۵۰ نکته در مورد نگهداری از گل

1- غنچه‌های گل رز یا می‌خک در صورتی که بسیار بسته باشند هرگز باز نمی‌شوند. بنابراین از خرید آن‌ها خودداری کنید.

۲- به هنگام قرار دادن گل در گلدان برگ‌هایی را که در آب قرار می‌گیرند ببرید. توجه کنید که برگ‌ها زود‌تر از گل از بین می‌روند پس سعی کنید برگ‌های سالم و تازه انتخاب نمایید. قبل از گل آرایی ساقه‌های نرم را با قیچی ببرید.

۳- می‌توانید یک توری سیمی در ته گلدان قرار داده و ساقه‌های گل‌ها را در آن قرار دهید.

۴- برای نگه داشتن شاخه‌های گل در گلدان می‌توانید یک نوار چسب را به طور افقی و عمودی بر لبه گلدان بچسبانید.

۵- اگر از کودهایی استفاده می‌کنید که ازفضولات پرندگان تهیه شده‌اند قبل از استفاده آن‌ها را با انواع قارچ کش‌ها ‏ضد عفونی کنید.

۶- هرگز گلدان گل را مستقیم در برابر نور خورشید نگذارید.

۷- برای آبیاری گل‌ها همیشه از آب ولرم ‏استفاده کنید چون آب سرد یا گرم به گل‌ها لطمه می‌زند.

۸- ‏گاهی پیش می‌آید که گلدان شما بزرگ‌تر از تعداد گل‌هایی است که دار ید. در این صورت یک لیوان کوچک را پر از آب کرده و درون گلدان قرار دهپد، سپس گل‌ها را داخل لیوان بگذار ید.

۹- ‏اگر گلدان شما ترک کوچکی دارد ترک را با کمی موم نرم شمع بگیرید.

۱۰- هنگام خرید گلدان توجه کنید که گل‌ها در گلدان کریستال زیبا‌تر به نظر می‌آیند.

۱۱- اگر ساقه گل‌های شما خمیده هستند ساقه‌ها را برای ۱۰ ‏ ثانیه در آب سرد غوطه ور کنید، جریان هوا در ساقه متوقف می‌شود.

۱۲- در یک سیب زمینی خام سوراخ‌هایی ایجاد کرده و هر گل رز را ‏در یکی از این سوراخ‌ها بگذار ید. عمر گل‌های ‏شما طولانی می‌شود.

۱۳- ‏برای خشک کردن گل‌ها آن‌ها را در محیطی تاریک به حالت واژگون آویزان کنید.

۱۴- گل لاله تازه را با سفیده تخم مرغ رنگ کنید تا بسته بماند.

۱۵- به هنگام خریداری گیاه پشت و روی آن را با دقت نگاه کنید تا آفت زده نباشد.

۱۶- گل‌های رز خشک را روی یک کتری آب جوش نگه دار ید تا دوباره تازه شود.

۱۷- از مایکروویو نیز برای خشک کردن گل‌ها می‌توانید استفاده کنید.

۱۸- یک پیمانه شکر را در آب حل نموده و گل‌ها را در این شربت فرو کنید و بگذارید خشک شود، گل‌های شما ‏بلورین نشان داده می‌شوند.

۱۹- برای تمیزی گلدان‌ها از یک سفید کننده استفاده کنید.

۲۰- گل‌هایی که برای گذاشتن روی میز ناهارخوری انتخاب می‌کنید باید ساقه‌ای کوتاه داشته باشند تا جلوی دید را نگیرند.

۲۱- ‏برگ گلدان‌ها را با شیر پاک کنید تا براق و زیبا شوند.

۲۲- برای سمپاشی از آب تنباکو استفاده کنید چون خطری برای انسان ندارد.

۲۳- گرده گل می‌تواند بر روی قالی لک بیندازد، برای جلو گیری با یک نوار چسب آن را بردارید.

۲۴- هنگام جابه جایی کاکتوس مواظب باشید دست‌هایتان آسیب نبیند برای این منظور می‌توانید از یک تکه موکت استفاده کنید.

۲۵- وقتی از گل فروشی گیاهی آپارتمانی می‌خرید آن را در یک کارتن قرار داده و به خانه ببرید تا هوای سرد باعث پژمردگی آن نگردد.

۲۶- گل‌ها را شب هنگام بچینید تا عمر بیشتری داشته باشند.

۲۷- بسیاری گل‌ها در هوای مرطوب زود‌تر از بین می‌روند مثل زنبق سفید، پس یک سنگریزه در ته گلدان قراردهید ‏تا آب زود‌تر خارج شود.

۲۸- وسایل باغبانی را داخل خانه نیاورید چون آفات و آلودگی‌ها وارد خانه می‌شوند.

۲۹- به مقدار نیاز از آب استفاده کنید، آب زیاد باعث پوسیدگی ریشه گیاهان می‌شود.

۳۰- گیاهان را به صورت گروهی نگهدارید تا افزایش رطوبت باعث شادابی آنهاگردد.

۳۱- برگ‌های گیاهان را همیشه تمیز نگه دارید.

۳۲- از قلم موی رنگ برای تمیز کردن گیاهان کرک دار می‌توان استفاده کرد.

۳۳- در زمستان به کاکتوس طلایی آب ندهید.

۳۴- ‏اگر گلدان شما بد بو است یک قاشق خردل به آن اضافه کرده بعد از یک ساعت آن را بشویید.

۳۵- گل‌ها به موسیقی آرام علاقه دارند، برایشان یک موسیقی ملایم بگذ ارید تا بهتر رشد کنند.

۳۶- ‏ساقه گل را تا گره رشد بعدی قطع کنید.

۳۷- به جای قیچی باغبانی می‌توانید از دست استفاده کنید.

۳۸- افزایش یک قطره لیموناد به آب گلدان عمر گل را افزایش می‌دهد.

