سرما زدگی درختان

سرمازدگی، پیش‌بینی و شیوه‌های حفاظت از آن

در این فصل وضعیت درختان میوه نسبت به تحمل آنها به عامل محیطی به نام سرمازدگی بحث خواهیم نمود. در رابطه با جزئیات و عواملی که باعث این اتفاق می‌شوند و همچنین برای محافظت درختان میوه و راهکارهای مقابله با آن صحبت خواهیم نمود. بنابراین سرمازدگی برای درختان میوه خیلی مهم می‌باشد همچنین برای بقا درختان میوه در اقلیتهای نیمه گرمسیری حائز اهمیت است. اگر سرمازدگی در آخر فصل اتفاق افتد ممکن است باعث از بین رفتن همه محصول شود و این عامل مشکل‌ساز برای اقلیتهای گرمسیری نمی‌باشد. مناطقی وجود دارد که برای پرورش ارقام خاصی از یک نوع میوه از استعداد پرورش میوه خوبی برخوردار است برای اینکه در آن مناطق پرورش میوه با موفقیت همراه باشد باید در مقابل سرمازدگی محافظت گردد. سرمای زودرس پاییزه برای میوه‌های مناطق معتدله مناسب نمی‌باشد و همچنین خسارت زیادی به میوه‌های مناطق نیمه‌گرمسیری سرمازدگی رخ نمی‌دهد زیرا دما در این فصل شروع به افزایش پیدا می‌کند ولی برای میوه‌های مناطق معتدله خیلی مضر می‌باشد و چون در آن زمان مصادف با شکوفه‌دهی درختان می‌باشد.

منظور از سرمازدگی چیست؟

 

  در کل برای توصیف سرمازدگی وضعیتی است که دمای هوای سطح زمین F ْ۳۲ با کمتر از آن می‌رسد این       اتفاق در مناطقی که دارای هوای سرد آرام باشد رخ می‌دهد و نوع سرمازدگی وجود دارد. 1 – سرمازدگی  اشعه‌ای یا تشعشعی ۲- سرمازدگی یخبندانی. وقتی که دما کم می‌شود حتی پایین‌تر از F ْ۳۲ بدون اینکه شبکه‌ای از یخ روی خاک یا دیگر سطحهای بی‌حفاظ تشکیل شود سرمازدگی ایجاد می‌شود که به آن         سرمازدگی خشک، سیاه و یا سرمازدگی اشعه‌ی گویند در این حالت در اتمسفر رطوبت کم باشد بنابراین شبنم شکل نمی‌گیرد‌. سرمازدگی نوع دوم به سرمازدگی سفید یا مایل به خاکستری و یا سرمازدگی یخبندانی معروف است که در این حالت رطوبت اتمسفر زیاد می‌باشد. برای تشکیل شبنم قبل از اینکه دمای هوا به نقطه انجماد برسد شبنم یخ می‌زند. سرمازدگی یخبندانی زمانی رخ می‌دهد که هوای سرد از یک منطقه به منطقه دیگر منتقل می‌شود و هوای سرد در آنجا محبوس می‌شود و در نتیجه دمای هوا به F ْ۳۲ یا کمتر از آن می‌رسد.

 سرمازدگی تشعشعی

در کل رخ دادن سرمازدگی اشعه‌ای خیلی عادی و معمولی می‌باشد. بطور اساسی در طول روز سطح زمین و همه سطحهای حفاظ دیگر گرما را از اشعه‌های خورشید دریافت می‌کنند تغییر در دمای هوای سطح خاک و اتلاف گرما بوسیله تش سرانجام دمای خاک کم می‌شود و با اتمام گرمای دریافتی در نهایت دمای هوا ممکن است به نقطه انجماد و یا کمتر از آن برسد و باعث توسعه سرمازدگی شود. در طول شبهای آرام هوای سرد نزدیک زمین می‌خواهد در سطح زمین باقی بماند مگر اینکه باد آنها را منتقل نماید. این مشکل سرمازدگی مربوط به سطهای بزرگ و بی‌حفاظ یا در طول شبهای آرام می‌باشد. زیرا تشعشع در شبهای صاف و آرام در انتهای سطح خاک پایین‌تر از قسمتهای مرتفع‌تر می‌باشد، این وضعیت را دوره وارونگی دمایی گویند در یک وارونگی قوی ممکن است خسارت قسمتهای پایینی درختان بیشتر از قسمتهای بالایی است. به دلیل تشعشع دمای واقعی گیاهان ممکن است چندین درجه پایین‌تر از محیط اطراف باشد اثر وارونگی دما شب به شب متفاوت می‌باشد و ممکن است  بیشتر در بعضی از مکانهای مشخص باشد اما همیشه بیشتر در جاهایی که سرمازدگی اتفاق افتد موجود می‌باشد. در کل درختانی که شاخ و برگ بلند و تنک دارند کمتر تحت تأثیر سرمازدگی قرار می‌گیرند. 

تنظیم سرما و یخبندان

هر چند که دوره‌های سرمازدگی و یخبندانی اغلب جابجا می‌شوند (اشتباه می‌شوند) آنها شرح داده می‌شوند بصورت دو پدیده مجزا جدول (1.۲۸) یخ زدن زمانی اتفاق می‌افتد که یک توده هوای سرد وارد یک منطقه شود و دمای آن به پایین‌تر از نقطه انجماد برسد. معمولاً با دمای تند که

 < ۵mph   و توده هوای ابر ممکن است وجود داشته باشد. در این وضعیت کوشش جهت حفظ گیاهان به وسیله تغییر دادن عوامل محیطی خیلی کم می‌باشد.

سرمازدگی تشعشعی وقتی رخ می‌دهد که آسمان صاف و بادهای آرام <5mph) ) اجازه افزایش وارونگی نزدیک سطح زمین که دما پایین‌تر از نقطه انجماد می‌رسد. این دو نوع سرمازدگی یکی سفید مایل به خاکستری و دیگری سرمازدگی سیاه می‌باشند. سرمازدگی سفید مایل به خاکستری زمانی ایجاد می‌شود که رطوبت موجود در اتمسفر تشکیل کریستالهای جامد کوچک را در سطح می‌دهد. در سرمازدگی سیاه خیلی کم و یا بدون تشکیل کریستالهای یخی شکل می‌باشد زیرا هوای موجود در اتمسفر خشک می‌باشد. این فرم از تشکیل کریستالهای یخی مربوط به نقطه شبنم یا نقطه انجماد است که دمای هوای سرد باعث تغییر رطوبت اتمسفر از گاز به شکل جامد در بیاید، هوای خشک کاهش می‌دهد نقطه شبنم را.

