کاشت گیاه کرفس در منزل

 
این پروژه نیز مانند کاشت پیاز در منزل بسیار ساده است. برای این منظور از قسمت تحتانی کرفس که معمولا بدون استفاده باقی مانده و دور انداخته می شود، استفاده می کنیم. 
  

دقت کنید قسمت تحتانی کرفس فاقد هرگونه گل و لای باشد، لذا آن را کاملا تمیز کرده و در یک ظرف کوچک حاوی کمی آب ولرم قرار دهید، بطوریکه ساقه کرفس رو به بالا باشد. بهتر است ظرف را در محلی آفتابگیر قرار دهید. دقت کنید در این مرحله ظرف شما خالی از آب نماند. 

 
مدت قرارگیری کرفس در آب حداقل یک هفته خواهد بود. در طول این مدت برگ های ظریف زرد رنگ اولیه ی میانی، شروع به رشد کرده، ضخیم تر شده و رنگ آنها به سبز تیره تغییر خواهد کرد. در صورتیکه ساقه های کناری در این مدت خشک و جمع می شود. رشد برگ های میانی آرام و کند انجام می گیرد ولی کاملا محسوس خواهد بود. 
  

  
پس از گذشت مدت تقریبی 5 الی 7 روز اولیه، ظرفی را برای کاشت ساقه کرفس در نظر بگیرید. تا حدی ظرف را با خاک مناسب پر کنید که پس از قرار دادن ساقه کرفس در آن و پوشاندن روی ساقه با باقیمانده ی خاک، فقط نوک برگ های رشد کرده کمی از خاک بیرون بماند (مانند تصویر زیر). 
  

  
پس از کاشت، گیاه را آبیاری نمایید. پس از گذشت یک هفته از کاشت، بخوبی رشد برگ های سبز کرفس را مشاهده خواهید کرد. دقت شود گیاه کاشته شده به موقع آبیاری شود و در محلی آفتابگیر قرار داده شود.  
  

 

 
نکات مهم: 
- در طی مدت زمان قرارگیری ساقه کرفس در ظرف آب، یک روز در میان، آب ظرف را تعویض و تجدید نمایید. همچنین از اسپری آب برای آب فشانی برگ های میانی رو به رشد استفاده نمایید. 
- پس از کاشت کرفس در ظرف حاوی خاک مناسب، در آبیاری آن کوشا باشید. 

پس از گذشت چند هفته، برگ های کرفس کاملا رشد کرده، ساقه ها کلفت شده و گیاه شکل ظاهری کرفس را به خود می گیرد. مجددا انتخاب محلی آفتابگیر و آبیاری مداوم گیاه را به شما یادآور می شویم. 
 

 

گیاه کرفس شما پس از گذشت 3 الی 4 هفته از کاشت آن در خاک، از نظر رشد و شکل ظاهری مطابق تصاویر خواهد بود. 
 

 

تصویر زیر گیاه را پس از گذشت 5 ماه از کاشت در محیط منزل و در همان ظرف نشان می دهد. 
 

 

در این مرحله شما قادر به برش دادن ساقه ها و استفاده از گیاه کرفس تان خواهید بود. پس از برش ساقه ها، با ادامه دادن به آبیاری و نگهداری از گیاه، مجددا برگ ها و ساقه های جدید شروع به رشد خواهند کرد. 

همانطور که در تصاویر زیر می بینید، ظرف کاشت گیاه چیزی نمی باشد جز یک قوطی کنسرو مواد غذایی که تخلیه و تمیز شده و در زیر آن چند سوراخ برای خروج آب اضافی تعبیه شده است.  
  

ته ظرف را می توانید کمی مالچ ریخته و روی آن را با خاک مناسب کاشت پر کنید. از در قوطی کنسرو برای قرار دادن در زیر قوطی و جلوگیری از خروج آب اضافی ناشی از آبیاری استفاده نمایید. 

کاشت زیره سیاه

سلام وصبح بخیر به دوستان عزیز من ممنون که امروز سایت بنده بازدید کردید امروز هم طبق فرمایش خانم مرادی درباره کاشت داشت و برداشت زیره در اختیار شما بزرکواران در اختیار میزارم

کاشت زیره سیاه

شناسنامه

جعفری Umbelliferae	:تیره
Carum carvi,Apium carvi Crantz.	:نام لاتین
Caraway,carwey	:نام انگلیسی
زیره سیاه- زیره کرمانی – زیره رومی	:نام فارسی
تقده- کرویا	:نام عربی

شرح گیاه

گیاهی دو ساله ، بی کرک ، به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و دارای ساقه توخالی ، شیاردار و منشعب از قاعده است، ریشه ای راست، دوکی شکل ، گوشتدار و برگهائی با بریدگیهای نازک ، نخی شکل و به رنگ سبز روشن دارد. برگهای قاعده ساقه آن به دمبرگ کوتاه و منتهی به غلاف مشخص ، ختم می شود به علاوه بریدگی پهنک برگها، به صورتی است که کوتاهتر و نازک تر از بریدگی نازک، برگهای فوقانی جلوه می کند. گلهای آن کوچک ، سفید یا صورتی و مجتمع به صورت چتر مرکب است.میوه اش بیضی شکل از نوع شیزوکارپ به طول 4 تا 6 میلیمتر به قطر 1 تا 5/1 میلی متر ، بی کرک ، به رنگ قهوه ای شکلاتی یا قهوه ای مایل به زرد و شفاف است. میوه زیره سیاه بوی مطبوعی دارد که ناشی از وجود اسانس در آنها می باشد. اسانس پس از ساخته شدن در حفره های مخصوص ( از نوع شیزون) ذخیره میشود.