۳۹- توجه کنید نباید گل‌ها را در کنار میوه‌ها قرار داد، چون میوه کاز اتیلن متصاعد می‌کند و این گاز باعث تکامل سریع گل‌ها و زود‌تر پژمرده شدن آن‌ها می‌شود. گل‌های پژمرده نیز چنین گازی تولید می‌کنند پس آن‌ها را نیز ا‏ز مابقی گل‌ها جدا کنید.

۴۰- اگراتاق شما گرم است هر روز صبح مقداری یخ درآب گلدان بگذارید در این صورت گل‌هایی شاداب خواهید داشت.

۴۱- گل نرگس گازی متصاعد می‌کند که باعث پژمرده شدن گل‌ها می‌شود، پس گل نرگس را با دیگر گل‌ها در گلدان قرار ندهید.

۴۲- هرگاه تصمیم گرفتید ساقه‌های پهن گل را کوتاه کنید این کار را زیر آب انجام دهید سپس انگشت خود را روی بریدگی قرار داده و آن را به گلدان منتقل کنید در این صورت هوا وارد ساقه نمی‌شود و گل پژمرده نمی‌گردد.

۴۳- وقتی گلدان را بین شیشه و پرده قرار می‌دهید سعی کنید برگ‌ها با شیشه تماس نداشته باشند چون گرما و سرما به برگ آسیب می‌رساند.

۴۴- ‏توجه داشته باشید از محل قطع شدن ساقه گل یاسمن شیره سفید رنگی تراوش می‌شود که در پوست دست ‏خارش ایجاد می‌کند، پس انتهای ساقه را با موم مهرکنید.

۴۵- ‏برای خشک کردن گل‌ها از اسپری موی سر استفاده کنید.

۴۶- اگر ساقه گل زنبق شکست آن را با یک نوار چسب ببندید.

۴۷- ‏اگر قصد جابه جایی گلدان خود رادارید ولی دراتومبیل شما جا نمی‌گیرد بهتر است از یک وانت سرپوشیده ‏استفاده کنید چون در صورت استفاده از وانت روباز باد به گلدان شما آسیب می‌رساند.

۴۸- به هنگاد شب گل‌های لاله را در یک روزنامه مرطوب بپیچید و در یک سطل پر از آب قرار دهید.

۴۹- ‏برای تازه نگهداشتن گل‌ها می‌توانید یک آسپرین در گلدان بیندازید.

۵۰- برای سفارش دسته گل نامزدی گل‌ها را هماهنگ با لباس نامزدی انتخاب کنید.

منبع: گلفروشی میخک طلایی

پرورش درخت کیوی

درخت کیوی جزو گیاهان چند‌ساله است که روش شد و باروری آن تا حدودی با سایر گیاهان متفاوت است.

کیوی با نام علمی (Actinidia deliciosa) دارای میو‌ه‌ه­ای زیبا و شیرین است که بیشتر در کالیفرنیا و نیوزیلند تولید می‌­شود. هر‌چند که اگر شما در منطقه‌­ای زندگی می­‌کنید که دارای زمستان­‌های معتدل و یک فصل نسبتا طولانی بدون یخ‌بندان جهت رسیده شدن میوه است، در آن‌صورت می­‌توانید گیاه کیوی را پرورش دهید.

نکاتی برای پرورش درخت کیوی

اگرچه پرورش درخت کیوی نیازمند زمستا‌ن‌­های معتدل و یک فصل رشد بدون یخ‌بندان طولانی است، اما اگر انواعی از درختان کیوی را انتخاب کنید که خود را با آب و هوای خنک‌­تر سازگار کرده­‌اند، در این صورت می­‌توانید این درختان را در شرایط آب و هوایی خنک‌­تر نیز پرورش دهید. چندین درخت کیوی وجود دارند که با همین روش پرورش داده شده­‌اند که ترکیبی بسیار زیبا به باغ میوه­‌ی شما می­‌دهد.

پرورش درخت کیوی نیازمند به فضای زیادی است. این درختان حالت رونده دارند که سراسر محیط را فرا می­‌گیرد. گاهی اوقات گسترش آن‌ها به بیش از 20 فوت (600 سانتی‌متر) نیز می­‌رسد. از آن‌جا که پرورش درخت کیوی فضای زیادی را اشغال می­‌کند، بهترین کار این است که شاخ و برگ رونده­‌ی این درختان را روی حصار­های باغ و روی تاکستان، قرار دهید.

به‌منظور پرورش درخت کیوی، شما باید یک درخت نر و یک درخت ماده از این گیاه را در اختیار داشته باشید. این درختان خود­تولیدی انجام نمی­‌دهند پس برای تولید مثل، نیاز به هر دو جنس از این درختان است. هر چند که شما می‌­توانید یک درخت نر و تا هشت درخت ماده را در یک محل داشته باشید که در آن­‌صورت درخت نر می­‌تواند تمام درختان ماده را بدون هیچ مشکلی، بارور کند.

زمانی‌که کار کاشت درختان رونده‌­ی کیوی را انجام می­‌دهید، مطمئن شوید که آن­‌ها را به فاصله­‌های 10 تا 18 فوت از هم بکارید. این درختان دوباره نیاز به فضای زیادی دارند.

علاوه بر این، درختان کیوی خاک خوب زه‌­کش‌­شونده و منطقه‌ه­ایی که نور خورشید را به ‌صورت کامل دریافت می‌­­کند را به منظور تولید میوه، ترجیح می‌­دهند. این چیزی است که درخت کیوی به آن نیاز دارد. تمام میوه‌­های درخت کیوی بر روی شاخه‌­های یک ساله تولید می­‌شود.

شما باید درختان کیوی را هرس کنید زیرا هرس کردن سالیانه­‌ی این درختان بدون شک موجب افزایش تولید میوه در آن‌ها می­‌شود. به‌خاطر داشته باشید که حتما اطراف درختان کوچک را مالچ­‌پاشی کنید.

