.جمالی بر سموم

آفت کش ها اغلب ازموادآلی ساخته میشود.

اسمpesticideازکلمه انگلیسی pestبه معنای غارتگروزیان رسان وcideبه معنای کشنده درست شده است.
درمیان سموم آفت کش میتوان گروههای زیررامشخص کرد:

-حشره کش ها

 -قارچ کش ها

-علف کش ها

-موش کش ها

-نماتدکش ها

حشره کش های مصنوعی فعلی در4گروه قراردارند

:-سموم آلی کلره

- سموم آلی فسفره

 -کارباماتها

 – پیروتروئیدها یا سموم بر پایه گیاهی

- حشره کش های کلره :

از ترکیب کلر با  هیدروکربورهای خوشبوی حلقوی بدست میآید.معروفترین سموم این گروهD.D.T-آلدرین-دیلدرین-آندرین-هیتاکلرلیندن یاایزومرگامایH.C.Hمی باشند.تمام این سموم تقریبا غیرمحلول درآبند.ترکیبات ثابتی هستند که ده هاسال درخاک بدون تجزیه باقی می مانند.

 -حشره کش های فسفره :

ازترکیب الکل های مختلف با اسید فسفریک حاصل میشود.معروفترین سم فسفره پاراتیون است.سموم فسفره برعکس سموم کلره که میدان عمل گسترده ای دارندتااندازه ای انتخابی میباشندوهرکدام روی یک یاچندحشره اثردارند.علاوه براین بیشترسموم فسفره زود درخاک وآب تجزیه میشوندو به مواد بی اثرتبدیل

میگردند.معروفترین این سموم پاراتیون-مالاتیون-D.D.V.P-دیازینون است.بعضی ازسموم فسفره مثل دمتون-فوسدرین وآندوتیون خاصیت سیستمیک دارند.

-   کارباماتها

کاربامات هااغلب استرهای اسید متیل کاربامیک می باشند.سوین یاکارباریل معروفترین کاربامات است که اثرقابل توجهی روی لارو پروانه های برگ خواروسخت بال پوشان داردودرعین حال سمیت آن برای جانوران خون گرم بسیارکم است.

 – پیروتروئیدها یا سموم بر پایه گیاهی
نحوه اثر سموم پیروتروئیدها

همانند سم د.د.ت و بسیاری از سموم حشره کش سموم پیرو تروئید طبیعی و مصنوعی بر روی سیستم عصبی عمل می کنند .مکانیزم عمده این سموم ، قطع نفوذ پذیری غشائ سلولهای عصبی نسبت به اتم سدیم می باشد .محل اثر آن مشخص نمی باشد.اما احتمالا محل اثر سموم پیروتیرئید و د. د.ت بر روی مغز ، طناب نخاعی ، و سیستم اعصاب جانبی می باشد.دو گروه دیگر از حشره کش ها شامل کارباماتها و ارگانوفسفره ها اگر چه که جزء سموم اعصاب هستند اما روی سیستم اعصاب جانبی بی تاثیر می باشند. اکثر حشره سناسان معتقدند که این سموم دارای قابلیت کنترلی موثر و توسعه پذیر بر روی حشرات هستند. گر چه که چندین گونه حشره مهم ، به این ترکیبات شیمیائی مقاومت پیدا کرده اند . از نمونه آنها (tobacco budworm (Heliothis virescens) ) می باشد.