نیاز اکولوژیکی

زیره سیاه اغلب بطور وحشی در نواحی مرتفع و مرطوب می روید. بذور در دمای 7 تا 9 درجه سانتی گراد شروع به رویش می کنند. این گیاه در طول رشد و نمو به درجه حرارت زیاد نیاز ندارد. درجه حرارت مطلوب برای گل دهی و تشکیل میوه بین 16 تا 20 درجه سانتی گراد است. زیره سیاه در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد. در صورتیکه آب کافی به آن نرسد در سال دوم رویش محصولی حاصل نخواهد شد. بیشترین نیاز گیاه به آب در مرحله ساقه دهی و تشکیل گل می باشد. زیره سیاه را تقریباً در هر نوع خاکی می توان کشت کرد. اما برای تولید انبوه گیاه به مقادیر فراوان مواد و عناصر غذایی، ضخامت زیاد سطح زمین و رطوبت کافی نیاز دارد. خاکهای اسیدی و همچنین خاک های بسیار نرم شنی که قادر به حفظ آب نیستند برای کشت این گیاه مناسب نمی باشند. خاکهای با بافت متوسط (رسی – شنی) برای تولید انبوه این گیاه توصیه می شود. گیاهان یکساله در مقایسه با گیاهان دو ساله با تاخیر به محصول می نشینند. همچنین گیاهان یکساله به گرما و آب بیشتری نسبت به گیاهان دو ساله نیاز دارند. PH خاک برای زیره سیاه بین 8/4 تا 8/7 مناسب است.

...

شناسنامه

جعفری Umbelliferae	:تیره
Carum carvi,Apium carvi Crantz.	:نام لاتین
Caraway,carwey	:نام انگلیسی
زیره سیاه- زیره کرمانی – زیره رومی	:نام فارسی
تقده- کرویا	:نام عربی

شرح گیاه

گیاهی دو ساله ، بی کرک ، به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و دارای ساقه توخالی ، شیاردار و منشعب از قاعده است، ریشه ای راست، دوکی شکل ، گوشتدار و برگهائی با بریدگیهای نازک ، نخی شکل و به رنگ سبز روشن دارد. برگهای قاعده ساقه آن به دمبرگ کوتاه و منتهی به غلاف مشخص ، ختم می شود به علاوه بریدگی پهنک برگها، به صورتی است که کوتاهتر و نازک تر از بریدگی نازک، برگهای فوقانی جلوه می کند. گلهای آن کوچک ، سفید یا صورتی و مجتمع به صورت چتر مرکب است.میوه اش بیضی شکل از نوع شیزوکارپ به طول 4 تا 6 میلیمتر به قطر 1 تا 5/1 میلی متر ، بی کرک ، به رنگ قهوه ای شکلاتی یا قهوه ای مایل به زرد و شفاف است. میوه زیره سیاه بوی مطبوعی دارد که ناشی از وجود اسانس در آنها می باشد. اسانس پس از ساخته شدن در حفره های مخصوص ( از نوع شیزون) ذخیره میشود.

نیاز اکولوژیکی

زیره سیاه اغلب بطور وحشی در نواحی مرتفع و مرطوب می روید. بذور در دمای 7 تا 9 درجه سانتی گراد شروع به رویش می کنند. این گیاه در طول رشد و نمو به درجه حرارت زیاد نیاز ندارد. درجه حرارت مطلوب برای گل دهی و تشکیل میوه بین 16 تا 20 درجه سانتی گراد است. زیره سیاه در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد. در صورتیکه آب کافی به آن نرسد در سال دوم رویش محصولی حاصل نخواهد شد. بیشترین نیاز گیاه به آب در مرحله ساقه دهی و تشکیل گل می باشد. زیره سیاه را تقریباً در هر نوع خاکی می توان کشت کرد. اما برای تولید انبوه گیاه به مقادیر فراوان مواد و عناصر غذایی، ضخامت زیاد سطح زمین و رطوبت کافی نیاز دارد. خاکهای اسیدی و همچنین خاک های بسیار نرم شنی که قادر به حفظ آب نیستند برای کشت این گیاه مناسب نمی باشند. خاکهای با بافت متوسط (رسی – شنی) برای تولید انبوه این گیاه توصیه می شود. گیاهان یکساله در مقایسه با گیاهان دو ساله با تاخیر به محصول می نشینند. همچنین گیاهان یکساله به گرما و آب بیشتری نسبت به گیاهان دو ساله نیاز دارند. PH خاک برای زیره سیاه بین 8/4 تا 8/7 مناسب است.

آماده سازی خاک

زیره سیاه به خاکهای مرطوب و با ساختمانی نرم و یکنواخت نیاز دارد. انجام شخم عمیق در فصل پائیز و افزودن مواد و عناصر غذایی مورد نیاز به زمینهایی که این گیاه در آن کشت می شود ضروری است. لذا در فصل پائیز هنگام آماده ساختن خاک 50 تا 70 کیلوگرم در هکتار فسفر و 50 تا 80 کیلوگرم در هکتار پتاس به زمین می افزایند. اوایل بهار پس از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه ها با دیسک نسبت به تسطیح زمین و افزودن 50 تا 60 کیلوگرم در هکتار ازت اقدام می نمایند و بستر خاک را برای کاشت بذور کاملاً آماده می نمایند. بطورکلی خاک سطحی که در مجاورت بذور قرار می گیرد باید دارای ذراتی کوچک و متراکم و خاک عمقی نرم و پوک باشد. همواره باید توجه داشت که هنگام کار در فصل بهار از وسایلی که سبب کاهش رطوبت خاک می گردند استفاده نشود.