مالچ پاشی از ایجاد رطوبت در خاک پیش‌­گیری می­‌کند و از صدمات ناشی از یخ‌بندان به درختان تازه نشا شده، جلوگیری به‌عمل می‌­آورد. هم‌چنین به یاد داشته باشید که درختان کیوی را در محلی بکارید که از بیشینه­‌ی دمایی که در طول روز ایجاد می‌­شود، در امان باشند. گیاهان جوان نمی­‌توانند چنین نور مستقیمی از خورشید را در مناطق گرم­‌تر، تحمل کنند.

اطمینان حاصل کنید که زمانی‌که نشاهای درخت کیوی را می‌­کارید، آن‌ها را هر روز تا زمانی‌که درخت استوار شود، آب‌یاری کنید. پس از آن زمانی‌که گیاه در محل خود به‌خوبی مستقر شد، شما می‌­توانید آب‌یاری را مقداری کم کنید زیرا در این زمان،گیاه خاک خوب زه­‌کشی شده را ترجیح می­‌دهد.

میوه­‌ها را می­‌توانید زمانی‌که هنوز سفت هستند و تازه شروع به نرم شدن و رسیده شدن کرده‌­اند، برداشت کنید. کیوی یک میوه­‌ی بسیار خوب برای استفاده در سالاد میوه است و یا می توان آن‌را به‌همان صورت به‌عنوان یک میوه­‌ی خوراکی مصرف کرد.

نوسینده : حسین طهماسبی

کاشت نخود فرنگی

طعم این محصول در صورتی که در باغچه خودتان رشد کند و به طور تازه چیده و مصرف شود، فوق العاده خواهد بود.

چگونه نخود فرنگی پرورش دهیم؟

نخود فرنگی یا نخود سبز یکی از سبزیجات مورد علاقه کودکان و بزرگسالان است. اگر آن را مستقیم از باغ و باغچه‎تان بکنید و مورد استفاده قرار دهید، از طعم بی‎نظیرش لذت خواهید برد. به عنوان یک اسنک خوشمزه و سالم شما می‎توانید غلاف نخود فرنگی تازه را از ساقه جدا کرده، آن‎را باز کنید و دانه‎ها را خام بخورید. نخود فرنگی یکی از سرسخت‎ترین سبزیجات است. گاهی اوقات به نخود فرنگی، نخود برفی نیز گفته می‎شود، زیرا نهال جوان این گیاه می‎تواند در یخ و یخبندان و حتی برف نیز زنده بماند.
انواع متعددی از نخود فرنگی وجود دارد. برخی از نخود فرنگی‎ها برای پشتیبانی از رشد آسان به پایه‌ای برای پیچیدن به دور آن‎ها نیاز دارند. برخی دیگر مستقل هستند و نیازی ندارند دور شیء خارجی بپیچند. در زمان خرید بذر، روی بسته‎ای را که خریداری می‎کنید بخوانید تا متوجه شوید چه نوعی را خریداری می‎کنید. ما نوع پیچنده این گیاه را پیشنهاد می‎کنیم. این به بالا نگهداشتن غلاف‎های نخودتان کمک می‎کند، در نتیجه نخود‎هایی تمیزتر خواهید داشت. 

زمان رسیدن

زمان رسیدن نخود فرنگی بسته به نوع آن از 55 تا 70 روز طول می‎کشد. انواعی که در اوایل فصل می‎رسند دانه‎های کمتری در غلاف‎شان دارند: به طور معمول 3 تا 4 دانه. اما انواعی که دیرتر می‎رسند 8 تا 10 دانه نخود درون هر غلاف خود دارند.

کاشت گیاهان روی ردیف‎های برآمده خاک 

محصولات اوایل بهار بهتر است داخل محیط‎های برآمده از خاک (در اصطلاح: تپه‎های خاک، کَرت) کاشته شوند. این برآمدگی اندک، به گرم نگهداشتن خاک کمک می‎کند و از همه مهم‎تر از پوسیدگی دانه‎ها قبل از جوانه زنی، به علت باران‎های بهاره، شسته شدن خاک و آب اضافی پیشگیری می‎کند. 5 توصیه در مورد روش آبیاری باغچه را اینجا بخوانید.

اگر هوا سرد است یا حتی برف می‎آید نگران نباشید، گیاهان جوان نخود فرنگی نسبت به سرمای هوا بسیار مقاوم‎اند.

چگونه نخود فرنگی پرورش دهیم؟

پرورش دادن نخود فرنگی آسان است. منطقه‎ای از باغ یا باغچه سبزیجات‎تان را که نور کامل آفتاب به آن‎جا می‎تابد انتخاب کنید. این گیاهان، خاک غنی باغ را ترجیح می‎دهند. اگر در منطقه‎تان باران‎های بهاری سنگین می‎آید باید از روش کاشت گیاه در خاک برآمده (ردیف‎های تپه‎ای خاک، کَرت) استفاده کنید. مطلب آمادگی خاک برای کاشت گیاه را مطالعه کنید.

بذرهای نخود فرنگی را در زودترین وقتی که زمین آماده کاشت بود (اوایل بهار) بکارید. بین بذرها 2.5 تا 3.75 سانتی‎متر فاصله بگذارید. ما پیشنهاد می‎کنیم بذرها را در ردیف‎های 2 تایی بکارید و این ردیف‎های 2 تایی با هم 60 سانتی‎متر فاصله داشته باشند. داربست هایی را میان ردیف‎های 2 تایی قرار دهید تا نخود‎ها هنگام رشد به آن‎ها بپیچند. در ابتدای کاشت، به خاک مورد نظر تقویت کننده اضافه کنید و از آن پس نیز هر 3 تا 4 هفته یک‎بار با یک تقویت کننده عمومی‎خاک‎تان را تقویت کنید.

در اوایل بهار خاک خودش مرطوب است اما کم کم که هوا گرم‎تر می‎شود، شاید نیاز باشد خاک را به طور عمقی آبیاری کنید.