جدول (1.۲۸) تفاوتهای بین سرمازدگی تشعشعی و سرمازدگی یخبندان

عشع و انتقال آن تا اینکه هوا به اندازه کا

ردیف	سرمازدگی تابشی	سرمازدگی یخبندان
1	بادهای آرام <5mph) )	5mph) > بادهای
۲	آسمان صاف	آسمان ابری
۳	توده هوای سرد ۳۰- ۲۰۰فوت	توده هوای سرد ۵۰۰- ۳۰۰۰فوت
۴	گسترش وارونگی دما	بدون گسترش وارونگی دما
۵	شامل دو نوع سفید و سیاه	بدون هیچ شکلی
۶	تلفات هوای سرد	بدون اتلاف هوای سرد
۷	محافظت از گیاهان امکان‌پذیر است	محافظت از گیاهان با

فاکتورهای تأثیرگذار در شکل‌گیری سرمازدگی

1. مکان

ممکن است که یک جای ویژه در مقایسه با محلهای دیگر برای شکل‌گیری سرمازدگی مستعدتر باشد. برای مثال، این مشکل در دره‌های باریک نسبت به دره‌های عریض و پهن بیشتر باشد، دوره‌های پهن دارای تهویه بهتر برای انتقال هوای سرد و همچنین مخازن بزرگی از هوای گرم که با هوای سرد ترکیب می‌شود و دوری می‌کند از تشکیل سرمازدگی دوره زهکشی هوا نام غلط و غیر علمی است. اما این دوره غالباً برای جریان هوا در باغات میوه استفاده می‌شود. بنابراین در کشورهای پیشرفته توجه زیادی به انتخاب محلی که تهویه هوای بهتری دارد می‌نمایند زیرا این چنین محلهایی عاری از سرمازدگی می‌باشند. در مکانهای شیب‌دار سرمازدگی رخ خواهد داد اما تنوع آن به توپوگرافی محل بستگی دارد. برای مثال حتی یک گودی کوچک متحمل‌تر نسبت به سرمازدگی به آب و هوای یک ناحیه یا یک مسیر شیب‌دار می‌تواند باشد.

۲- بلندی (ارتفاع)

جای بلند تفاوت کمتری در شکل‌گیری سرمازدگی دارد. شکل‌گیری سرمازدگی ممکن است بدون واسطه جای بلند باشد اما وارونگی دما نیست و غیره ممکن است در شکل‌گیری سرمازدگی نقش داشته باشند. بنابراین شکل‌گیری سرمازدگی ممکن است حتی در مکان پایین جاههای مرتفع در صورتی که دما کاهش پیدا نموده و به نقطه انجماد برسد صورت گیرد.

۳- خاک

ساختمان خاک تحمل زیادی در برابر دما دارد زیرا تشعشع و دماهای متفاوتی به آن می‌رسد. برای مثال پیت گرما و اشعه را جذب می‌کند. اما گرمای کم بوسیله تشعشع به سرعت از آن منتقل می‌شود، آن رسانای ضعیفی است و نمی‌تواند هوای گرم را هدایت نماید. با وجود آنکه شن جذب کننده خوب گرمت نیست اما یک رسانای بهتری است و دمای هوا در شب را بالا می‌برد، بنابراین مشخصات یک خاک می‌تواند تأثیر زیادی در شکل‌گیری سرمازدگی داشته باشد.

۴- پوشش خاک

یک پوشش ضخیم بر روی خاک بوسیله علفها، بذرها، مابچ و غیره کشیده می‌شود که جلوگیری می‌کند از گرما در طول روز آن در شب جلوگیری می‌کند از اتلاف گرما بوسیله هدایت اما گرمای متشعشع شده می‌تواند کاهش دهد دمای احاطه شده را. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تحمل خطر سرمازدگی زمانی که از یک پوشش رویش استفاده شود بیشتر می‌شود.

۵- رطوبت خاک

رطوبت خاک می‌تواند تا حدودی از شکل‌گیری سرمازدگی جلوگیری نماید. گاهی اوقات می‌توان با آبیاری با آب گرم در زمانی که خطر سرمازدگی وجود دارد می‌توان از رخ دادن سرمازدگی جلوگیری نمود اما آبیاریی که فقط خاک را مرطوب کند نسبت به آسیب متحمل می‌باشد زیرا آن جلوگیری می‌کند از تشکیل سریعتر سرمازدگی. بدیهی است طبق آزمایشات متفاوت تبخیر دخالت ندارد تشعشع عامل مؤثر در جابجایی اثر سرمادهی و آب کم‌کم که عملاً دما را تحت تأثیر قرار می‌دهد که زیان‌آور می‌باشد. یک آبیاری کامل خاک احتمالاً تشکیل سرمازدگی را به تعویق خواهد انداخت. احتمالاً آن می‌تواند گرمای زیاد ویژه آب را به مقدار کمی در طول شب آزاد نماید و محافظت می‌کند از دمای احاطه شده در نقطه انجماد.

۶- کشت محصولات

در نواحی که کشت و کار انجام می‌شود نسبت به زمینهای لم یزرع کمتر خطر سرمازدگی وجود دارد. بقایای گیاهان در سطح خاک از افزودن خسارت جلوگیری می‌کند و با هدایت گرما می‌تواند به آسانی دمای هوا را سریعتر بالاتر از سطح خودش ببرد و از پایین آمدن دما جهت ایجاد سرمازدگی ممانعت به عمل می‌آورد.

 - باد

بادهای با سرعت بیشتر از ۴mph در طول شب محافظت می‌کند از مخلوط شدن هوای گرم و سرد جلوگیری می‌کند از سرمای بیش از اندازه. بنابراین شبهای طوفانی نمی‌تواند یخ‌زدگی را تحمل نماید. اگر باد شدید باشد می‌تواند دمای باغ افزایش یابد اگرچه در طول دوره یخ‌زدگی باد ممکن است این اثرات را نداشته باشد زیرا هوای سرد پیوسته حرکت می‌کند. در کل شبهایی که ترکیبی از هوای آرام با تشعشع خوب باشد بیشترین خسارت را وارد می‌نماید.

۸- ابر و دود

ابرها برمی‌گردانند گرمای کمی را بوسیله انعکاس بنابراین آن را یک ابر عبور می‌کند و برای مدت زمان کوتاهی می‌تواند دما را یک تا ۲درجه بالاتر ببرد. بنابراین شبهای آرام و ابری مناسب می‌باشند و خطر سرمازدگی در آنها کمتر رخ می‌دهد همچنین می‌توان با بکار بردن دود دمای احاطه شده را بالاتر برد و از رخ دادن سرما جلوگیری نمود.

