نقش آبیاری تحت فشار در افزایش بهره وری کشاورزی

به طور کلی به هر روش آبیاری که در آن آب با فشاری بیش از یک اتمسفر(فشار نسبی) در سطح اراضی به وسیله لوله توزیع شود آبیاری تحت فشار گفته می‌شود.

آبیاری تحت فشار به دو نوع آبیاری بارانی و آبیاری قطره‌ای قابل تفکیک است آبیاری بارانی روشی است که آب با فشاری بیش از یک اتمسفر در درون لوله‌هایی جریان پیدا کرده و در روی گیاه به صورت باران توسط نازل هایی که به آب پاش معروفند پاشیده می‌شود.

آبیاری قطره‌ای به دلیل اعمال عمق آبیاری کم و قابل تنظیم یکی از روش‌های مفید آبیاری بوده و مهمترین مزیت این روش صرفه جویی در میزان آب و هزینه‌ها است کارشناسان افزایش راندمان آبیاری به میزان ۷۰ درصد و در روش بارانی و به میزان ۹۰ درصد در روش قطره‌ای و تقلیل میزان آب مصرفی در مقایسه با آبیاری سطحی را از مهمترین امتیازت آبیاری تحت فشار می‌دانند.

بهره‌گیری از آبیاری‌های نوین در بخش کشاورزی و توسعه سیستم‌های آبیاری تحت فشار می‌تواند نقش مهمی در افزایش بهره‌وری داشته باشد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی گفت: خرد بودن اراضی در بهره نبردن از سیستم‌های آبیاری تحت فشار دخیل بوده است و به همین دلیل برنامه‌ریزی‌های صورت پذیرفته در سازمان جهادکشاورزی استان بر یکپارچه‌سازی اراضی شکل گرفته است.

ایوب ایرانی‌فام ادامه داد: زارعان آذربایجان‌شرقی به دلیل محدودیت آب و کوهستانی بودن منطقه، توانایی بیشتری در تولیدات دیم در کشور دارند به خاطر همین محدودیت های آبی موجود، آنها مجبورند برای تولیدات آبی از پایاب سدها سود ببرند.

ایرانی‌فام با اشاره به نیمه آبی بودن آبیاری اکثریت اراضی در استان تاکید کرد: تعدد بهره‌ برداران باغی و زراعی در 20 شهرستان را می‌توان دلیلی مهم برای عدم آگاهی آنان از فواید و اثرات آبیاری پیشرفته در استان قلمداد کرد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با بیان این که مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی و مدیریت آب و خاک سازمان همه نیروهای خود را برای گسترش آبیاری تحت فشار در مزارع و باغات استان بسیج نموده اند، یادآور شد: پرداخت 37.5 میلیون ریال تسهیلات بلاعوض برای هر هکتار آبیاری تحت فشار به آن دسته از کشاورزانی که اقدام به آبیاری تحت فشار کنند از مهم‌ترین اقدامات دولت برای بهره‌وری در آب کشاورزی است.

ایرانی فام تغییر الگوی کشت را در کاهش اتلاف آب تاثیرگذار دانست و خاطرنشان کرد: برای جبران کم‌ آبی و کاهش اتلاف آب در بخش کشاورزی که بزرگترین و مهم ترین مصرف‌ کننده آب است، تغییر الگوی کشت، بهبود راندمان آبیاری و فزایش بهره‌وری امری ضروری است.

مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز به خبرنگار ایسنا گفت: بر اساس برنامه پنجم توسعه باید 60 هزار هکتار از اراضی و شبکه های پایاب سدهای استان به سامانه تحت فشار مجهز شود که بر همین اساس 26 هزار و 849 هکتار از اراضی استان به سامانه آبیاری بارانی و 20 هزار و 673 هکتار به سامانه آبیاری قطره ای مجهز شده اند.

کامران یوسفی راد ضمن بازگو کردن کاهش بارندگی ها در سال آبی جاری افزود: اجرای طرح های آبیاری تحت فشار با توجه به وضعیت نامناسب آبی استان ضروری است چرا که بهره وری در بخش کشاورزی با اجرای سامانه آبیاری بارانی 20 درصد و با اجرای آبیاری قطره ای 40 درصد افزایش می یابد.

یوسفی راد از اقدامات انجام گرفته برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی گفت و تشریح کرد: اجرای طرح های انتقال آب با لوله، ایجاد کانال های آبیاری عمومی، پوشش انهار سنتی و زهکشی در پایاب سدها از دیگر طرح های اجرا شده برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و اصلاح اراضی در کنار سامانه های تحت فشار است.

یوسفی راد ادامه داد: ادامه داد: وسعت اراضی آبی و دیم استان به ترتیب 412 هزار و 808 هزار هکتار و در مجموع یک میلیون و 220 هزار هکتار است و آبیاری بیش از 40 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان از طریق سفره های زیرزمینی و یک هزار و 560 رشته قنات موجود صورت می گیرد.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی هم در گفت و گو با خبرنگار ایسنا ضمن بازگو کردن مزایای آبیاری تحت فشار گفت: کارشناسان باغبانی کنترل علف های هرز، کاهش روان آب و یا هرزآب، کم شدن تبخیر آب و کاهش هزینه های کارگری را از مهم ترین مزایای آبیاری قطره ای می دانند.

سعداله اسکندری افزود: استفاده از روش آبیاری تحت فشار را باید یکی از راه های کاهش مصرف آب قلمداد کنیم.

وی با معرفی بیشتر این سیستم از آبیاری تصریح کرد: آبیاری قطره ای یک نوع آبیاری تحت فشار و قابل استفاده در باغات، گلخانه ها و کمتر در مزارع است.

اسکندری ادامه داد: در این سیستم آب از یک شبکه لوله کشی کم فشار پخش می شود.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی یادآور شد: در آبیاری قطره ای مقدار سطح خیس شده زمین به تعداد نقاط ریزش آب و آرایش آنها بستگی دارد.

وی اظهار کرد: بیش ترین صرفه جویی در مصرف آب در این روش در اوایل فصل کشت یعنی زمانی که سطح زمین از شاخ و برگ گیاه پوشیده نشده و تبخیر آب از سطح خاک شدید است.

اسکندری تاکید کرد: آبیاری قطره ای با توجه به نوع محصول، میزان سرمایه گذاری اولیه وسهولت بهره برداری قابل اجرا خواهد بود.

بر اساس این گزارش؛ صرفه جویی در مصرف آب، سرعت بالای رویش گیاه، به کارگیری کود همزمان با آبیاری، جلوگیری از رشد بی رویه علف های هرز، صرفه جویی در مصرف انرژی، برداشت راحت تر محصولات و افزایش کمّی و کیفی محصولات از مزایای به کارگیری روش های آبیاری نوین به شمار می رود.