تاریخ و فواصل کاشت

کاشت این گیاه در زمان مناسب نقش موثری در افزایش عملکرد دارد. در بعضی از کشورها زیره سیاه را معمولاً اوایل تابستان و یا حتی اواخر تابستان (مرداد – شهریور) کشت می کنند ولی اوایل بهار (یا اواخر اسفند) زمان مناسب تری برای کاشت زیره سیاه است. تاخیر کاشت سبب میشود که برگهای طوقه ای در سال اول رویش به اندازه نهائی خود نرسند که در چنین شرایطی از مقدار محصول بشدت کاسته خواهد شد. به هر حال کاشت زیره سیاه بستگی به کیفیت کاشت (به صورت منفرد یا مخلوط) دارد. چنانچه کاشت زیره سیاه ه صورت منفرد و بدون کاشت توام با گیاه دیگر انجام شود(گیاه دو ساله) معمولاً فاصله ردیفهای کاشت بین 30 تا 40 سانتی متر مناسب است و تعداد 80 تا 100 بذر در هر متر طول ردیف نیز مناسب خواهد بود. در این شرایط مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین 10 تا 12 کیلوگرم کافی خواهد بود. برای کشت زیره سیاه یکساله ، معمولاً فاصله ردیفهای کاشت بین 20 تا 25 سانتی متر مناسب است. تعداد بذر در هر متر طول ردیف همان مقدار که برای گیاهان دو ساله بیان شد، مناسب است. کشت گیاهان دو ساله در ردیفهای کمتر از مقدار ذکر شده (30 تا 40 سانتی متر) و همچنین استفاده از مقدار بیشتری بذر برای هر هکتار زمین مناسب نیست و درعملکرد محصول تاثیر چندانی نیز نخواهد داشت. عمق بذر در هنگام کاشت باید دو سانتی متر باشد کاشت بذور در اعماق بیشتر سبب رشد نامناسب و ناهمگون

کاشت

در صورتیکه زیره سیاه به صورت مخلوط با گیاهان دیگر (نظیر شوید) کشت شود باید در دو مرحله انجام گیرد. در مرحله اول باید شوید را کشت نمود و سپس زیره های دو ساله را کاشت. فاصله ردیفهای کاشت برای شوید 20 سانتی متر و میزان بذر مورد نیاز 10 تا 15 کلیوگرم در هکتار مناسب بنظر می رسد.پس از آن زیره سیاه را در ردیفهای به فاصله 46 تا 50 سانتی متر می کارند. مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار زمین 8 تا 10 کیلوگرم خواهد بود. در صورتیکه کاشت زیره دو ساله به شکل مخلوط با زیره یکساله انجام پذیرد می توان با مخلوط کردن بذور این دو گیاه (حتی الامکان سعی نمود که وزن خزه دانه از هر دو گیاه به هم نزدیک باشند)آنها را به صورت ردیفی کشت کرد.پس از کاشت انجام غلتکی سبک سبب تراکم بخشیدن به بستر سطحی خاک می شود.

داشت

آماده سازی خاک و افزودن مواد عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به خاک در فصل پائیز و همچنین مبارزه شیمیایی و مکانیکی با علف های هرز در سال اول رویش ضروری می باشد. در سال اول رویش باید بین ردیف ها را کولتیوار زد تا تهویه خاک به سهولت انجام گیرد و بقایای علف هرز نیز از بین برود. در سال دوم رویش مبارزه شیمیایی با علفهای هرز و همچنین مبارزه با آفات و بیماریهای این گیاه ضرورت دارد. در فصل بهار سال دوم نیز باید بین ردیف ها را کولتیوار زد تا تهویه خاک با سهولت بیشتری انجام گیرد. کولیتوار نقش موثری در افزایش عملکرد دارد. در صورتیکه زیره سیاه به صورت مخلوط با گیاهان یک ساله دیگر کشت شده باشد پس از برداشت این گیاهان باید بین ردیف ها را کولتیوار زد. قبل یا بعد از کاشت و قبل از رویش بذر می توان از علف کش مرکازین به مقدار 4 تا 5 کیلوگرم در هکتار استفاده کرد. وقتی ارتفاع گیاهان به 10 تا 20 سانتی متر رسید می توان از علف کش آفالون به مقدار 1 تا 2 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود. در صورت کشت مخلوط با شوید برای مبارزه با علف های هرز قبل از کاشت می توان از علف کش مالوران به مقدار 3 تا 4 کیلوگرم در هکتار استفاده کرد. در سال دوم رویش در بهار (اوایل فروردین) می توان استفاده از علف کش ها راتکرار نمود. علف کش مناسب در این مرحله آفالون به مقدار 1 تا 2 کیلوگرم در هکتار می باشد در سال دوم رویش باید موارد غذایی و عناصر مورد نیاز گیاه را به خاک اضافه نمود.مبارزه با بیماریهای قارچی و کنه و علف های هرز زانگلی باید در برنامه کاشت این گیاه مد نظر قرار گیرد.

برداشت

برداشت محصول در سطوح کوچک با دست امکان پذیر است ولی در سطوح وسیع کشت برداشت محصول تنها با استفاده از ماشین میسر خواهد بود. برداشت محصول گیاهان دو ساله در دو مرحله صورت می گیرد. مرحله اول از بدو تشکیل میوه شروع می شود ( از اوایل مرداد میوه ها می رسند) در این مرحله ساقه های گلدار را با ماشین مخصوص برداشت جدا می کنند و آنها را 5 تا 6 روز روی زمین قرار می دهند. در مرحله دوم برداشت نهایی انجام می گیرد صبح زود یا بعد از ظهر زمان مناسبی برای برداشت محصول در مرحله دوم است. در صورتیکه هوا بارانی و نامساعد باشد نمی توان محصول را در دو مرحله برداشت کرد،زیرا ممکن است هنگامی که گیاهان روی زمین قرار دارند. بر اثر بارندگی یا عواملی نامساعد جوی خسارات سنگینی به محصول وارد شود از این رو برداشت یک مرحله ای محصول مناسب تر است. پس از برداشت ، دانه ها را خشک می کنند برای این عمل می توان از خشک کن های الکتریکی و یا از هوای آزاد استفاده نمود بذور را پس از خشک کردن تمیز و بسته بندی می نمایند و چنانچه بذور خوب خشک نشده باشند به سهولت به عوامل بیماریزای قارچی آلوده می شوند و به اصطلاح کپک می زنند و غیر قابل استفاده و گاهی سمی می شوند. چون بذور گیاهان یکساله پس از رسیدن بسرعت به اطراف پراکنده می شوند توصیه می شود که برداشت محصول در یک مرحله انجام گیرد. هنگام برداشت محصول باید دقت نمود که بذور بعضی گیاهان سمی نظیر بذر البنج ، تاتوره و شوکران کبیر با زیره سیاه مخلوط نشوند زیرا جدا کردن آنها از زیره سیاه یا غیر ممکن است یا مشکل و متحمل کار زیادی خواهد بود.عملکرد زیره سیاه بسیار متفاوت است و بستگی به شرایط آب و هوایی وهمچنین نحوه مراقبت و نگهداری از گیاهان در طول رویش دارد. عملکرد زیره دو ساله از 5/0 تا 9/1 تن به تفاوت گزارش شده است.عملکرد زیره یکساله 1 تا 6/1 تن در هکتار گزارش شده است.