۹- نقطه شبنم

نقطه شبنم درجه حرارتی است که رطوبت در آن شروع به منقبض شدن می‌نماید. اگر رطوبت اتمسفر بیشتر باشد مناسب‌تر برای رخ دادن نقطه شبنم می‌باشد. وقتی بخار آب منقبض می‌شود گرما را از دست می‌دهد وقتی که نقطه شبنم بالاتر از حد دمای بحرانی محصولات می‌باشد فایده رشد میوه با پایین آمدن آهستگی دما گرما را آزاد می‌نماید بوسیله منقبض شدن بخار آب. اگر نقطه شبنم پایین‌تر از حد دمای بحرانی باشدپایین آمدن دما سریع می‌باشد که ممکن است محصولات را تحت تأثیر خود قرار دهد. در کل نقطه شبنم در مناطق خشک بالاتر از ۳۰درجه فارنهایت. نقطه شبنم در حدود پایین نشان دهنده هوای خشک می‌باشد. پایین آمدن سریع دما در نقطه شبنم پایین مشکل ایجاد می‌نماید حتی با استفاده از بخاریها.

  1۰- اهمیت وارونگی

اگر وارونگی سریع و وسیع باشد بیشتر مناسب رخ دادن سرمازدگی می‌باشد. بنابراین اهمیت وارونگی از شب به شب و دیگر فاکتورهایی که در بالا شرح داده شده متفاوت می‌باشد در بسیاری از میوه‌های مخصوص مناطق معتدله باعث صدمه جوانه‌زنی، گرده‌افشانی و در نتیجه بدست آوردن میوه نامرغوب و کم می‌شود. در مورد تعدادی از میوه‌ها مانند (هلو، گلابی، گوجه‌و غیره) حتی بالاتر از ۸۰درصد از جوانه‌ها بوسیله سرمازدگی از بین می‌رود. بنابراین توصیه می‌شود که وقتی یخبندان رخ داد باید سعی نمود که دمای باغ میوه حدود F ْ۳۲یا نزدیک به آن ایجاد نمود.

شیوه‌های پیش‌بینی سرمازدگی

همواره بهتر است که آگاهی خوب در مورد آب و هوا و یا قصد رخ دادن سرمازدگی از قبل داشته باشیم. بنابراین می‌توانیم خودمان را آماده سازیم برای مقابله با سرمازدگی با استعمال شیوه‌های زیر در خصوص پیشگویی و رخ دادن سرمازدگی.

1- آگاهی

یک کشاورز باهوش می‌تواند افکارش را در خصوص چگونگی رخ دادن سرمازدگی در اطرافش تقویت نماید. اگر هوای شی در زمستان صاف و دما کاهش پیدا کند مناسب برای رخ دادم سرمازدگی سریع می‌باشد زیرا تشعشع مناسب و هوای خنک با هوای گرم مخلوط نیست در شرایطی نظیر این باید بلافاصله مزرعه را آبیاری نماید و یا دیگر روشهای مناسب از خطر سرمازدگی محافظت نماید. بنابراین شبهای ابری مناسب برای سرمازدگی نمی‌باشد.

۲- شیوه نقطه شبنم

شکل‌گیری نقطه شبنم با شکل‌گیری سرمازدگی متناسب می‌باشد. طبق مطالعات و مشاهدات انجام شده در قرن 1۸ شکل‌گیری نقطه شبنم در ساعات صاف دلیل کم بودن دما در هر صبح می‌باشد. نقطه شبنم تنها شاخص قابل اطمینان نسبت رطوبت نقش مهمی در تصمیم گرفتن که آیا سرمازدگی رخ خواهد داد یا خیر خواهد داشت. اگر رطوبت نسبی بین ۸۰ تا 1۰۰ درصد باشد رخ دادن سرمازدگی قطعی خواهد بود. اگر رطوبت نسبی در غروب بین ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد دمای حداقل حدود ۵ درجه بالاتر از نقطه شبنم در غروب می‌باشد.

۳- سیستم آگاه کردن پیش‌بینی وضع آب و هوا

در بیشتر کشورهای حامی پیش‌بینی برای دمای حداقل اداره علم هواشناسی وجود دارد که می‌توان ایده رخ دادن سرمازدگی را پیش‌بینی نمود. یکی از مهمترین سیستم‌های پیش‌بینی وضع آب و هوا در ایالات متحده آمریکا قرار دارد که سرویس آب و هوایی ملی نامیده می‌شود. بنابراین آن نمی‌تواند سرویس آب و هوایی کشاورزی را انجام دهد آن هشدارهای سرمازدگی را منتشر می‌کند. این هشدارهای منتشر شده به عنوان پایه و اساس وضعیت پیش‌بینی وضع هوا می‌باشند.

جدول ۲-۲۸ هشدارهای منتشر شده بوسیله سرویس آب و هوایی ملی ایالات متحده در خصوص سرمازدگی و یخبندان.

نوع هشدار و آگاهی	سرعت باد(mph)	دمای هوابرحسب درجه فارنهایت
سرمازدگی	1۰<	< ۳۲
شبنم- یخ‌زده	1۰<	> ۳۲
یخبندان	1۰>	> ۳۲

 این هشدار دهنده‌ها به ما کمک اظهار و عقیده متخصصین فن هشدارها را بیان می‌کنند. بر پایه این آگاهی‌ها و اظهارات است که می‌توان شرایط مناسب برای رشد درختان میوه و برای محافظت کردن در برابر سرمازدگی تأمین نمود. هر چند در کشور ما هشدار دهنده‌های مخصوص این چنینی نیست که حدود رخ دادن سرمازدگی را بیان کند.

 ۴-  روش میانگین دما

این روش احتمالاً ساده‌ترین روش ارائه شده توسط اسمیت در سال 1۹۲۰ می‌باشد که برای پیش‌بینی رخ دادن سرمازدگی می‌باشد. این روش پایه‌ گذاری شده بر فرضیات که در فصل بهار در شبهای صاف و آرام سرمازدگی رخ می‌دهد، عملاً حداکثر کاهش سرعت دما در بعدازظهر که حداقل کاهش سرعت دما در صبح در همه روزهایی که سرمازدگی شکل می‌گیرد می‌باشد. بنابراین میانگین دمایی بین دمای حداکثر و دمای حداقل که قبلاً گزارش شده است بدست می‌آید که می‌توان با کمک آن برای همان منطقه در خصوص سرمازدگی پیشگویی نمود. برای مثال اگر دمای حداکثر یک محل ۷۰ فارنهایت و میانگین دمایی آن ۵۰ درجه فارنهایت باشد یک اختلاف ۲۰ درجه‌ای با میانگین وجود دارد با گرفتن میانگین دما انتظار این که حداقل دما ۳۰درجه فارنهایت باشد و رخ دادن سرمازدگی در سحرگاه دور از انتظار نیست.

۵- روش معادله خطی

هنوز بیشتر از معادله اسمیت (1۹۲۰) برای تخمین صحیح پیشگویی سرمازدگی استفاده می‌کنند. معادله اسمیت به این صورت است Y=a+b R R = رطوبت نسبی در عصر

Y = تفاوت دمای حداقل از عصر

a و b اعداد ثابت هستند  =a    ۲/11-            b = ۷۲۷ /۰

این معادله اطلاع گردید و به صورت V=X+by+CZ نوشته می‌شود.