نخود فرنگی مرغوب در آب و هوای گرم خوب رشد نمی‎کند. با این حال محصولات پاییز نیز خوب هستند. هنگام کاشت آن‎ها در پاییز اطمینان حاصل کنید که قبل از یخبندان شدید به آن‎ها خواهند رسید.

نخود را زمانی که جوان است و پوست غلافش ترد است برداشت کنید. نخود فرنگی‎های اگر به مدت طولانی روی شاخه بمانند شیرینی‎شان را از دست داده و سفت می‎شوند. نخود فرنگی تازه و مرغوب را حتی با غلاف نیز می‌توانید برای تهیه انواع سالاد استفاده کنید.

حشرات و آفات

گیاه جوان نخود فرنگی، غذای محبوب پرندگان است. زمانی که گیاه جوان کمی‎ بیشتر رشد می‎کند پرندگان ممکن است جوانه‎های نرم گیاه را بخورند. پیشنهاد ما این است که اطراف نهال‎های جوان نخود فرنگی‎تان را با صفحات توری لانه مرغ بپوشانید.

برخی حشرات نیز ممکن است وارد غلاف نخود شوند یا شته‎ها نیز ممکن است گه‎گاه به این گیاه هجوم بیاورند، اما این مشکل خیلی رایج نیست.
در آب و هوای مرطوب حلزون‎ها از ساقه‎های نخود بالا می‎آیند و غلاف‎های نخود را می‎مکند. در این صورت باید از قرص‎های ضد حلزون در محیط باغ یا باغچه‎تان استفاده کنید. 

در خصوص رهایی از شر آفات باغ و باغچه این مطلب را مشاهده کنید.

مترجم: نغمه خالقی

پرورش درخت هلو

بدون داشتن باغ میوه و یا حیاط بزرگ، در باغچه کوچک خود هلو بکارید و از میوه‌های آن لذت ببرید.

زمانی بود که هلو و شلیل فقط در باغ های میوه پرورش می‌یافتند. اما امروزه از این درختان میوه درختچه‌های کوتاه قدی ایجاد شده است که برای یک حیاط گرم و آفتابگیر مناسب بوده و پرورش می‌یابد. در اینجا به شما یاد می‌دهیم که چگونه یک درخت هلوی کوچک در حیاط خانه خود پرورش دهید.

چه چیز بکارید
درختان هلو و شلیل انواع بسیار گوناگون و متفاوتی دارند که می‌توانید هر یک را که مایل هستید برای پرورش انتخاب نمایید. اما برای شروع و پرورش در گلدان بهترین انتخاب نوع درختچه‌ای آن می‌باشد. پیشنهاد ما به شما نوع «بونانزا» و یا «گاردن لیدی» است که در میانه فصل تابستان به شما محصول می‌دهد. اگر از شلیلهایی با پوست نرم و لطیف خوشتان می‌آید، می‌توانید از انواع «نکتارلا» و یا «تراس روبی» استفاده کنید. این انواع گیاهان تقریباً به هیچ نوع حرصی نیاز ندارند. این‌ها طبیعتی کوچک و دیر رشد دارند، به طوری که در ۱۰ سال بیش از حدود 1.2 تا 1.5 متر رشد نمی‌کنند. کاشت آن‌ها در گلدان نیز باعث کوچک‌تر ماندن آن‌ها می‌شود.
کاشت
به یاد داشته باشید که این گیاهان اصالاتاً مربوط به مناطق آب و هوایی گرم می‌باشند در نتیجه به زندگی در مناطق پر آب و مردابی عادت ندارند. از تخلیه راحت آب در گلدان خود مطمئن شوید و توجه کنید که گلدان شما سوراخهای متناسبی برای تخلیه آب اضافی داشته باشد. اگر سوراخهای کف آن برای خروج آب کم بود، می‌توانید به کمک مته و درل سوراخهای بیشتری کف گلدان ایجاد نمایید. درختانی که در گلدان قرار دارند را در نور کاملا آفتاب قرار دهید.
رسیدگی های دوره‌ای
درختانی که زیر پوشش باشند به سرعت رشد می‌کنند. پس آبیاری و تغذیه آن‌ها را به وفور و با دقت انجام دهید. اضافه کردن کود گیاهی در اوایل بهار به خاک این گیاه برای نگهداری آب، بسیار مفید می‌باشد. توجه داشته باشید که آبیاری زیاد در زمان های نا‌هماهنگ برای این گیاه بهتر از آبیاری کم در زمانهای هماهنگ می‌باشد. اگر می‌خواهید درختچه خود را حرص کنید این کار را در فصل بهار انجام دهید.
گل‌ها و گرده افشانی
هلو و شلیل خیلی زود و پیش از بهار گل می‌دهند. برای همین باید به گونه‌ای جلوی از بین رفتن گل‌ها در اثر سرما و یخزدگی را گرفت. برای این کار آن‌ها را از اواسط زمستان به زیر پوشش و یا گلخانه انتقال دهید. درختانی که در گلدان پرورش می‌یابند بهتر است در آذر ماه به گلخانه‌های بدون حرارت منتقل شوند. این گیاه بین بهمن تا فرورردین گل می‌دهد که این زمان بسته به‌ نژاد و نوع آن می‌باشد.
در این فصل که گیاه به گل می‌نشیند به علت سرمای هوا حشرات کمی در هوا وجود دارند تا عمل گرده افشانی را انجام دهند برای همین می‌توان این کار را با کمک یک قلم موی نرم انجام داد. همین طور پاشیدن آب پودری روی گلهای گیاه به این عمل کمک می‌کند.
کشت میوه
اگر دیدید که میوه‌های درخت شما بیش از حد زیاد شده است می‌توانید مقدار آن‌ها را کم کنید. می‌توانید این عمل را به صورت یک در میان انجام دهید به طوری که در حدود ۵ سانتی‌متر بین هر دو میوه فاصله ایجاد گردد. همانطور که پرورش میوه ادامه پیدا می‌کند در صورت مشاهده کمبود جا برای میوه‌ها می‌توانید تعدادی از آن‌ها را چیده تا فضا برای بقیه میوه‌ها باز شود.
هر قدر تعداد میوه‌های نگه داشته شده روی درخت بیشتر باشند، میوه‌ها کوچک‌تر خواهند بود. با این وجود یک درخت ۳ تا ۴ ساله به راحتی می‌تواند در حدود ۲۰ عدد میوه بپروراند. انواعی از این گیاه که زود‌تر به میوه می‌نشینند در تیر ماه میوه می‌دهند و نژادهای دیگر مرداد و شهریور میوه می‌دهند.
چگونگی برداشت و ذخیره کردن
ذخیره سازی هلو: زمان برداشت محصول کاملاً بستگی به‌نژاد خود درخت دارد. بهترین حالت زمانی است که میوه‌ها کاملاً رسیده باشند. میوه‌ها را کف دست نگاه دارید و با شست خود به ساقه اتصال کمی فشار بیاورید. اگر در حال جدا شدن بود، یعنی میوه رسیده است. هلو و شلیل هر چه زود‌تر خورده شوند بهتر و خوشمزه‌تر هستند ولی برای ذخیره سازی هلو می‌توان آن‌ها را برای چند روز در جای خنک نگهداری نمود.
امراض و آفت‌ها
درختان هلو می‌توانند مورد حمله شته‌ها، پرندگان، عنکبوت قرمز و کرمهای ریشه خوار قرار بگیرند. با این وجود درختانی که در حیاط به پرورش می‌رسند عموماً از این آفت‌ها در امان هستند.