چگونگی مسمومیت زائی سموم پیروتروئید ها

درجه سمیت پیرتروئید ها براساس ایزومرهای آنها است به نحوی که هر ایزومر درجه سمیت خود را دارد. بسیاری از پیرتروئید ها دارای دو ایزومرسیس و ترانس هستند. برخی از آنها تا حدود هشت ایزومر با خواص مختلف دارند. در شکل زیر مولکول پرمترین permethrin را مشاهده می کنید. این سم دارای دو ایزومر سیس و ترانس است.درجه سمیت این ترکیب بسته به نسبت ایزومرهای آن می باشد.مثلا LD50 خوراکی پرمترین در موش صحرائی از 224 تا 6000 میلیگرم بازاء کیلوگرم وزن بدن بر اساس افزایش ایزومر ترانس ، از 20 تا 80 درصد افزوده می گردد.

cis-permethrin tran s-permithrin بیشترفرمولهای تجارتی این سموم دارای نسبت ثابتی از ایزومرهای این ترکیبات هستند.فرمولهای ساخته شده از تک ایزومر بعنوان مثال deltamethrin احتمالا دارای سمیت خیلی بیشتری ازاین سم با جهار یا هشت ایزومر در ساختمان خود می باشد.Acute Toxicity of Mixtures of Two Isomers of Permethrin

بر اساس آزمایشات انجام شده بر روی حیوانات آزمایشگاهی ، راه ورود سموم پیرتروئیدها به بدن در بوجود آمدن مسمومیت حاد موثر می باشد.بشترین مسمومیت وقتی است که سم مستقیما به مغز وارد شود .بعد از آن مسمومیت از طریق ورود سم به خون و بعد از راه روده و سپس مصرف خوراکی ،تنفس و در نهایت از طریق پوست می باشد. بیشترین مسمومیت از طرق مغزی و خونی است همچنانکه در پستانداران درنتیجه فرآیند های متابولیک سم زدائی بسرعت صورت می گیرد. وراههای ورود دیگر از جمله روده ، پوست و شش ها با سرعت جذب کمی مواجه می باشند.

متابولیت های یک پیروتروئید می تواند سمیت بیشتری از ترکیب اولیه داشته باشد مثلا در موش LD50 تزریق داخل پرتونیوم سم ترانس-رزمترین (trans-resmethrin ) بیش از 1500میلیگرم بازاء کیلوگرم وزن بدن می باشد.و این ده ها برابر کمتر ازسمیت سه متابولیت این سم (حدود 46 تا 96 میلیگرم بازاء کیلو گرم وزن بدن ) است.

فاکتور های دیگری نیز بر روی درجه سمیت پیرتروئید ها موثر است.یکی از آنها شرائط سلامتی انسان یا دام ، پیش از مسمومیت می باشد . مسائلی همچون مشکلات تنفسی و پوستی ممکن است در تشدید مسمومیت دخالت نماید.همچنین پیروتروئید های دارای مقدار زیاد اتمهای هالوژنه مانند کلر ، برم و فلوئور در ترکیبات خودمثل سموم فلوسای ترینیت(flucythrinate) وتفلوترین (tefluthrin ) دارای سمیت بیشتری نسبت به ترکیبات با هالوژنهای کمتر، همچون پرمترین (permethrin ) و سای فلومترین (cyfluthrin ) برای پستانداران هستند.مسمومیت های حادی که برخی از ترکیبات پیرتروئید ها در موش های صحرائی و موش ها ی نر و ماده ایجاد می کنند با یکدیگر متفاوت می باشد. در مسمومیت با پیروترویید ها تغذیه نیز اثر گذار است. سم د.د.ت و پیرتروئید ها یکی از معدود سم هائی هستند که سمیت آنها در درجه حرارت کم افزایش می یابد.

سمیت پروتروئید ها در حشرات تقریبا 2250 برابر پستانداران است.این مسئله میتواند بعلت دو عامل تفاوتها درقابلیت این سموم به عنوان سموم عصبی (their potency as neuronal toxins ) و تفاوتهائی در سرعت سم زدائی بین بی مهرگان و مهره داران باشد. (Song and Narahashi, 1996 ) .