X ، y و Z ضریب مشترک داده‌های سابق

=b رطوبت نسبی در عصر

C = مجذور رطوبت نسبی

V = تفاوت بین دمای حداقل سحرگاه و عصر در نقطه شبنم

در این معادله X=۷/۳  و y=۰/1۸  و Z=۰/۰۰۵۷  که ممکن است در مکانهای مختلف جابجا شوند.

این معادلات برای پیش‌بینی دمای پایین مؤثر می‌باشند اما برای دماهای متوسط روش مؤثری نمی‌باشد. یک معادله می‌تواند برای یک مکان خیلی مؤثر باشد اما نه در همه جا. هر چند پیش‌گویی‌ها در جاهای مشخصی بوجود آمده‌اند اما برای اقلیتهای کوچک، جاهای بلند و یا جاهای دیگر ممکن است نامناسب نباشد، بنابراین پرورش دهنده‌ها باید این پیش‌گویی‌ها را براساس نیاز محلشان اصلاح نمایند.

شیوه‌های حفاظت از سرمازدگی

اگر بخواهیم از سرمازدگی با موفقیت محافظت نماییم باید مدیریت نمود بر محافظت‌ها و مراقبت‌ها و به کارهایی از قبیل هرس نمودن،کوددهی آبیاری بارانی و دیگر اعمال کشاورزی پرداخت. در واقع روشهای مراقبت از سرمازدگی را می‌توان بطور گسترده به عنوان مقیاس‌های بازدارنده و درجه کاهش دهنده تقسیم‌بندی نمود.

A ) معیارها و اندازه‌های بازدارنده

1- انتخاب محل

بهترین روش برای جلوگیری از سرمازدگی انتخاب محل مناسب و رضایت بخش که تقریباً عاری از سرمازدگی باشد در انتخاب یک محل برای پرورش میوه در اقلیتهای کوچک از آگاهی دهنده‌ها استفاده می‌شود. تصور جریان هوای سرد در نواحی با قلیایی کم روش مؤثر و سریع در انتخاب یک محل می‌باشد. در یک مکان با تهویه هوای خوب محلی مناسب برای پرورش درختان میوه خواهد بود چون نسبت به سرمازدگی مقاوم می‌باشد.

۲- انتخاب نوع میوه

بعضی از درختان میوه در مقایسه با دیگر درختان در مقابل سرمازدگی مقاوم‌تر می‌باشند بنابراین در نواحی که مستعد برای خسارت سرمازدگی می‌باشد باید ترجیح داده شود به تولید درختان میوه مقاوم در برابر سرمازدگی.

 ۳- انتخاب ارقام مناسب

ارقام متفاوتی از یک محصول خاص وجود دارند که مقاومتشان در برابر سرمازدگی متفاوت می‌باشند. برای مثال سیبهای روسی وکانادایی می‌توانند سازگاری بهتری نسبت به سیبهای سایر کشورها در برابر سرمازدگی داشته باشند. گونه‌های آلوی روسی بیشترین سازگاری را در برابر سرمازدگی از خودشان می‌دهند. مثلاً غنچه و گلهای بعضی گونه‌های سیب مثل jonathan ، Delicioas group ، Winesap ، Wealthy Staman حتی در ۳۲درجه فارنهایت از بین نمی‌روند. در هلو ارقامی از گلهای بزرگ دارند در برابر سرمازدگی مقاوم‌تراند چون گلبرگهای بزرگ آن روی مادگی و پرچمها را برای مدت طولانی پوشانیده‌اند. هلوی رقم Elbwrta که در جهان معروف می‌باشد می‌تواند تأثیرات سرمازدگی را به تعویق اندازد. بعضی از ارقام توت‌فرنگی حساس‌تر نسبت به انواع دیگر در برابر سرمازدگی می‌باشند زیرا ساقه‌های گل دهنده آنها بزرگتر است و شکوفه‌های آنها در بالاتر از برگها قرار دارند.  همچنین برخی از ارقام میوه‌ها در تاریخهای متفاوتی شکوفه‌های خود را نشان می‌دهند. بنابراین رفتار گل‌دهی ارقام مختلف درختان میوه اغلب بسیار مهم در خطر نهایی سرمازدگی می‌باشند. در مورد زردآلو و بادام هیچ فاکتور محدود کننده‌ای در سرمای زمستان وجود ندارد زیرا بسیاری از واریته‌های آنها سخت‌تر از هلو می‌باشند اما مسئله اینجا است که آنها خیلی زود شکوفه می‌دهند که سرمای بهاری روی آنها تأثیرگذار می‌باشد. بنابراین یک گونه مناسب و دیر گل براساس نیاز مکانی یک راه که کمک می‌کند در برابر خطرات سرمای بهاره. هر چند که در میوه‌های مختلف فصل شکوفه‌دهی خیلی کوتاه می‌باشد بنابراین پرورش این میوه‌ها در نواحی که مستعد سرمازدن می‌باشد مشکل می‌باشد بنابراین پرورش ارقامی از درختان میوه که دیر شکوفه می‌دهند به نظر می‌رسد تنها راه‌حل برای مسئله سرمازدگی می‌باشد.

  ۴- اعمال کشاورزی

بعضی از اعمال کشاورزی مثل به تعویق انداختن شکوفه‌‌دهی در درختان با شستن تنه درختان و یا استفاده از مالچ و غیره می‌تواند سودمند باشد در جلوگیری از خطرات سرمازدگی اما موفقیت‌های این اعمال هنوز ثابت نشده است ولی به عنوان یک خبر و آگاهی از آن مهم است.

B) مقیاس‌های مُسکن و آرام کننده‌ها

1- آبیاری

پنج روش آبیاری مفید برای حفاظت گیاهان در برابر سرمازدگی وجود دارد. عمومی‌ترین آن آبیاری بارانی است که بصورت یک چتر در بالای درختان قرار می‌گیرد که بطور معمولی در کشورهای پیشرفته و همچنین در قسمتهای کمی از هندوستان بکار می‌برند زیرا بکار بردن آن آسان است و کم هزینه‌تر از سایر روشها می‌باشد. علاوه بر آن از این سیستم برای جلوگیری از خشکسالی، فرونشاندن گرما و کنترل آفات بکار برده می‌شود با جایگزین مستمر آب دمای بافت‌های گیاهان بالاتر از ۳۲ درجه فارنهایت می‌ماند. قسمتهایی از گیاهان توسط گرما خسارت می‌بینند و با آبیاری بارانی گرمای احاطه شده رها می‌شود. یک گرم آب ۸۰ کالری انرژی آزاد می‌کند بنابراین یک مشکل از گرمای پنهان می‌باشد که گرما را برای بقا گیاهان تأمین می‌کند. بکار بردن آب مداوم در این سیستم خیلی مهم می‌باشد بنابراین اگر آب بکار برده نشود این روش مؤثر نیست و به گیاهان خسارت وارد می‌آورد. باد دارای سرعت بیشتر از mph۵ می‌تواند محافظت نماید در برابر سرمازدگی و تبخیر باعث کم شدن دمای قسمتهای درختان می‌شود در بعضی مواقع آبیاری بارانی سبب شکستن شاخه‌های درختان و شستشوی موادغذایی خاک از زیان‌های سیستم می‌باشد.

