره‌برداری غیراصولی از خاک سبب بروز مشکلات عدیده زیست محیطی برای انسان شده است. چنانکه حدود 350 میلیون هکتار از اراضی جهان در اثر اجرای عملیات خاک‌ورزی شدید و نامناسب دچار فرسایش و تخریب شده است.
به موازات مسئله فرسایش، کاهش ماده آلی خاک که در اثر عوامل مختلفی رخ می‌دهد، به مشکل  دیگر کشاورزی تبدیل شده است. میزان ماده آلی در اکثر نواحی کشور زیر یک درصد بوده و این امر می‌تواند پیامدهای منفی قابل توجهی برای کشاورزی به بارآورد.
در این میان شخم با استفاده از گاو‌آهن برگردان‌دار نقش زیادی در کاهش ماده آلی خاک و میزان فرسایش داشته و این امر سبب می‌شود جرم مخصوص ظاهری خاک افزایش یافته و نفوذ‌پذیری و تهویه آن کاهش یابد.
خاک‌ورزی حفاظتی به مجموعه‌ای از تکنیک‌ها شامل نگهداری بقایای گیاهی در سطح خاک، تناوب زراعی، کاربرد کود سبز، کنترل عبور و مرور وسائل و ماشین‌های کشاورزی و استفاده از بسترها یا پشته‌های عریض گفته می‌شود. وقتی ترکیبی از این تکنیک‌ها به کار برده می‌شود، صرفه‌جویی در وقت و انرژی و تقویت منابع آب و خاک را سبب می‌شود.
حفظ پوشش گیاهی روی سطح خاک، ساده‌ترین روش کنترل فرسایش آبی و بادی است. با مدیریت صحیح، بقایای گیاهی بیشتری روی سطح نگه داشته می‌شود، این امر موجب کاهش رواناب، تلفات رسوبی و آلودگی هوا شده و سطح خاک را در برابر فرسایش بادی محافظت می‌کند. عملیات خاک ورزی حفاظتی، به خاطر افزایش رطوبت ذخیره شده در خاک که تقریبا همیشه بحرانی‌ترین عامل در تولید محصولات است قابلیت افزایش عملکرد محصول را نیز داراست.
ناگفته نماند نگهداری بخشی از بقایای گیاهی در سطح خاک مشخصه‌ای است که خاک ورزی حفاظتی را از روشهای سنتی و متداول متمایز می‌کند و همه سیستم‌های خاک ورزی حفاظتی حداقل مقدار معینی از پوشش بقایای گیاهی (حداقل 30 درصد بقایای) را در سطح مزرعه شامل می‌شود.
بنابراین روشهای خاک‌ورزی حفاظتی، روشهای خاک‌ورزی مرسوم و سایر سیستم‌های برگردان ورزی شدید را شامل نمی‌شود، اگر چه در شرایط استثنایی برگردان کردن خاک می‌تواند حداقل عملیات مورد نیاز باشد.

با توجه به توضیحات فوق، روشهای مختلف خاک‌ورزی حفاظتی وجود دارد که انتخاب و کاربرد هر یک از آنها به عوامل مختلفی از قبیل: اقلیم، میزان بارندگی، بافت خاک، میزان منابع آب قابل دسترس، نوع محصول و تناوب زراعی، تراکم خاک و عمق آب زیرزمینی بستگی دارد.
به منظور انتخاب مناسب‌ترین روش خاک‌ورزی در هر منطقه باید روشهای مختلف خاک ورزی حفاظتی که هر یک نیاز به ماشین‌ها و ادوات کشاورزی ویژه‌ای دارند به همراه روش خاک ‌ورزی مرسوم هر منطقه اجرایی شند و مورد ارزیابی و مقایسه قرار گیرند.

 به دلیل استفاده از روشهای خاک‌ورزی حفاظتی ماشین‌های خاک‌ورزی مختلفی از قبیل انواع خطی کارهای بی‌خاک‌ورزی، انواع دیسک، انواع گاو‌آهن قلمی(چیزل) و پنجه غازی، چیزل پکر و بعضی از انواع کمبینات‌ها در هر یک از انواع خاک ورزی حفاظتی مورد استفاده قرار می گیرند.

مزایای خاکورزی حفاظتی نسبت به خاکورزی سنتی :
 1. افزایش جذب و نگهداری رطوبت خاک 2. افزایش مقدار مواد آلی و حاصلخیزی خاک  3. کاهش دمای سطح خاک و کاهش تبخیر 4.  افزایش حفاظت از سطح خاک با استفاده از بقایای محصولات 5.  کاهش هزینه ها در واحد سطح 6. کاهش تراکم خاک از طریق کاهش عبور و مرور ادوات.

ما در اینجا بر آنیم تا به یکی از روش های خاک ورزی حفاظتی بپردازیم که با استفاده از گاو آهن قلمی (چیزل)انجام می شود.

گاو آهن چیزل (قلمی یا شفره ای) :

این گاو آهن به هیچ وجه خاک را برگردان نمی کند بلکه خاک را پس از نفوذ در آن فقط خرد می کند. ، این گاو آهن ممکن است سوار، نیمه سوار یا دنباله بند باشد. گاو آهن های برگرداندار و بشقابی و به خصوص اولی به سبب زیر و رو کردن خاک باعث از دست رفتن رطوبت خاک می شوند . گاو آهن قلمی به این دلیل که خاک را واژگون ننموده ولی لایه روی خاک را خرد می نماید، در حفظ رطوبت بسیار مؤثر بوده و لذا برای مناطق دیم توصیه می شود.  

ساختمان چیزل

گاو اهنهای چیزل امروزی از دو قسمت مهم شاسی و شاخه ها تشکیل می شود. هر شاخه به نوبه خود متشکل از یک ساقه و یک تیغه است. هر گاو آهن چیزل دارای دو یا سه ردیف شاخه است، معمولاً انواع سوار کوچک دو ردیف و انواع سوار بزرگ و کششی دارای سه ردیف شاخه هستند. شاخه های ردیف های مختلف،به طور زیکزاک (به صورتی که روبروی هم قرار نداشته باشند) به شاسی متصل می شوند، تا خاشاک بدون مانع از بین انها عبور کند. شاخه ها طوری به شاسی متصل می شوند که فاصله بین آنها از یکدیگر حدود 30 سانتیمتر باشد. ارتفاع شاسی از سطح زمین حدود 70 تا 80 سانتیمتر و فاصله بین تیرک ها (فاصله بین ردیف های شاخه ها) بین 80 تا 100 سانتیمتراست.

انواع مختلفی از تیغه ها در چیزل استفاده می شود که متداولترین انها تیغه ی چیزل(قلمی) است .

اساس کار گاوآهن چیزل شکستن و خرد کردن خاک است نه زیر و رو کردن ان. لذا بهترین کار را در خاک های خشک و سخت انجام م دهد. چنانچه خاک بیش از حد مرطوب باشد جای ساقه های گاو آهن چیزل در خاک باقی مانده و هیچ نوع عمل خرد شدن و نرم شدن خاک انجام نمی گیرد و باعث ایجاد کلوخه های بزرگ بر روی زمین می شود که شکستن انها با هر نوع عملیات خاک ورزی بعدی غیر ممکن خواهد بود.