دامنه انتشار

مازندران(جنگل کندوان،دره لار،کجور) گیلان(رودبار) آذربایجان(تبریز بین مرند و صوفیان،کوههای سبلان) زنجان،همدان،کرمان،کرمان(کوههای لاله زار)،تهران،شاهرود،بسکام،قزوین،گچسر،شمال کرج.

نحوه پرورش و کاشت درختچه یاسمن زمستانی(+

نحوه پرورش و کاشت درختچه یاسمن زمستانی(+عکس)
نام علمی: Jasminum nudiflorum
نام انگلیسی: Winter jasmine
خانواده: زیتونیان (Oleaceae)
زادگاه این درختچه بالارونده، شمال چین است و برخلاف سایر یاسمن ها در زمستان گل می دهد و به همین دلیل دارای ارزش زینتی بسیاری است. این گیاه با داشتن شاخه های نازک و بلند که بعضی راست و بعضی خمیده و کمانی است، با داشتن تکیه گاه می تواند به ارتفاع ۵ متر برسد.

برگ هایی به رنگ سبز تیره دارد که هر برگ دارای سه برگچه تخم مرغی شکل به طول ۳-۱ سانتیمتر است. در زمان گلدهی در فصل زمستان بعضی از برگ ها بر روی ساقه ها باقی می مانند در حالی که به رنگ زرد درآمده اند.

گل های زرد روشن و بی عطر آن به صورت منفرد بر روی محور شاخه های سال قبل می رویند. قطر گل ها ۲٫۵ سانتیمتر است و از ماه آبان تا اسفند بر روی گیاه شکوفا می شوند. تاج گل معمولا ۶ لوب (برش هایی ۶ قسمتی) دارد. این گیاه زیبا در پارک ها، باغ ها و سطوح شیب دار کاشته می شود و برای مرز بندی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. هرس این گیاه در بهار هنگامی که گلدهی آن به پایان رسیده، می باشد.

نیازمندی های محیطی گیاه یاسمن زمستانی
خاک:
نسبت به نوع خاک سختگیر نیست و در صورت زهکشی خوب در اکثر خاک ها مثل لومی شنی یا لومی رسی به خوبی رشد می کند. فقط در فصل رشد به گیاه کود دهید. استفاده از کودی بالانس مثل ۱۰-۱۰-۱۰ یا کودی که نسبت پتاسیم (K) بالاتری داشته باشدبرای کوددهی مناسب تر است.

آبیاری:
در بهار و تابستان به آبیاری در حد متوسط نیاز دارد. فواصل بین دو آبیاری باید به گونه ای باشد که چند سانتیمتر از خاک رویی رطوبت خود را از دست داده باشد. حفظ رطوبت خاک نیاز گیاه است و از خشکی کشیدن گیاه باید جلوگیری کرد. همچنین از غرقابی شدن خاک گیاه بپرهیزید. در فصل غیر رشد از آبیاری بکاهید.

نور:
گیاه یاسمن زمستانی در جایی که کاملا سایه هست هم به خوبی رشد می کند و به نور کم مقاوم است ولی گلدهی آن رابطه مستقیمی به نور آفتاب دریافتی در زمستان دارد. بنابراین کاشت آن در جنوب ساختمان مناسب تر است.

دما:
همانند {یاسمن زرد} سرمای زمستان را به خوبی تحمل می کند.

تکثیر
با استفاده از قلمه های چوب نرم و علفی می توان گیاه یاسمن زمستانی را تکثیر کرد. همچنین با روش خوابانیدن شاخه در بهار و تابستان نیز می توان گیاهان جدید بدست آورد.

منابع:

golvagiah.com

پرورش و نگهداری گل مریم

گل مریم گیاهی است چندساله با گلی سفیدرنگ و خوشبو که عصارهٔ آن در عطرسازی استفاده می‌شود. در زبان انگلیسی آن را tuberose می‌گویند که از واژهٔ لاتین tuberosa به معنی ورم یا غده گرفته شده‌است. گل مریم در هندوستان دارای اهمیت ویژه‌ای است و در مراسم عروسی، عزا و آیین‌های مذهبی استفاده می‌شود.در ایران نیز این گل به صورت تجارتی تولید می شود.گل مریمی که در ایران تولید می شود به دلیل معطر بودن آن در دنیا منحصر بفرداست و به دلیل همین مزیت در دنیا جایگاه ویژه ای دارد و هر ساله مقدار زیادی از این نوع گل به سراسر جهان وبخصوص به اروپا صادر می شود.

گیاهی است بسیار معطر به طوری که اگر شب آنرا دراطاق خواب بگذارند خطرناک می باشد .درسطح زمین برگها به صورت ذرت قرار گرفته اند واز وسط آنها ساقه گل دهنده ای به طول 80سانتی متر بیرون می آید .سه چهارم این ساقه ازبرگهای کوتاه پوشیده ودر انتهای آن گلهای سفیدبه طور خوشه ای قرار گرفته اند .گلبرگها تقریبا گوشتی وستاره ای شکل می باشند .گلها ممکن است کم پر ویاپر پرباشند.

گلدهی:گل مریم بسته به فصل کاشت، در بهار، تابستان، پاییز و یا زمستان گل می دهد. در حالت عادی پیازی که در بهار کشت شده، گلدهی آن از اواسط تابستان شروع می شود که برحسب رقم گلدهی می تواند تا اواسط پائیز ادامه یابد. در مناطقی که زمستان زیاد سرد نیست و فصل سرما زود شروع نمی شود می توان پیاز مریم را در بهار دیرتر کاشت تا گیاهان در اوایل پائیز گل بدهند. برای تولید گل مریم در فصل سرما می توان از گلخانه ای با دمای حدود 18-16 درجه سانتیگراد استفاده نمود که پیازها پس از 8 هفته به گل خواهند نشست.