پاشیدن بافواره‌های کوچک در سایه درختان بعضی از کشورها برای محافظت از سرمازدگی درختان موفقیت‌آمیز بوده است اگرچه این شیوه مثل آبیاری بارانی عمومیت ندارد. با روش مه پاشی هم می‌توان در برابر سرمازدگی محافظت نمود. آبیاری غرقابی یکی از شیوه‌های محافظت از سرمازدگی است. اگرچه آبیاری غرقابی شیوه‌ای است که بیشترین استفاده عمومی در هند و یکی از شیوه‌های آبیاریی می‌باشد کم توصیه می‌شود برای محافظت درختان در برابر سرمازدگی مه بدوم آلودگی درختان میوه در حال خواب و همچنین جوانه‌های آن را سرمازدگی محفوظ نگه می‌دارد. این سیستم بوسیله Anderson.L.j در ایالات متحده بکار گرفته شد تأسیسات آن بدین صورت است که مه ۲دقیقه وصل و ۴دقیقه قطع بعد از دوره استراحت درخت سیب زمانی که دما بالتر از ۴۵درجه فارنهایت بسیار مفید است و باعث تأخیر در شکوفه کردن و در نتیجه محافظت جوانه‌ها در مقابل سرمازدگی می‌باشد.

بسیاری از متخصیصین میوه کاری بر این نظریه عقیده دارند که با پاشیدن آب گرم سریع در صبح شیوه‌ای مفید برای نگهداری درختان میوه از خسارت سرمازدگی می‌باشد.

۲- لایه‌ای از دود

اشعه خورشید در محل یکی از بزرگترین فاکتورهایی است که گفته می‌شود در رخ دادن سرمازدگی مؤثر می‌باشد بنابراین از هیچ تلاشی ساخته نیست برای جلوگیری کامل ضرر اشعه خورشید در درختان میوه‌دار برای جلوگیری از رخ دادن سرمازدگی با ایجاد روکشی از دود در باغ میوه در طول شب تمایل به بالا رفتن دما در باغ می‌شود. برای ایجاد دود می‌توان با سوزاندن ناقص فرآورده‌های از بین رفته مثل برگهای خشک کاه و کلش بین ۹ و 1۰PM بالاتر از صبح زود.

۳- گرم کردن باغ میوه

گرم نمودن باغ میوه موفق‌ترین شیوه برای جلوگیری از کاهش دما در باغ می‌باشد این عمل در کشورهای پیشرفته جهان یک جریان عادی می‌باشد. اما در کشور ما کمتر استفاده می‌شود زیرا این عمل بسیار پرهزینه می‌باشد. باغ را می‌توان بوسیله تعدادی بخاری کوچک و یا سوزانیدن کود حیوانی و امثال آن گرم نمود. در آزمایشات اثبات شده است که هر 1۰۰کیلوگرم کود حیوانی دمای فضای احاطه شده را 1۰درجه بالاتر می‌برد. همچنین باغ را می‌توان بوسیله گازوئیل، بنزین و یا گازطبیعی هم گرم نمود بیشتر کشاورزان پیشنهاد داده‌اند که حتی برای گرم کردن باغ بوسیله سوزاندن گاز پروپان هم استفاده نمود در کل برای بالا بردن دما به میزان ۶- ۵ درجه در باغ بوسیله ۷۵۰تا ۸۰۰چراغ گرم‌کن نیاز می‌باشد.

۴- استفاده از حرارت شمع

حرارت شمع همچنین بسیار مفید برای افزایش دمای باغ و جلوگیری از رخ دادن سرمازدگی. در این روش گرمایی حدود ۲۵۰۰۰BTU در ساعت منتشر می‌شود. آزمایشات نشان داده است که ۴- ۳ شمع برای هر جریب کافی است که دمای باغ میوه را 1۰- ۸ درجه فارنهایت افزایش می‌دهد.

۵- استفاده از ماشین‌های تولیدکننده باد

گاهی اوقات ماشین‌‌های تولیدکننده باد هم مفید برای جلوگیری از تشعشع سرمازدگی این دستگاهها هوای گرم پایین را به سطح محصولات منتشر می‌کنند. بنابراین اینها در موقع یخ‌زدن مؤثر نیستند. یک دستگاه تولیدکننده باد می‌تواند تقریباً 1۰جریب زمین نسبتاً پهن مربع یا دایره‌ای شکل را حفاظت نماید. دستگاه تولیدکننده باد فقط در مورد حفاظت از تشعشع سرمازدگی مؤثر می‌باشد یک باغدار باید به مقدار کافی از نبودن مسئله یخبندان در آن محل مطمئن باشد. استفاده از دستگاههای تولیدکننده باد انرژی کمتری در حدود ۵ تا 1۰ درصد در مقایسه با بخاریهای گرم‌کن در باغ مصرف می‌نمایند. اگرچه ارزش هر دو ماشین‌های تولیدکننده باد و بخاریهای گرم‌کننده در باغ تقریباً مثل هم می‌باشند هنوز دستگاههای تولیدکننده باد یک منبع خوب برای تأمین حفاظت سرمازدگی می‌باشد. در تعدادی از کشورهای پیشرفته همچنین از بالگرد هم استفاده می‌شود به عنوان دستگاه تولیدکننده باد اگرچه این هلیکوپترها رویهم رفته عملکرد متفاوتی دارند.

  ۶- استفاده از پوشش‌ها

استفاده از گیاهان کوچک به عنوان حفاظت کننده در برابر سرمازدگی بصورت یک پوشش عمل می‌کنند. در کشورهایی نظیر کشور ما استفاده از کاه به عنوان محافظت از سرمازدگی بیشتر عمومیت دارد. استفاده از کاه و کلش مزارع شالیکاری ماده مناسبی برای پوشش می‌باشد. حتی در خزانه کاریها‌ می‌توان با استفاده از نی سقفی برای محافظت ساخت. برای این هدف با استفاده از گیاهی به نام Sarkanda (Sacbarum spp. ‌) در بعضی از کشورها عمومیت دارد. استفاده از پوشش کاهی باید در طی مدت دسامبر تا فوریه و تا پایان خطر سرمازدگی ادامه داشته باشد. در موقع استفاده از کاه و کلش به عنوان پوشش درختان باید در طرف شرقی و جنوبی قرار گیرند تا به اندازه کافی نور در طول روز دریافت نمایند. بسیاری از فواید و ضررهای تعدادی از شیوه‌های محافظت از سرمازدگی در جدول (۳.۲۸) آمده است.