مترجم: امیر ماتیو علوی

سویا

گیاه‌شناسى سویا سویا با نام علمى Glycinemax و از تیره نخود (Fabaceae (Legominosae مى‌باشد. این گیاه یک‌ساله، دولپه و علفى است که به‌ دو صورت دانه‌اى و علوفه‌اى مورد کاشت و بهره‌بردارى قرار مى‌گیرد. چنانچه به‌منظور تولید دانه کشت شود در گروه حبوبات و اگر تولید علوفه مورد نظر باشد در گروه بقولات Legomes قرار مى‌گیرد. آمادهسازی زمین برای زراعت سویا

سویا گیاهى تابستانه است که با توجه به‌نوع رقم و شرایط اقلیمى منطقه از نیمه‌بهار تا اوایل تابستان کشت مى‌شود. چنانچه به‌عنوان کشت دوم در نظر گرفته شود شخم اولیه بلافاصله پس از برداشت محصول زده مى‌شود و اگر کشت اول باشد تخم اولیه ابتداى پائیز و شخم ثانویه و تسطیح قبل از کاشت انجام مى‌شود.

هدف نهائى و اساسى از آماده‌سازى زمین براى کشت عبارت از تهیه یک بستر مناسب براى استقرار و رشد بذر است. یک بستر مطلوب عبارت است از خاک نرم و مسطح که ماشین‌آلات بتوانند بذر را در یک عمق مناسب و به‌طور یک‌دست کشت کنند و تماس بین بذر و خاک برقرار شود. از انجام عملیات اضافى باید پرهیز نمود، زیرا ممکن است باعث فرسایش و تخریب خاک شود. بعد از شخم نیز باید از حداقل عملیات استفاده کرد تا از فشردگى زیاد خاک جلوگیرى شود.

زمان کاشت سویا

حداقل حرارت خاک براى جوانه‌زدن و سبز شدن سویا حدود ۱۵ درجه سانتى‌گراد و دماى مطلوب آن حدود ۳۰ درجه سانتى‌گراد است. اما غیر از درجه حرارت، عوامل دیگرى در تعیین تاریخ کاشت مؤثر هستند که عبارتند از: نوع رقم، زمان برداشت کشت قبلى (اگر به‌عنوان محصول دوم کشت شود)، شرایط اقلیمى منطقه و فتوپریود. به‌طور کلى بهترین تاریخ کشت سویا براى هر منطقه و ارقام مورد نظر باید با انجام آزمایشات مشخص گردد. زمان تقریبى کاشت این گیاه به‌عنوان محصول مستقل بهاره در نواحى معتدل تا سرد کشور از نیمه اردیبهشت تا اواسط خرداد است. چنانچه به‌عنوان کشت دوم در نظر گرفته شود، بسته به‌ زمان برداشت محصول قبلى از اواسط اردیبهشت تا اواسط تیرماه به کشت آن اقدام مى‌گردد. تأخیر در کشت و یا کشت دیرهنگام، باعث کاهش رشد رویشى بوته مى‌شود. که براى جبران آن، فواصل بین ردیف را نزدیک به‌هم در نظر مى‌گیرند.

انتخاب رقم براى سویا

با توجه به وضعیت آب و هوائى منطقه و طول فصل زراعى و نیز عرض جغرافیائى ناحیه نسبت به انتخاب رقم اقدام مى‌گردد. همانطور که گفته شد ارقام سویا در ۱۴ گروه رسیدگى طبقه‌بندى مى‌شوند و از زودرس‌ترین (گرون ۰۰) تا دیررس‌ترین(گروه ۱۴) را شامل مى‌گردند. از طرفى زودرس‌ترین ارقام روزکوتاه‌ترین آنها هم مى‌باشد و دیررس‌ترین آنها، روز بلندترین رقم هست.پس با توجه به‌عرض جغرافیائى و وضعیت منطقه از لحاظ فتوپریود مى‌توان رقم مناسب را انتخاب نمود.

در کشور ما معمولاً ارقام زودرس در نواحى آذربایجان و سردسیر کشت مى‌شوند. ارقام متوسط رس در نواحى شمالی، مرکزى و خراسان و ارقام دیررس در نواحى گرمسیرى همچون خوزستان کشت مى‌گردند.