حساسیت کانال سدیم در ساولهای عصبی بی مهره گان نسبت به پستانداران برای سموم پیرتروئید ها ده برابر می باشد.(همان منبع).از طرفی ، درجه حرارت بی مهرگان تقریبا 10 درجه کمتر از پستانداران است و درآزمایشات مشخص شده که در محیط کشت حساسیت دشارژعصبی تکراری ((repetitive neuronal discharge کانال سدیم نسبت به سم تترامترین در درجات حرات پائین تر بیشتر می باشد.(همان منبع) در این مطالعه برگشتن به حالت نرمال کانال سدیم باوسیله شستشوکه تحت تاثیر سم فوق بوده است ،در پستانداران تقریبا پنج برابر سریعتر از بی مهرگان بوده. همچنین پروسه متابولیزم کبدی سم زدائی، در پستانداران سریعتر انجام گرفته است.در نهایت جثه کوچک حشرات باعث مسمومیت عصبی اعصاب انتهائی بدن آنها (end-organ ) قبل از مسمومیت زدائی (detoxification )می شود. اما مهمترین علت تفاوت بین مهره داران و بی مهرگان ، تاثیر کم سموم پیرتروئید در پستانداران در رابطه با جذب کم پوستی (راه اصلی در معرض قرار گرفتن ) در این گروه می باشد. و مسئله دیگر متابولیزم سم ، به ترکیبات غیر سمی است.

راههای آلودگی بدن انسان به مواد شیمیائی و سموم چگونه است؟

انسانها در زندگی خود دائم در معرض مواد شیمیائی طبیعی و مصنوعی هستند. خیلی از این مواد برای انسان مفید و تعدادی نیزمی تواند زندگی آنها را با خطر مواجهه و سلامت ایشان راتهدید نماید. راههای زیادی برای آلودگی به مواد شیمیائی وجود دارد.

آلودگی از طریق هوا ئی که تنفس می کنیم،. غذائی که مصرف می کنیم و مواد شیمیائی که با پوست ما در تماس است صورت می گیرد.جنین می تواند از طریق مادر در زمان آبستنی آلوده شود.تعدادی آلودگیهای شیمیائی می تواند از بدن مادر و از راه شیر به بچه منتقل شود.سموم مشخصی می توانند در چربی بدن ماهی و حیوانات ذخیره وبیش از آنجه که در طبیعت موجود است تغلیظ و به زنجیره غذائی وارد شود. این مواد می توانند به مدت طولانی در بدن ذخیره گردند. مواد شیمیائی دیگری می توانند در بدن شکسته و دفع گردند . و یا می توانند به متابولیت های خطرناک دیگری تبدیل شوند .برخی دیگر بوسیله آنزیمها فعال شده و به مواد سرطانزا تبدیل می گردند.برخی نیز ممکن است که به فاکتورهای ضد سرطان تبدیل گردند.

قارچ کش ها برعلیه بیماری های نباتی مثل سفیدک سیب زمینی ومو-سیاهک وزنگ غلات وغیره که سابقازیان های زیادی می زدند،استعمال میشوند.

قدیمی ترین قارچ کش ها نمک های مختلف،مس-گوگردومشتقات آن ها بودند.ولی اکنون قارج کش های آلی ساخته شده اند.

مشتقات اسیدفنوکسی استیک اولین ترکیباتی بودندکه به عنوان علف کش جنبه بازرگانی پیداکرده اند.این مواد پس ازپایان جنگ جهانی دوم برای ازبین بردن علف های هرزگندمیان به کاربرده شدند.سیمازین به عنوان علف کش درکشت زارهای ذرت وسایر کشتزارهابیش ازپیش مورد استعمال دارد.اوره های جانشین شده مثلDiuron-monuronوlinuronگروه دیگری ازعلف کش هاراتشکیل میدهند.این علف کش به اندازه کافی درآب حل میشوندونسبتا درخاک ثابتند.پیکلوران قویترین وثابت ترین علف کشی است که تاکنون شناخته شده است.