جدول ۳.۲۸ فواید و ضررهای تعدادی از شیوه‌های محافظت از سرمازدگی.

روشهای حفاظت	فواید	ضررها	ملاحظات
انتخاب محل	با انتخاب محلی که دارای هوای سرد و با تهویه خوب پیشگیری مناسبی انجام می‌دهد	ندارد	بهترین روش محافظت از سرمازدگی است با خبر بودن از جریان هوا و یا آگاهی از حداقل دما
آبیاری بارانی	این‌روش‌کم‌هزینه‌تر از روش استفاده از بخاریهای گرم‌کن می‌باشد و می‌توان از آن برای استفاده اهداف دیگر بکار برد	هزینه نسبت تأسیسات وابسته زیاد است ریسک خسارت به محصول در صورت یخبندان وجود دارد باعث شکسته شدن شاخه‌ها می‌شود و در برابر یخبندانی نمی‌تواند محافظت نماید	قسمتهای‌مختلف‌درختان با ترکیب هوای‌گرم و بارانی حفاظت می‌شود برای حفاظت می‌شود‌ برای حفاظت بیشتر آبیاری باید تا طلوع خورشید ادامه پیدا نماید که یک‌ منبع ذخیره قوی لازم است
آبیاری در زیر سایه	این روش‌کم‌هزینه تر از روش استفاده از بخاری می‌باشد می‌توان حفاظت را در باد هم تأمین نمود از آن می‌توان برای سایر اهداف دیگر هم استفاده نمود	هزینه تأسیسات وابسته زیاد است ریسک خسارت به محصول در صورت یخبندای وجود دارد باعث شکسته شدن شاخه‌ها می‌شود و همچنین باعث اشباع خاک می‌شود.	تمام قسمتهای درختان بوسیله انتقال گرمای پنهان محافظت می‌شود یک منبع قوی لازم است
آبیاری مه‌پاشی	مانع خروج اشعه گرما می‌شود	عامل ذخیره‌ای دارد اما کمتر بصورت عملی رایج می‌باشد	استفاده از اثرگلخانه‌ای برای به تله انداختن گرما و تشعشع سرما کمتر می‌باشد
دستگاههای تولید‌ کننده باد	اگر فضا و محوطه پهن باشد می‌توان 1۰جریب را تحت پوشش قرار داد هزینه تاسیسات آن شبیه به بخاری می‌باشد	در بادهای یخبندانی مؤثر نیست	مخلوطی از هوای‌گرم بالاتر از واروندگی و پایین‌تر از سطح محصولات است می‌توان همچنین با بخاری استفاده کرد

روشهای حفاظت	فواید	ضررها	ملاحظات
بخاریهای گرم‌کن	اشعه گرما در یخبندانها مفید است هزینه تأسیسات آن کمتر از روش آبیاری می‌باشد ریسک خسارت به محصول کمتر است	به علت گران بودن سوخت‌این روش امروزه‌کمتر استفاده می‌شود	سیستم آزاد و یا لوله‌کشی در دسترس می‌باشد سیستم آزاد به منبع قوی ندارد
پوشش‌ها	می‌تواند در حفاظت از سرمازدگی و یخبندانی استفاده کرد ریسک خسارت به محصول کاهش پیدا می‌کند.	در مدتهای کوتاه‌ موفقیت‌آمیز می‌باشد در محیط درختان عملی نیست و هزینه و زحمت زیادی لازم دارد	قسمتی از محصولات که با پوشش تماس دارند تحمل سرمازدگی و خسارت را پیدا می‌نمایند

استفاده از پوشش کاهی مخصوصاً مخصوص گیاهان و درختان کوچکتر و جوانتر می‌باشد و برای آنها مفید‌تر می‌باشد، بنابراین اگر ارتفاع گیاهان بزرگتر از پوشش باشد این شیوه بسیار پرزحمت می‌باشد. برای مزارع بزرگتر اما درختان جوان ممکن است از تونلهای مصنوعی استفاده شود. در این روش با استفاده از ورقه‌های پلاستیکی به کمک نی در بالای سطح گیاهان کشیده شود این ورقه در طول شب و روز روی گیاهان باقی می‌ماند. در این روش گیاهان بهتر حفاظت می‌شوند در برابر سرمازدگی و رشد خوبی پیدا می‌کنند زیرا رژیم دمایی بهتری در داخل تونل ایجاد می‌شود. گیاهان را همچنین می‌توان بوسیله کاغذ به پارچه و یا کاه پوشانید. پوشاندن گیاهان یک شیوه مؤثر محافظت از سرمازدگی است اما این روش برای باغهای تجاری عملی نمی‌باشد. 

 ۷- مالچ

استفاده از مالچ برای محافظت از سرمازدگی از زمانهای قبل رایج بوده است و مورد استفاده قرار می‌گرفته. می‌توان از مالچ‌های مناسب زیادی استفاده نمود اما استفاده ار ورقه‌های سیاه Alkathene که عریض‌تر می‌باشد پذیرفته شده برای حافظت گیاهان در برابر سرمازدگی دمای خاک را بهتر از دیگر مالچ‌ها محفوظ نگه می‌دارد (سایر مالچها، کاه، علف، تراشه‌های چوب و سنگریزه و غیره)

۸- Cloches

Cloches یک ترکیب مصنوعی است که مخصوص پوشاندن گیاهان یا یک ردیف از درختان در خزانه که محافظت می‌شود از آنها برای کاهش خسارت سرمازدگی این روش در کشورهای نظیر ایالات متحده، روسیه و اسرائیل عمومیت دارد اما در کشورهای هند بسیار کم و نایاب است.

۹- استفاده از موادشیمیایی

مواد شیمیایی که آزموده شده‌اند برای حفاظت از سرمازدگی بسیار متنوع‌اند اما اثر آنها وابسته به ساختارشان می‌باشد. برای مثال، تعدادی از این موادشیمیایی نقطه انجماد در بافتهای گیاهی تغییر می‌دهند، کم کردن از جمعیت باکتریهای تشکیل هسته‌های یخی (P.fluorescens,Erwinia و Pseadomonas syringae ) در محصولات در نتیجه مانع می‌شوند از شکل‌گیری یخ و سرمازدگی و تعدادی از موادشیمیایی رشد گیاهی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برای کنترل باکتریهای تشکیل هسته‌های یخی ۳ اصل وجود دارد. (1) استفاده از باکتری کش‌هایی نظیر Steptomycin یا Oxytetracyclin در 1۰ روز قبل از سرمازدگی.

(۲) استفاده از باکتریهای مخالف که رقابت کنند باکتریهای تشکیل هسته‌های یخی.