روش کاشت سویا

مناسب‌ترین عمق کاشت ۵-۳ سانتى‌متر و فاصله ردیف‌ها ۸۰-۴۰ سانتى‌متر مى‌باشد. هر چه رقم زودرس‌تر باشد.، تراکم زیادتر مطلوب خواهد بود. در صورتیکه خاک مورد کشت، سبک باشد و مشکل سله‌بندى وجود نداشته باشد، مى‌توان سویا را به‌صورت کرتى با فاصله ردیف ۴۰ سانتى‌متر کاشت.

قبل از کاشت مى‌بایست بذور سویا را آغشته به باکترى تثبیت‌کننده ازت کرد. این عمل به‌چند طریق صورت مى‌گیرد:

- پودر باکتری: مرسوم‌ترین روش بوده و شامل مواد آلى و باکترى است که بذر سویا با این پودر قبل از کاشت آغشته مى‌گردد.

- فرمول مایع: این فرمول شامل مایعى است که باکترى‌ها در آن معلق بوده و هم‌زمان با کشت بذر به داخل خاک ریخته مى‌شود.

- فرمول گرانول : این فرمول، همراه با حشره‌کش در زمان کاشت به داخل خاک افزوده مى‌شود.

- بذور آغشته شده: این فرمول تنها شامل رایزوبیوم بوده که قبل از کاشت، بذور را به آن آغشته نموده و سپس اقدام به کشت مى‌نمایند.

عملیات کشت در روش کرتى با بذر کار غلات و در ورش ردیفى با ردیف کار ذرت یا ردیف کار چغندرقند انجام مى‌گیرد. به‌طور کلى میزان بذر مصرفى و تراکم کاشت بسته به نوع رقم، شرایط اقلیمى و هدف تولید از ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار بوته در هکتار (۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار متفاوت است).

مراحل داشت:

آبیارى سویا

سویا در مراحل رشد رویشى به کم آبى نسبتاً مقاوم است که با افزایش سن گیاه، نیاز آبى آن نیز افزایش مى‌یابد. در مراحل رشد زایشى نسبت به کم آبى حساس مى‌باشد، به‌خصوص در مراحل R₁ و R₂، اما در مراحل R₃ و R₄ که نوعى رشد رویشى محسوب مى‌شود، آبیارى باید به‌طور موقت قطع گردد، زیرا آبیارى باعث افزایش غیرمعمول عملکرد بیولوژیکى مى‌شود. در مراحل R₅ و R₆ آبیارى مى‌شود و یک هفته قبل از برداشت آبیارى را قطع مى‌کنند. معمولاً اولین آبیارى را بلافاصله پس از کاشت و دومین آبیارى را با فاصله کمى از آبیارى اول و به‌میزان کم انجام مى‌دهند. آبیارى‌هاى بعدى نیز با دوره ۱۰ تا ۱۵ روز صورت مى‌گیرد. در مناطقى که بارندگى ۱۰۰۰-۶۰۰ میلى‌متر باشد مى‌توان سویا را به‌صورت دیم کشت و کار نمود. میزان آب مصرفى سویا از ذرت، گندم و جو بیشتر و در مقایسه با یونجه کمتر مى‌باشد. آبیارى نیز همچون سایر فاکتور‌هاى گیاهى تابع رقم و شرایط اقلیمى است ک میزان آب مورد نیاز براى هر رقم مشخص مى‌باشد.

شرایط اقلیمى و خاکى سویا

با افزایش برنامه اصلاح نژاد سویا و متعاقب آن تولید ارقام سازگار با شرایط گوناگون، دامنه کشت این گیاه بسیار گسترش یافته است. سویا گیاهى است روز کوتاه و مخصوص مناطق حارهّ که با کانادا، شوروى سابق، آرژانتین، آفریقاى جنوبى و استرالیا انطباق دارد. اما در عملیات اصلاح‌نژاد ارقام روز بلند وحتى خنثى هم پدید آورده‌اند.

هر چه رقم دیررس‌تر باشد عکس‌العمل آن به‌طول روز بیشتر شده و گل‌دهى آن در روزهاى بلند با تأخیر بیشترى انجام مى‌گیرد. سویا جزو گیاهان گرما دوست است و از این لحاظ مشابه ذرت مى‌باشد. به گرما و نور فراوان نیاز دارد و سایه اندازهٔ علف‌هاى هرز تولید دانه را در این گیاه کاهش مى‌دهد. سویا در حرارت ۳۰ درجه سانتى‌گراد خاک، به‌سهولت و به‌سرعت سبز شده و از خاک خارج مى‌شود، درجه حرارت ۲۰ باعث تأخیر در رویش و دماى ۱۰ درجه سانتى‌گراد منجر به‌کندى رویش خواهد شد. حداقل درجه حرارت براى مراحل رشدى سویا ۱۰ درجه سانتى‌گراد مى‌باشد. حرارت زیاد (بیش از ۳۵) باعث کاهش رشد میانگره‌ها مى‌شود و دماى کمتر از ۲۵ درجه سانتى‌گراد گل‌دهى و رسیدن سویا را به تأخیر مى‌اندازد. سویا به خشکى حساس است و در مرحله سبز شدن به رطوبت زیاد حساسیت نشان مى‌دهد. اما در مراحل گل‌دهى تا نزدیکى رسیدگی، به‌رطوبت خاک نیاز دارد. سویا به‌بافت خاک حساسیت دارد و به‌خصوص بافت‌هاى سنگین خاک باعث تأخیر در جوانه‌زدن و یا عدم جوانه‌زدن خواهد شد، البته به شورى خاک نیز حساس مى‌باشد زیرا در این PH، باکترى‌هاى رایزوبیوم فعال‌تر عمل خواهند کرد. سویا به‌طول روز (فتوپریود) بسیار حساس است و این مشکل بزرگى در انتخاب رقم به‌شمار مى‌رود، زیرا ممکن است ۱۵ دقیقه تفاوت در طول روز مانع تولید گل در یک واریته خاص گردد. به‌طور کلى ارقام زودرس نسبت به‌ارقام دیررس در روزهاى بلندترى تولید گل مى‌کنند.