خاک :خاک مریم باید سبک ، شنی ، حاصلخیز و با زهکشی خوب باشد.pH  مناسب خاک برای کاشت گل مریم 7-6 می باشد. در صورتی که خاک سنگین باشد برای داشتن رشد غده ای خوب لازم است ابتدا خاک اصلاح شود.

آبیاری:در طول دوره رشد، رطوبت خاک باید حفظ شود اگر خاک خشک باشد شاخ و برگ گیاه به رنگ، سبز یا آبی تیره در آمده و به علاوه کیفیت گل هم پایین می آید. مقدار آب لازم و دوره آبیاری به آب و هوا ، نوع خاک و میزان بارندگی بستگی دارد. در آبیاری مریم نباید زیاده روی کرد چون این گیاه به رطوبت حساس است. در خوزستان در فصل های بهار و تابستان آبیاری باید 4-3 روز در میان انجام شود و در فصل های پائیز و زمستان به صورت یک هفته در میان و در نهایت باید هر 15 روز یک بار باید گل مریم آبیاری شود.

دما:پیاز مریم به سرما حساس بوده و در زمستان باید از خاک خارج گردیده و در انبار نگهداری شود. اگر دمای هوا در فضای باز، بین 30-20 درجه سانتیگراد باشد میزان تولید پیاز به بالاترین مقدار خود می رسد. دمای بهینه نگهداری بوته مریم 5/29-5/15 درجه سانتیگراد می باشد و چون گیاه به سرما حساس است دمای پائین 10 درجه سانتیگراد به آن آسیب می رساند.

نیاز نوری : گل مریم نیاز به نور زیاد و کامل دارد و هرگز در سایه قادر به رشد نمی باشد.

روشهای کاشت مریم:(در زمین و یا گلدان )

1- کشت در زمین:تاریخ کاشت به اندازه پیازچه ها بستگی دارد. محل کاشت مریم باید مکانی کاملا آفتابی و دور از باد باشد. برای کاشت ردیفی با استفاده از فارور زمین را به صورت جوی پشته در می آورند. عمق کاشت باید طوری باشد که قسمت بالای پیاز به مقدار بسیار کمی با خاک پوشانده شود، بطوریکه نوک پیاز هم سطح خاک باشد. پیازچه های ریز بصورت سطحی به فاصله 20-15 سانتیمتر از هم کاشته می شوند و پیازچه های درشت،  عمیق تر و به فواصل   25-20 سانتیمتر از یکدیگر کاشته می شوند. بعد از کاشت باید فوری آبیاری انجام شوند. در هنگام کاشت باید پیازهای درشت و رسیده را انتخاب نمود. پیازها را در بهار موقعی که هوا گرم  می شود می کارند. گیاهان در هوای آزاد، در تابستان گل خواهند داد ولی اگر هدف تغییر دادن زمان گل دادن آنها باشد پیازها را در زمان های مختلف میتوان کاشت. چنانچه پیازها در فصل پاییز کشت شوند لازم است آنها را تا موقع کاشت، در انبار خنک در دمای 5/4 درجه سانتیگراد نگهداری نمود تا از جوانه زدن آنها جلوگیری شود.

2- روش کاشت در گلدان:برای کاشتن گل مریم در گلدان باید پیازهائی را که گل نداده اند، جدا کرده و آنها را در گلدان مملو از خاک تازه، مخلوط با خاک برگ، کاشت و در گلخانه سرد و یا در اتاق، بدون اینکه گلدانها را آبیاری کنند تا اواسط اسفند نگاهداری نمایند.

تغذیه: برای تولید گل مرغوب، گیاه به مواد غذایی زیادی نیاز دارد. کودهای پایه ( N.P.K) شامل: kg250 فسفات آمونیوم، kg160 سولفات پتاسیم و kg 165 اوره قبل از کاشت به هر هکتار زمین اضافه می شود. چون پیاز علاقه به کود دارد نباید زیاد عمیق کاشته شود عمق 3 سانتی متر کافی است و پس از سبز شدن هرچه به پیاز کود داده شود بهتر است. کودهای فسفره و ازته به صورت سرک همراه آب آبیاری و یا به صورت محلول پاشی  60-30 روز پس از کاشت مصرف   می شوند کودهای میکرو، سکوسترون آهن و کودهای مایع نیز به صورت محلول پاشی و همراه آب آبیاری استفاده می شوند.

     کمبود ازت و فسفر باعث کم شدن تعداد برگها می شود در حالی که زیادی این دو عنصر باعث افزایش تشکیل پیاز و تعداد آنها می گردد. ازت باعث زیاد شدن تولید پیازچه هائی که کمتر از 2 سانتیمتر قطر دارند می شود ولی بر تعداد پیازهای گل دهنده اثری ندارد. مصرف  کودهای آلی به تنهائی، باعث ازدیاد تولید غده های بزرگتر از 6 سانتیمتر می شود. به منظور تولید پیاز های درشت گل دهنده لازم است گیاه به مقدار کافی پتاسیم دریافت کند. در پرورش گل مریم از کود مرغی به مقدار 1 تا 2 تن در هکتار نیز استفاده می کنند. این کود همراه با آب آبیاری به زمین اضافه می شود. ابتدا کود مرغی را در گودالها و حوضچه های بزرگ با آب مخلوط  می کنند که بعد از انجام عمل تخمیر ، شیره ای بدست می آید (شیره کود) که از آن برای تغذیه گیاه استفاده می کنند.

برداشت :90 تا 100 روز بعد از کاشت پیاز، گل مریم آماده برداشت است. برداشت گل برای مصارف بازارهای دوردست، زمانی انجام می گیرد که پائین ترین جفت گلچه ( 2-1 گلچه انتهائی) باز شده باشند و برای مصارف محلی وقتی برداشت گل انجام می شود که نیمی از گلچه ها باز شده اند.