طبقه بندی سموم شیمیایی بادرنظرگرفتن حدودتاثیرآنها:
قارچ کش ها

-حشره کش ها

-کنه کش ها

-نماتدکش ها

-حلزون کش ها

-موش کش ها

-علف کش ها

طبقه بندی سموم شیمیایی براساس طرز به کاربردن آنها :

گرده هاموادآماده ای برای استفاده درمبارزه می باشندوماده موثرآنها باموادمعدنی نرم وخشک مخلوط شده است.برای جلوگیری ازتجزیه اجزاء تشکیل دهنده گرددرحین بکاربردن،نگهداری ماده موثرباقطعات حامل شرط ضروری میباشدوباید به طوریکنواخت درماده حامل پخش شود.

محلول هارا میتوان به دوقسمت تقسیم کرد:

1-مایعات محلول

2-پودرهای محلول

مایعات محلول دراین نوع محلول ها اشکال زیر وجوددارد:

-محلول های فیزیکی

-محلول های کلوییدی

-امولسیون ها

-پودرهای وتابل

-آئروزولها

-موادمخصوص

-فومیگانها:این موادعلیه آفات انباری درسیلوها،آسیاب ها،کشتی ها،کیسه هاو همچنین آفات گلخانه ها وحشرات موزی خانگی وضدعفونی گیاهان ومیوه ها وسبزیجات به کاربرده میشوند.ترکیبات فوق العاده سمی بوده وترکیبات زیرمواراستعمال دارند:1-هیدروژن سیانور2-ترکیبات متصاعدکننده فسفاین ومتیل برومید

- فومیگانهای دودی:این مواد برای مبارزه با افات مضر خانگی ، افات انباری،آفات گلخانه ای وآفات فضای آزاد به کار می روندوبه شکل قرصها،نوارهاو فشنگهایی میباشند که درموقع سوختن دود تولید می کنند که حامل ماده موثربه صورت گاز یاذرات بسیارریزمی باشد
_طعمه ها

-آغشتنی

-رنگ ها
صمغ ها:این موادکه ازچسب، قیر وصمغ درختان تهیه می شوند جهت پوشاندن زخمها ومحل هرس درختان میوه برای ممانعت از آلودگی به قارچ ها بکار می رود

ترکیبات جلوگیری کننده از بیماریهای ناشی از کمبود مواد غذایی:
ترکیبات سموم شیمایی: شامل مواردزیر می باشند

:مواد موثر-

مواد بی اثر یااضافی

 مواد موثر:ماده موثر جز ترکیبی بسیارمهم سم بوده وهمان طورکه ازاسمش بر می آید قاعدتا تنها ماده ای است که روی بیماری یاآفت اثر می گذارد. کلیه علف کش های محتو ی کلرات سدیم یاپتاسیم مانند بعضی از ترکیبات 2,4DوMCPAوفومیگانها از مواد خالص مؤثر تشکیل شده اند.مواد مؤثرممکن استمعدنی،آلی طبیعی یاآلی مصنوعی باشند.
مواد بی اثر:موادی هستند که جهت فراهم نمودن مشخصات موردنظر،محفوظ نگه داشتن یابالابردن اثرسموم به آنها اضافه می شوند.این موادعبارتنداز

:موادجامد

حلالها

 موادامولسیون کننده:این مواداضافی که دارای ترکیبات شیمیایی متنوعی چون استرهای چرب،اسیدسولفونیک ومشتقات حاصله ازواکنش های آمین های بااسیدهای چرب می باشندسبب پراکندگی یک مایع درمایع مخلوط نشدنی دیگری گشته وبدین ترتیب تشکیل امولسیون ها رامی دهند.
موادخیس کننده:این موادبایدبانبات نیزسازگاربوده وقدرت ثبات لایه محلول سمی رادربرابربارندگی کاهش ندهد.این امربخصوص درمورد استفاده از قارچ کش هااهمیت فوق العاده ای دارد.

موادچسباننده:مواداضافی هستندکه خاصیت چسبندگی گردها ودوام محلول هارانسبت به باران افزایش می دهند.ازاین موادمی توان ژلاتین-کاءین-ژله ها-نشاسته-صمغ-پکتین ها-املاح اسیدهای چرب-موادمعدنی-روغن های نباتی ورئغن های ماهی نام برد.