ترکیب و خواص غایی سویا دانه سویا حاوى پروتئین، چربی، هیدرات کربن و عناصر معدنى است. پروتئین و چربى (لیپید) قسمت اعظم ارزش سویا را شامل شده و حدود ۶۰ درصد ترکیبات دانه را تشکیل مى‌دهند. میزان ترکیبات دانه سویا به‌شدت تحت‌تأثیر شرایط آب وهوائى و رقم آن قرار دارد. در جدول (مقدرا تقریبى مواد تشکیل دهنده بذر سویا) مقدار تقریبى مواد تشیل‌دهنده بذر مشخص شده است.

جدول مقدار تقریبى مواد تشکیل‌دهنده بذر سویا

ترکیبات پروتئین چربى فیبر هیدرات‌کربن رطوبت مواد معدنى مقدار (%) ۵۰-۳۰ ۲۵-۱۳ ۶/۳-۲/۶ ۳۴-۱۴ ۹/۴-۵ ۶/۴-۳/۳

ارقام مهم سویا

ارقام سویا را مى‌توان از لحاظ مورد مصرف در ۳ گروه علوفه‌ای، روغنى و حبوبات قرار داد. ارقام علوفه‌اى داراى دانه کوچک به رنگ سبز مایل به سیاه. ساقه‌هاى ظریف و شاخ و برگ زیادترى در مقایسه با ارقام رونى مى‌باشند. رنگ دانه در ارقام روغنى زرد است. ارقامى که به‌مصرف خوراکى مى‌رسند، داراى دانه‌اى به‌رنگ قهوه‌اى مى‌باشند. ارقام سویا از نظر گروه‌هاى رسیدگى به ۱۴ تیپ تقسیم‌بندى مى‌شوند و به‌هر یک از این تیپ‌ها یک کد را نسبت مى‌دهند که عبارتند از: 00, 1.0 , 2, ......12. زودرس‌ترین ارقام در تیپ 00 و دیررس‌ترین آنها در تیپ ۱۲ قرار مى‌گیرند. ارقام دیررس در نواحى استوائى و ارقام زودرس در نواحى شمال کشت مى‌شوند. در ایران از ارقام ۲ تا ۷ استفاده مى‌شود. با توجه به دامنه گسترده رسیدگى در ارقام سویا، مى‌توان آنها را در تمام نقاط دنیا کشت نمود. توزیع تیپ‌هاى مختلف در ایران به‌شرح زیر است: ۱. تیپ ۷-۶ در خوزستان ۲. تیپ‌هاى ۳و ۴ و ۵ در نواحى مرکزی، خراسان و شمال ۳. تیپ ۳-۲ در نواحى سرد و کوهستانى (آذربایجان) در مورد ارقام سویا مى‌توان گفت: دیررس‌‌ترین رقم، روز بلندترین هم هست و زودرس‌ترین آنها، روز کوتاهترین مى‌باشد.

آفات سویا

مهم‌ترین آفات سویا که در نقاط مختلف کشور شایع مى‌باشند عبارتند از: عسک، تریپس، شته، کنه دو نقطه‌ای، آگروتیس، کارادرینا و برخى دیگر از برگ‌خوارها و غلاف‌خوارها. همچنین مگس 'هیله میا' یا 'کلس بوبیا' به‌خصوص در مراحل کشت دیرهنگام سویا و یا عمق نامناسب، بذرها را از بین مى‌برد.

جمعیت بسیارى از آفات را مى‌توان با یخ آب زمستانه، شخم پائیزه و تناوب زراعى کاهش داد. کنترل شیمیائى زمانى انجام مى‌شود که آفت مزبور، خسارت خود را آغاز نموده باشد.

علف‌هاى هرز سویا

گیاهچه‌هاى جوان سویا نمى‌توانند با بسیارى از علف‌هاى هرز مناطق گرمسیرى که رشد سریع دارند رقابت کنند و دفع علف‌هاى هرز در این دوره بیشترین اهمیت را دارد. اولین وجین مکانیزه را درهنگام ۱۰ تا ۱۵ سانتى‌مترى انجام مى‌دهند. قبل از آن نیز با کمک چنگک یا دندانه سبک انگشتى با علف‌هاى هرز بین ردیف‌ها مبارزه مى‌کنند، اما پس از رشد گیاه وجین مکانیزه باعث خسارت به بوته‌ها خواهد شد.

بهتر است مبارزه با علف‌هاى هرز سویا قبل از کاشت صورت مى‌گیرد و پس از کاشت فقط برخى از علف‌هاى هرز سمج را با وجین از بین برد، البته سویا پس از ۶ تا ۸ هفته به‌خوبى قادر است با اکثر علف‌هاى هرز رقابت کند.

مهمترین علف‌هاى هرز مزارع سویا عبارتند از: تاج‌ریزى Solanum nigrum، تاج‌خروس Amarantus retroflexus، خرقه- Portulaca oleracea ، سلمه -Chenopodium album، و در مبارزه شیمیائى باید بسیار دقت نمود، چرا که این گیاه به بسیارى از علف‌کش‌ها حساس است.

علف‌کش‌هاى قبل از کاشت مانند تریفلورالین، اپتام و لاسو و علف‌کش‌هاى قبل از سبز شدن مانند داکتال، آلاکلور و لینوران مى‌توانند تأثیر مثبتى در کنترل علف‌هاى هرز سویا بر جاى بگذارند.

چنانچه شدت هجوم علف‌هاى هرز زیاد باشد در اواسط فصل مى‌توان از علف‌کشD-B ۲.۴ استفاده نمود.