 آفات ، بیماری ها و علف های هرز مهم :

   کنه ها از جمله آفات مهم گل مریم هستند و در شرایطی که فاصله کاشت خیلی کم و تراکم کشت بالا باشد به گل مریم خسارت وارد کرده و باعث قهوه ای شدن جوانه انتهائی می شوند. تریپس ها و شته ها نیز از جمله آفات مهم این گل محسوب میشوند.

برخی علف های هرز مانند  اویارسلام، پنیرک و پیچک هم به گل مریم خسارت وارد می کنند که لازم است به منظور جلوگیری از خسارات آنها، این علف ها به وسیله کارگر در دو تا سه مرحله وجین شوند. اگر میزان آلودگی مزرعه زیاد باشد تا چهار نوبت هم وجین علف های هرز انجام می شود.

نکات:

-        دمای مناسب برای نگهداری پیاز گل مریم در انبار 5/4 درجه سانتیگراد است.

-        پیاز گل مریم باید در آفتاب کامل و در مکانی دور از باد کاشته شود.

-        مقدار تولید پیازچه ها به زمان کاشت، عمق، فاصله کاشت و حاصلخیزی خاک بستگی دارد.

-        زمان کاشت پیازها با توجه به اندازه آنها تعیین می شود.

-        خاک مناسب برای کشت گل مریم باید سبک، حاصلخیز و با زهکشی خوب باشد.

-        اگر آبیاری به موقع انجام نشود کیفیت گلهای تولید شده پایین می آید.

-        وجین علف های هرز و کنترل آفات و بیماریها در پرورش گل مریم ضروری است.

-    زمان برداشت گل برای بازارهای دور زمانی است که 2-1 گلچه تحتانی باز شده اند و برای بازارهای محلی زمانی است که نیمی از گلچه ها باز شده باشند.

منابع :

1-   مهندس کاگر،م. کتاب پرورش گلها و گیاهان زینتی

2-   آمار دریافتی از استانهای تولید کننده. سال 1385. دفتر امور گل و گیاهان زینتی و داروئی.

3-   سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان، 1381، نشریه ترویجی چگونگی کاشت، داشت و برداشت گل مریم. انتشارات مدیریت ترویج و مشارکت مردمی جهاد کشاورزی خوزستان. 16 صفحه.

 Postharvest.ucdavis.edu - www.actahort.org - www.Caladiumbulbs.com - En.wikipedia.org - pfaf.org - faridbag.blogfa.com - geerenhouse.lxb.ir - fa.wikipedia.org

راهنمای کشت چغندرقند

مقدمه

داشتن آگاهی لازم درباره مسایل مختلف کاشت هر محصول، در بالا بردن توان تولید، عملکرد و سوددهی آن نقش بسیار مهمی ایفا می کند. از این رو لازم است کشاورزان قبل از اقدام به کشت هر نوع محصول درباره مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت آن اطلاعات لازم و کافی را کسب کنند. این موضوع درباره چغندرقند نیز به عنوان یکی از زراعت های مهم و استراتژیک کشور صادق و بسیار پر اهمیت است. لذا شرکت قند اصفهان در راستای اهداف بلند مدت بخش کشاورزی خود که همانا افزایش میزان موفقیت کشاورزان در امر تولید و بالا بردن خصوصیات کمی و کیفی چغندر قند است، به اجرای برنامه های مفید آموزشی جهت کشاورزان طرف قرارداد بهایی خاص داده است. بدین منظور واحد کشاورزی این شرکت نسبت به تهیه سلسله مطالبی در مورد مسایل مختلف کشت چغندرقند، از انتخاب زمین تا برداشت محصول اقدام کرده است که انشاا… در زمان های مقتضی در اختیار کشاورزان قرار می گیرند. در این نشریه به بحث پیرامون شرایط محیطی مناسب و اصول کلی کشت چغندر قند پرداخته می شود.

محاسن کشت چغندرقند

کشت چغندرقند دارای محاسن زیادی می باشد که عمده ترین آنها عبارتند از:

1- چغندر یکی از اجزاء کلیدی متشکله اقتصاد کشاورزی ملی است.

2- چغندرقند نسبت به طیف وسیعی از شرایط آب و هوائی و خاک سازگار است.

3- چغندرقند از نظر ارزش غذائی در ردیف محصولاتی از قبیل برنج، ذرت، گندم، سیب زمینی و حبوبات است.

4- در حال حاضر امکان کشت کامل مکانیزه چغندرقند فراهم شده است.

 5- چغندرقند در تناوب زراعی به خوبی جای می گیرد و عمیق بودن ریشه و پاک بودن مزارع آن از علفهای هرز اجازه می دهد که در تناوبهای مختلف جایگزین شود. چغندر خاک را در بهترین شرایط برای کشت غلاتی که بعداَ کشت می گردند نگه می دارد و عملکرد غلات را بهبود می بخشد. چغندرقند گیاهی وجینی است که ضمن کم کردن تراکم (تعداد) علفهای هرز حاصلخیزی و پوکی خاک را بهتر می کند.

6- محصولات فرعی چغندر با ارزش است. سربرگ چغندر و همچنین تفاله مخلوط با ملاس به دست آمده بعد از بهره برداری کارخانجات، غذای دام است. چغندر قند گیاهی با دو محصول است، برگها جهت علوفه و ریشه جهت قند گیری.

7- ارزش اندام هوائی یک هکتار چغندرقند در بهبود حاصلخیزی خاک در صورتی که به خاک برگردانده شود برابر 20 تا 30 تن کود حیوانی است.

8- چغندرقند یک محصول تضمینی است و همه ساله خرید آن توسط دولت تضمین می گردد.

سازگاری چغندرقند

چغندرقند نسبت به شرایط مختلف محیطی دارای سازگاری نسبتا" زیادی می باشد. نسبت به سرما، گرما، شوری و خشکی تحمل خوبی دارد. با این حال برای رسیدن به حداکثر عملکرد، لازم است که برای آن همانند سایر گیاهان زراعی بهترین شرایط رشد را فراهم کرد. شرایط مناسب رشد چغندرقند به قرار زیرند:

1-حرارت:

بهترین رشد چغندر قند هنگامی صورت می پذیرد که حداکثر درجه حرارت در تابستان از 35 درجه تجاوز نکند و در پاییز نیز روزها آفتابی، دمای هوا در  شبها پایین و درجه حرارت حداقل به یخبندان نزدیک شود. در کل، حرارت مناسب  رشد  چغندرقند بین  20 تا 24 درجه سانتیگراد است.