(۳) استفاده از جلوگیری کننده‌های باکتریهای تشکیل هسته‌های یخی نظیر روی و مس برای نتیجه‌گیری بهتر این روش در آزمایشگاه و در زیر آزمایشهای آرام انجام می‌گیرد.

1۰- کاشتن بادشکن و یا محافظ

کاشتن گیاهان در کنار هم در سر مرز یا محیط باغ میوه مانع بوجود آمدن نقطه انجماد می‌شوند و همچنین دوری می‌کنند از رخ دادن سرمازدگی و محافظت می‌کنند. درختان در برابر خسارت سرمازدگی. درختانی مثل آکالیپتوس، انبه jamum و غیره به عنوان بادشکن خوب در اطراف باغات میوه استفاده می‌شوند.

11- استفاده از تنظیم کننده‌های رشد

از جمله تنظیم کننده‌های رشد GA₃ می‌باشد که نقش بسیاری در محافظت از سرمازدگی درختان بازی می‌کند. دو نوع از GA₃ پاشیدنی

 (PPm۲۰۰- 1۰۰ ) یکی قبل از رخ دادن سرمازدگی و دیگری در طول سرمازدگی دوری می‌کند از، از بین رفتن سلولهای گیاهی خسارتهای ایجاد شده توسط سرمازدگی .

معمولاً بیشتر خسارتهای ایجاد شده در درختان در قسمتهای نزدیک سطح زمین رخ می‌دهد چون در آن قسمت سردتر می‌باشد. بواسطه یخبندان پوست درختان جوان از بین رفته و شکاف برمی‌دارد شیره درونی بافتها قطع می‌شود. گاهی اوقات حمله سرما می‌تواند شاخه‌های جوان و بیرونی را خشک کند و برگهای درختان انبه را از بالا به پایین از بین ببرد. معمولاً تمام شاخه‌های انبه تحت تأثیر سرمازدگی قرار می‌گیرند نه فقط جوانه‌ها شاخه‌های آبدار و نرم در مقابل اثر سرمازدگی وخیم‌تر می‌باشند. در سال 1۹۲۰پوین اظهار داشت که درختان جوان انبه در حداکثر رشد می‌توانند در دمای ۳۲ درجه فارنهایت آسیب زیادی ببینند.

در انبه وقتی که نهالهای جوان در دمای ۳۲درجه فارنهایت حتی برای یک ساعت بی‌حفاظ بمانند کل باغ بوسیله سرمازدگی نابود می‌شود. بیشترین اثر آسیب‌دیدگی از سرمازدگی برای درختان مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری می‌باشد. همه درختان میوه انبه، موز، دو پاپایا در قسمت‌های شمالی هند به شدن تحت تأثیر سرمازدگی قرار می‌گیرند در انبه برگهای اول بصورت تاول زده وجود دارد که به ظاهر سوختخ به نظر می‌رسد. بی‌حفاظ ماندن جوانه‌های بیرونی درختان میوه مسن باعث از بین رفتن آنها می‌شود. در باغهای پاپایا در اولین روز سرمازدگی همه برگها پژمرده می‌شوند اگرچه که درختان ممکن است سبر به نظر آیند. بعد از ۲روز همه برگها ممکن است خشک و به نظر می‌رسد که با آتش سوخته‌اند درختان موجود لخت و بدشکل به نظر می‌آیند. حتی درختان بلند به ارتفاع حدود ۳متر هم تحت این اثرات از بین می‌رود. هر چند بیشتر در این حالت رشد نوک بدون خسارت باقی می‌ماند اما درخت سالم باقی نمی‌ماند. رشد میوه تحت تأثیر جریان شیره گیاهی می‌باشد. خسارت سطح میوه بصورت قهوه‌ای، کوچک و چروکیده محسوس می‌باشد.

در مرکبات فقط برگهای حساس تحت تأثیر سرمازدگی قرار می‌گیرند که بعد از سرمازدگی کاملاً خشک می‌شوند. سرمازدگی سریع برگهای درخت موز را از بین می‌برد و اگر دما برای یک شب پایین‌تر از نقطه انجماد باشد همین کافی است که تمام مزرعه نابود شود. در دمای ۵/ 1- تا ۲- درجه سانتیگراد آسیب دیدن برگهای موز کاملاً آشکار می‌باشد حتی برای 1۵- 1۰ دقیقه کافی است که بلافاصله باعث خسارت شود. همچنین اثر سرمازدگی بستگی به مکان مورد نظر هم دارد. برای مثال انتشار آن از شمال به جنوب وقتی که بیشتر درختان میوه جوانه زده‌اند و دمای زمین حدود ۴۲درجه فارنهایت (C ْ۵/۵) و با اولین سرمای ناگهانی اثر آن در ریختن برگهای مسن‌تر مشاهده می‌شود اگرچه که ساقه کاذب و موز ۲ ژنوم A‌ و B دارد و انتشار آن از IARI بوده است ارقامی مثل Basrai و Lalkela (گروه AAA) بیشترین حساسیت را دارا می‌باشند

 Champa , Rasthali  (گروه AAB) متحمل به سرما می‌باشند و Monthan, Bothesa (ABB) بیشترین تحمل به سرمازدگی را نسبت به دیگران دارا می‌باشد.

در کل بعد از رخ دادن سرمازدگی در بعضی اوقات چیدن میوه می‌تواند جلوگیری کند از توسعه بیشتر و میوه‌های مناسب در انبار می‌رسند و کامل می‌شوند اما ممکن است میوه‌ها از شکل عادی برخوردار نباشند. در سیب و گلابی اولین خسارت ممکن است به سیب قرمز زمستانی از میوه‌ها در نزدیک کاسه گل زده شود.

در سرمازدگی بیشترین خسارت به اسپور زده می‌شود که باعث بیشترین خسارت به گل و سایر قسمتهای آن می‌شود. در بین قسمتهای مختلف گل مادگی بیشتر از سایر قسمتها آسیب می‌بیند. ممکن است بعد از سرمازدگی پژمرده و یا تغییر رنگ بدهد. گاهی اوقات پرچم در اثر سرمازدگی به رنگ پرتقالی تبدیل و دانه گرده‌اش از بین برود. بذرهای جوان و تازه سیب و هلو خیلی حساس هستند و بعد از سرمازدگی ممکن است تبدیل به قهوه‌ای رنگ شوند. شکوفه‌های میوه سیب تحمل بیشتری در برابر سرمازدگی دارند اما میوه‌های هسته‌دارها مقاومت کمتری دارند و خسارت بیشتری می‌خورند. وقتی سرمازدگی در آخر فصل رخ دهد بافت داخلی میوه‌های سیب خیلی خسارت می‌خورند در نتیجه شاید میوه بطور کامل نرسد. گاهی اوقات سرمازدگی باعث تولید میوه‌های بی‌هسته می‌شود. مثل میوه‌هایی که معمولاً از نظر شکلی غیرعادی و از نظر اندازه کوچکند. درخت گلابی در صورت خسارت دیدن صمغ و تراوش می‌کند و معمولاً غیرعادی می‌رسد یا قبل از رسیدن از درخت می‌افتد و اگر خسارت زیادتر باشد بعد از گلدهی از درخت جدا می‌شود. قسمت بیرونی بذر سیب سوراخ و حالت کرم خوردگی دارد اما گلابی بصورت غیرعادی در قسمت گردن بزرگ می‌شود که در نتیجه به آن میوه bullneck گویند. برگهای سیب در صورت خسارت دیدن در برابر سرمازدگی به آنها frost blister گویند که برگها کوچک، بدون توسعه و تاول زده می‌باشند. اگر سرمازدگی قبل از گلدهی باشد در رشد رویشی برگها اثر می‌گذارد. برگهای تحت اثر ممکن است کوچک، بدشکل در نتیجه غذای کمی برای گیاه می‌سازند.