طرزتاثیرسموم شیمیایی:

-سموم گوارشی

-سموم تماسی

-سموم تنفسی
-سموم فاسدکننده

-سموم سیستمیک

*موادموثرسموم شیمیایی:

 -قارچ کش ها:ترکیبات مسی،گوگرد،جیوه
قارچ کش های آلی رامی توان به گروه های زیر طبقه بندی نمود:
 -تیوکارباماتها:این سموم شامل:زینب –مانب-فربام-زیرام-این سموم جهت مبارزه بابیماری های قارچی به کارمی روند از جمله بیماری لکه قهوه ای قهوه بیماری سفیدک دروغی توتون –لکه سیاه سیب
- تیورامها:این ترکیبات املاح فلزی نبوده بلکه دی سولفید میباشند واکثر تجارب مربوط به آنها از به کاربردن ترکیTMTDبدست آمده است.دردرجه حرارت پایین اثر آن قابل مقایسه با تیوکاربا ماتها نیست لیکن تاثیر مطلوبی بررنگ میوه هادارد.

بیماری قارچی زیررامی توان باتیورامهاکنترل نمود

:بیماری لکه قهوه ای قهوه

-بیماری لکه برگی قهوه

–بیماری لکه برگی برنج

 -کلرونیتروبنزن ها:بیماری قارچی زیر راباکلرونیتروبنزن می توان کنترل کرد:
 -انواع بوته میری ومرگ گیاهچه

-زنگ سیاه پیاز

-بیماری لکه قهوه ای سیب زمینی
-کاپتان

-کاراتان
حشره کش ها:هیدروکربن های کلره:ددت-گامکسان-توکسافن-اندرین- تیودان-پاراتیون-متیل پاراتیون-مالاتیون-کلروتیون-دیازینون-گوزاتیون –تریکلروفون-

انواع سموم سیستمیک عبارتنداز:

-دیمتون

-فوسدرین

-فسفامیدون
-دی متوات

کنه کش ها:درطول چندین سال گذشته بکاربردن سموم غیر سیستمیک استرهای اسیذفسفریک علیه کنه های تار عنکبو تی نشان داده که آفات مزبور با تولیدنسل های متعددتدریجا به سموم فسفره مقاومت پیداکردندازاین رو کنه کش های اختصاصی ساخته شدند.
مهمترین موادکنه کش:

 -بنزین سولفات

-کلروساید

-دینیتروآلکیل

-فنیل آکریلات

- کلتان

 –تترادیفون

-تتراکلرودیفنیلسولفید

نماتدکش ها:
-کلروپیکرین

-ددت     

-واپام

-متیل ایزوتیوسیانات

-مایلون

-نماگون
حلزون کش ها:متالویید پودر بی بووبی طعم بلوری شکلی بوده وسموم ویژه مبارزه با حلزون ها میباشد.ازطریق دستگاه گوارشی وتماسی مؤثربوده لیکن خاصیت جلب حلزون هاراندارد.
موش کش ها: فسفردوزنگ-سم کلرات واکس بلاک و کلرات پلیت ,…
هیدروکربن های کلره
علف کش ها:

-علف کش های غیر انتخابی

-علف کش های انتخابی

-علف کش های تماسی
-علف کش های هورمونی

-علف کش های غیر هورمونی
موادمؤثر علف کش ها عبارتنداز:

-کلراتها

-تری کلرواستات

-دالاپن

-آمینوتریازول
علف کش های انتخابی:علف کش های تماسی-نیتروفنولها-پنتاکلروفنول PCP
علف کش های هورمونی:علف کش های زیر ازانواع علف کش های هورمونی هستند:ِِِِِ2-4-D-MCPA –CMPP-MCPB-2,5,5-T
علف کش های غیر هورمونی:
-کارباماتها

-مشتقات اوره

-تریازین ها

-سیمازین

-آترازین