حرارت مناسب جهت جوانه زدن بذر چغندرقند بین 15 تا 20 درجه سانتیگراد است. اما جهت رسیدن به چنین درجه حرارت و کشت در آن شرایط، لازم است که مدت زیادی از فصل رویش از دست رود و چنین امکانی عملا" وجود ندارد. بنابراین هنگامی که درجه حرارت متوسط روزانه به 4 تا 5 درجه سانتیگراد رسید، می توان نسبت به کشت بذور اقدام کرد.

2- نور:

چغندر قند گیاهـی روز بلند است و به نـور زیادی جهت رشد و تجمع قند در ریشه نیاز دارد. وجود نور کافی در اواخر دوره رشد، موجب زیاد شدن ذخیره قند و افزایش خواص کیفی چغندر قند می گردد. بدین منظور  باید فاصله صحیح بوته ها و تراکم مطلوب بوته در مزرعه را مورد توجه خاص قرار داد و ضمن کوشش در جهت حفظ سلامت برگها نسبت به کنترل سریع علف های هرز نیز اقدام عاجل انجام داد.

3- رطوبت:

با اینکه چغندرقند به خشکی مقاوم است، اما حصول یک عملکرد بالا، مستلزم وجود رطوبت کافی و برنامه ریزی دقیق آبیاری است. برای چغندرکاری معمولاً آبیاری معتدل و سبک سودمند است، برای تولید یک ریشه 500 گرمی حدود 40 تا 50 لیتر آب مورد نیاز است. کل آب مورد نیاز چغندر قند در طول دوره رشد در مناطق مختلف کشور را بین 7300 تا 13600 متر مکعب در هکتار ذکر کرده اند.

4- خاک:

خاکهای حاصلخیز دارای زهکشی مناسب، با بافت متوسط (رسی - شنی) و اسیدیته (pH ) خنثی تا کمی قلیایی (7 تا 2/7) برای چغنـدرقند منـاسب هستند. خاکهای دارای مقادیر زیاد سنگ ، خاکهای فشرده و سفت که معمولاً با فقدان مواد آلی همراه هستند، برای کشت چغندرقند مناسب نمی باشند. اصولاً، محیط خاکی مناسب برای چغندرقند محیطی است که در بین ذرات خاک آن هوای فراوان وجود داشته باشد و خاک، سفت و متراکم نباشد که مانع گردش و نفوذ آب شود.خاک سست و پوک اجازه می دهد که ریشه چغندر به صورت عمیق در زمین فرو رود و به خوبی رشد کند.

چغندرقند جز در مراحل اولیه رشد نسبت به شوری خاک مقاوم است. با این حال شوری بالای خاک به عنوان یک عامل محدود کننده در تولید چغندرقند به حساب می آید.

تاریخ کاشت:

به طور کلی نمی توان تاریخ دقیقی از لحاظ تقویمی برای کشت چغندرقند در هر منطقه بیان کرد. توصیه دقیق تاریخ کاشت بر اساس درجه حرارت صورت می پذیرد. کشت چغندر قند در اولین زمان ممکن پس از پایان یخبندانهای زمستانه (در اواخر اسفند و اوایل فروردین) امکان پذیر است. تاخیر در تاریخ کاشت، به خصوص در مناطق با دوره رشد کوتاه، منجر به کاهش عملکرد می شود. هنگامی که متوسط درجه حرارت روزانه به 4 تا 5 درجه سانتیگراد رسید، می توان بذر چغندرقند را کشت کرد. هنگام کاشت چغندر باید وضعیت زمین از لحاظ رطوبت مطلوب باشد.

مراحل آماده سازی زمین:

میزان محصول چغندرقند، تا حد زیادی بستگی به ساختمان خاک و آماده سازی بستر بذر دارد. عمق شخم، زمان شخم، کاربرد کود و استعمال علف کش ها پیش از ظاهر شدن جوانه های چغندرقند (جهت عاری شدن بستر کاشت از علف های هرز)، همگی از عواملی هستند که محیط کشت مناسبی برای بذرها و بوته های جوان چغندر ایجاد می کنند. بهترین زمان برای انجام شخم در مزارع مورد کشت فصل پاییز است که در این حالت امکان استفاده بهینه از ماشین آلات (در پاییز که به آنها نیاز نیست)، ذخیره سازی رطوبت مناسب درخاک، عدم تاخیر کشت در بهار و صرفه جویی در مصرف آب فراهم می گردد. از طرفی از ورود ماشین آلات سنگین جهت آماده سازی زمین در بهار به علت تعجیل زارعین در کاشت بهاره اجباراً قبل از گاورو شدن خاک جلوگیری می شود و تخریب اراضی به حداقل خواهد رسید.

در زمان شخم، کودهای فسفره، پتاسه، کودهای آلی و دامی در سطح مزرعه پخش می شوند که  تا عمق مناسبی با خاک مخلوط شوند. بهتر است فسفر مورد استفاده، از منبع سوپر فسفات و پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم تامین شود. در شخم پاییزه، عمق شخم باید بین 30 تا 35 سانتیمتر بوده و زمین در وضعیت مناسبی از لحاظ رطوبتی (گاورو) باشد. بلافاصله پس از اتمام سرما لازم است که سایر مراحل آماده سازی زمین را انجام داد. در این زمان تنها نیاز به یک شخم سطحی با استفاده از گاو آهن قلمی است. چنین شخمی منجر به از بین رفتن علفهای هرز تازه سبز شده نیز می شود. جهت نرم کردن خاک و از بین بردن کلوخه های باقی مانده در زمین می توان از دیسک استفاده کرد. پس از انجام عملیات مذکور، با استفاده از ماله، سطح زمین به طور کامل تسطیح

 می شود. ماله کشی زمین همچنین منجر به فشرده شدن خاک و از بین رفتن فضاهای داخل خاک می شود و در نتیجه حالت مویینگی خاک و عمق کاشت یکنواخت را ممکن می سازد. نکته مهم آن است که در هنگام آماده سازی زمین، رطوبت خاک زیاد نباشد، در غیر این صورت ساختار خاک تخریب می شود.