علف‌کش‌هاى سویا باید دقیقاً با میزان پیشنهادى مصرف شوند. مصرف کمتر یا بیشتر منجر به عدم کنترل یا خسارت به‌ بوته‌هاى سویا خواهد گردید. همچنین باقى‌مانده علف‌کش‌هاى سال قبل مانند آترازین (که در مورد ذرت استفاده مى‌شود) باعث صدمه به بذر سویا شده سبب کاهش تراکم و میزان عملکرد مى‌شود.

بیمارى‌هاى سویا

مهم‌ترین بیمارى‌هاى سویا نیز عبارتند از: پوسیدگى فایتوفتورا، رایزوکتونیا، پوسیدگى اسکلروتینیا، پوسیدگى زغالى (ماکروف مینا)، لکه ارغوانى و سفیدک‌هاى داخلى و خارجی. براى مبارزه با این بیمارى‌ها مى‌بایست از ارقام مقاوم، تناوب‌هاى زراعى مناسب، بذر مرغوب و قارچ‌کش‌هاى سیستماتیک استفاده نمود. ضمناً ویروس‌ها به‌خصوص ویروس موزائیک سویا نیز بوته‌هاى سویا را بیمار مى‌کند ولى خسارت ناشى از آنها در ایران برآورده نشده است.

برداشت

معمولاً برداشت سویا زمانى انجام مى‌شود که غلاف‌ها زرد و خشک شده‌اند، یعنى رطوبت آنها به حدود ۱۲% تقلیل یافته باشد. اگر غلافها از این مقدار بیشتر خشک شوند، ریزش دانه‌ها افزایش خواهد یافت. برداشت سویا هم به‌صورت دستى و هم به‌صورت مکانیکى صورت مى‌گیرد. در ایران براى برداشت مکانیکی، کمباین مخصوصى وجود ندارد، اما از کمباین غلات استفاده مى‌شود. استفاده مؤثر از کمباین، مستلزم ارقامى است که داراى ارتفاع متوسط تا بلند، تعداد شاخه‌هاى جانبى اندک بوده و غلاف‌ها نیز در نیمه فوقانى گیاه متمرکز باشند. برداشت محصول به‌وسیله کمباین در صورتى مقرون به‌صرفه است که تیغه درو، به‌اندازه کافى در ارتفاع پائین کار گذاشته شود. به‌طور کلى هر نوع کمباینى که مخصوص حبوبات باشد و درست تنظیم شود، براى برداشت سویا مناسب است. درصورتى که کمباین غلات نتواند براى برداشت سویا به‌درستى تنظیم شود و یا رقم کشت شده براى برداشت مکانیزه مناسب نباشد بوته‌هاى سویا را با دست چیده، سپس به‌داخل کمباین مزبور مى‌اندازند تا خرمن‌کوبى شود.

مراحل پس از برداشت و فرآورى سویا

به‌طور متوسط از هر صد کیلوگرم دانه ارقام روغنى سویا، ۱۸ کیلوگرم روغن (به‌وسیله حلال) و ۷۶ کیلوگرم کنجاله، حاوى ۴۰درصد پروتئین به‌دست مى‌آید. روغن سویا براى طبخ، تهیه مارگارین، مایونز، مصارف صنعتى (همچون تهیه صابون، رنگ، رزین و روغن‌هاى خشک‌شونده)، تهیه دسرهاى یخ‌زده، روغن‌هاى قنادی، بستنى‌هاى چوبی، پوشش بستنى و کرم سفید‌کننده قهوه مورد استفاده قرار مى‌گیرد. روغن نیمه‌خشک‌شونده سویا در تهیه رنگ، رزین و مرکب چاپ به‌کار مى‌رود.

استفاده از کنجاله سویا به‌عنوان کود، توسط ژاپن از سال ۱۸۹۵ سبب رواج مصرف کنجاله شد، اما مصرف کنجاله این گیاه در کشورهاى صنعتى براى تهیه گوشت گیاهى معمول مى‌باشد. در این کشورها سهم مواد استخراج شده از سویا، در تولید غذاهاى مختلف، به‌طور روزافزون در حال افزایش است. ارزش بالاى پروتئین سویا نشانگر پتانسیل آن در بهبود وضع تغذیه مردم کشورهاى فقیر مى‌باشد.

انتظار مى‌رود به‌دلیل رشد سریع جمعیت، مصرف فرآورده‌هاى پروتئینى سویا در تغذیه انسان افزایش یابد. پروتئین‌هاى فعال سویا با داشتن خواصى مانند امولسیون، تخلخل آفرینى و بافت‌زائی، امروزه توسط بسیارى از تولید‌کنندگان مواد خوراکى در شیرینی، لبنیات و غذاهاى گوشتى مصرف مى‌شوند.

به‌طور کلى کنجاله بدون چربى سویا براى انسان و حیوان یک غذاى پروتئینى محسوب مى‌شود. انواع فرآورده‌هاى پروتئینى سویا که به‌بازار عرضه مى‌گردند شامل کنجاله سویا، آرد سویا، کنستانتره پروتئین سویا و ایزولات‌هاى پروتئینى هستند. کنسانتره و ایزولات‌هاى پروتئین سویا به‌دلیل خاصیت ژلاتینى و پایدارى خواص امولسیون، به‌عنوان جانشین مواد جامد شیر بدون چربى در تهیه فرآورده‌هاى گوشتى استفاده مى‌شود. افزودن آرد سویا به خمیر نان میزان نان را افزایش مى‌دهد و چنانچه به گوشت کوبیده افزوده گردد به‌دلیل خاصیت نگهدارى آن سبب افزایش محصول سرخ شده مى‌شوند.

همچنین از سویا شیرى تهیه مى‌گردد که در تغذیه نوزادان بسیار مفید مى‌باشد و براى آن دسته از نوزادانى که به‌ شیر گاو حساسیت دارند مناسب است