معالجه درختان سرمازده

تکرار تمرین‌های زیر مؤثر برای احیاء درختان سرمازده می‌باشد

1- برداشت میوه

میوه درختانی که تحت تأثیر سرمازدگی قرار گرفته‌اند باید خیلی سریع برداشته شوند آن کمک می‌کند در کاهش خستگی و افزودن در بهبودی درختان.

۲- هرس مناسب

شاخ و برگهای جدید خسارت دیده ناشی از سرمازدگی در حدود چند روز یا یک هفته ظاهر می‌شوند. شاخه‌های کوچک و مسن ۴- ۲ هفته یا بیشتر. در این دوره باید از انجام هرس دوری نمود. باید زمان کافی برای (a) رشد جدید در محل و (b) مستقر شدن و میزان خسارت تعیین شود. هرس سریع در رفع تعدادی از شاخه‌ها و تمایل به زنده کردن دوباره شاخه‌ها است. توصیه نشده است که بعد از زمستان و خسارت شدید فوراً شاخه‌های کوچک را هرس نمود. اگر خسارت فقط مربوط به شاخ و برگها و شاخه‌های کوچک است آنها همیشه مقرون به صرفه است و همه آنها باید حفظ شوند. نیاز به درمان ویژه‌ای ندارند. اگر خسارت متوسط است و بخش قابل توجه‌ای از نوک از بین رفته است اما تنه و تاج اصلی شاخه‌ها خسارت کمی را نشان می‌دهند تا مدت ۶ ماه وقتی که همه خسارت دیده شود تا حدامکان بدنه درخت باید حفظ نگه داشته شود. شاخه‌هایی که خسارت جدی دیده‌اند از قسمت پایین قطع کردن باید نزدیک اسپورهای جدید و قوی انجام شود. اگر قسمت نوک و تاج درخت از بین رفته‌اند اما تنه خسارت کمی را نشان می‌دهد هرس را بعد از نیمه تابستان باید انجام داد. در این زمان باید تمام نوک قطع و شاخه یا شاخه‌های اصلی باید بدنه مناسبی برای درخت نگه داشته شوند. اگر خسارت خیلی شدید است و تمام نوک از بین رفته‌اند و بدنه هم آسیب دیده است و اسپورهای قوی بالای آن ظاهر شده‌اند در این حالت باید سعی نمود بدنه و نوک جدیدی را بوجود آورد بعد از اینکه اسپورهای جوان در بالای بدنه جوان ظاهر شدند بدنه پیر را باید از قسمت پایین قطع نمود. بعد از قطع نمودن برای جلوگیری از خشک شدن دوباره باید با چسب پوشانیده شود.

 ۳- معالجه پوست درختان آسیب دیده

اگر پوست درخت باقیمانده و پیچیده اما زنده باشد می‌توان سریع به موقعیت معمولی و اصلی‌اش برگردانید.

۳- ۲ ماه بعد از یخبندان ممکن است تکه از پوست درخت از تنه جدا شود. در نتیجه باید آن قسمت پوست مرده قطع و صاف شود و بعد از ضدعفونی باید پیوند انجام شود.

۴- سفید کردن یا شستن

شستن و سفید نمودن تنه‌های بی‌حفاظ و یا شاخه‌های بزرگی که خالی از شاخ و برگ می‌باشد را باید انجام داد. آن جلوگیری می‌کند از آفتاب سوختگی. ماده سفید کنندة مناسب باید شامل ۵۰‌Pounds  هیدرات آهک ۴Pounds  ZnSO_۴در 1۰۰۰گالن آب.

۵- آبیاری مکرر

درختان مرکبات بعد از یخبندان بلافاصله پژمرده به نظر می‌رسند. این نشانه احتیاج به آبیاری نمی‌باشد. این نتیجه از فعالیت ریشه‌ها در استخراج آب از خاک در دمای کم تا اینکه یک محصول جدید از برگها در درختان خسارت دیده رشد نماید.

۶- کودپاشی

این ملاکی (گواهی) نیست که بیان کند درختان سرمازده واکنشی به هیچ نوع کودی که تحریک کننده رشد باشد نشان نمی‌دهند. بنابراین درختانی که خسارت دیده‌اند را می‌توان مقدار کمی کود معمولی به آنها داده شود. معمولاً کود زیاد بر تحریک غلبه پیدا می‌کنند در نتیجه باید کودکمتر از حد معمول داده شود تا موازنه بین درخت برقرار شود.

۷- پاشیدن مواد مغذی

باید مراقب کمبود روی، مس، منگنز در برگهای درختان بعد از خسارت سرمازدگی بود. اغلب با مشاهده علائم کمبود با محلول‌پاشی این مشکل را حل می‌نمایند. معمولاً ۲بار یا بیشتر پاشیدن در سال اول مفید واقع می‌شود. پاشیدن مس نباید به دفعات زیاد باشد چون باعث ایجاد خسارت می‌نماید. در کل اگر نشانه کمبود مشاهده گردیده شد با استفاده از موادغذایی مرکب این نقیصه جبران می‌شود.

۸- اجتناب از پاشیدنی‌های سوزش‌آور

استفاده از مواد ضدعفونی کننده نظیر Kmno₄ و خمیر Bordeaux در محل قطع شده لازم می‌باشد. حتی خمیر Chaubatia  می‌توان استفاده نمود. در کل باید از پاشیدن ترکیبات مسی خودداری نمود چون معمولاً باعث خسارت می‌شود. برای خسارت کمتر باید از این راهها استفاده نمود (A) با اضافه نمودن ترکیبات مسی حلال (B) با افزایش تعرق که باعث افزایش پژمردگی و قطع شدن برگ می‌شود و (C) با کاهش دمای بافت‌ها طبق آزمایشات انجام شده ثابت شده است که هوای ابری و خنک فعالیت فتوسنتری را کاهش می‌دهد و در نتیجه حلالیت Co_۲ افزایش می‌یابد حل فی سرد شود و این  سرما هم به سطح زمین