انـواع بـذر و مقدار مصرف

بذور چغندرقند براساس تعداد جوانه هایی که ایجاد می کنند، به دو دسته کلی تقسیم شده اند:

1- بذور پلی ژرم (چند جوانه ای): بذوری که در نتیجه کشت آنها معمولا" بیش از یک جوانه (معمولاً 2 تا 5) تولید می شود را بذور پلی ژرم گویند.

2-بذور منوژرم (تک جوانه ای): بذوری که از کاشت آنها تنها یک جوانه حاصل می شود را منوژرم گویند.

بر اساس نوع بذر، قوه نامیه بذر، شرایط آب و هوایی،  روش کاشت، بافت و شوری خاک، قدرت حاصلخیزی زمین، زمان کاشت،  میزان و نحوه آبیاری، نحوه آماده سازی زمین و … مقدار بذر مورد استفاده در واحد سطح مزرعه متفاوت خواهد بود.

 به طور کلی در روش سنتی و در شرایط نامطلوب استفاده از 20 تا 25 کیلوگرم بذر پلی ژرم در هکتار کـافی است و در صورتی که زمین سنگین و شور باشد لازم است که از مقدار بذر بیشتری (حدود 30 کیلوگرم ) استفاده کرد. 

در روش کشت مکانیزه برای یک هکتار چغندرکاری، حدود 3-2 کیلوگرم بذر با قوه نامیه حداقل 90 درصد نیاز است که در فاصله خطوط 50 سانتیمتر و فاصله بذور 8-4 سانتیمتر و در عمق 2 تا 3 سانتیمتر کشت می شوند. در شرایطی که وضعیت زمین برای کشت این بذور مناسب نباشد، از بذور چند جوانه ای استفاده می شود که در مورد اخیر حداکثر 12-10 کیلوگرم بذر نیاز خواهد بود.

روشهای کشت چغندرقند:

کشت چغندرقند به روشهای سنتی، مکانیزه و نشایی صورت می گیرد:

الف- روش سنتی (کرتی):

در این روش پس از اتمام عملیات تهیه زمین، به وسیله بیل یا مرزکش، در زمین کرتهایی ایجاد می شود. نکته مهم این است که باید سطح کرتها حتما" صاف باشد. وجود پستی و بلندی در زمین، منجر به نرسیدن آب به نواحی بلند و همچنین جمع شدن آب در نواحی گودتر می شود که این کار سبب هدر رفتن مقدار زیادی آب می شود. تجمع آب در مزرعه سبب خفگی ریشه ها و افزایش فعالیت قارچ های ایجاد کننده پوسیدگی ریشه می شود. پس از تهیه کرتها، بذرها با دست در داخل کرتها پاشیده شده و تا عمق 2 تا 3 سانتیمتری با خاک مخلوط می شوند.

افزایش مقدار بذر مصرفی، بالا رفتن میزان مصرف آب، شدیدتر شدن بیماری پوسیدگی ریشه، عدم امکان استفاده از ادوات مکانیزه برای انجام فعالیت های مربوط به داشت و برداشت و در نهایت بالا رفتن هزینه های تولید، از مهم ترین معایب این روش کشت هستند. به طور کلی کشت چغندرقند به این روش به علت وجود مشکلات فراوان توصیه نمی شود.

ب-روش مکانیزه:

در این روش بذور چغندرقند در وسط و یا طرفین پشته ها کشت می گردند و به روش نشتی و یا بارانی آبیاری می شوند. در این حالت آب هیچگاه پای گیاه نمی رسد و در نتیجه سطح خاک سله نمی بندد. از طرفی امکان گسترش و ایجاد بیماریهای گیاهی (به خصوص پوسیدگی ریشه) بسیار کمتر خواهد بود. از مهم ترین مزایای این روش آسانتر شدن عملیات کاشت، داشت و برداشت و در نتیجه کاهش هزینه های تولید و همچنین کاهش مصرف آب و بالا رفتن راندمان آبیاری است.

مهم ترین نکات مورد توجه در کاشت مکانیزه چغندرقند به قرار زیر هستند:

1-در صورت استفاده از سیستم آبیاری نشتی، سطح زمین باید کاملا" تسطیح شود و قطر دانه های خاک کمتر از دو سانتیمتر باشد. شیب مناسب زمین در کشت مکانیزه حدود 1 تا 2 در هزار است. کشت یکدست، تنظیم مناسب عمق کاشت و کاهش ضایعات برداشت مکانیزه فقط در صورت تسطیح بودن کامل زمین امکان پذیر است.

2- مهم ترین مسئله در مورد تهیه زمین چغندرقند آن است که خاک تا عمق حدود 3 سانتیمتر کاملا" نرم ، بدون هر گونه عوامل نامساعد مانند سنگ، کلوخ، ریشه گیاهان و … باشد. در کل عمق بذرکاری بسته به نوع خاک، امکان نزول باران یا آبیاری برای جوانه زنی و حرارت خاک بین 2 تا 5 سانتیمتر می باشد.

3-در صورتی که زمین از نظر تسطیح و یا دانه بندی مشکلاتی داشته باشد، استفاده از بذور منوژرم مناسب نبوده و بهتر است از بذور چند جوانه استفاده شود. در صورت بهره گیری از بـذور پلی ژرم جهت کشت مکانیزه، بهتر است از بذور درجه بندی شده (کالیبره) استفاده شود.

4- مناسب ترین فاصله ردیفهای کاشت (نشتی ها)50 سانتیمتر بوده (هر چند که روشهای کشت دیگری نیز وجود دارند) و طول فاروها با توجه به بافت خاک از 120 تا 150 متر تغییر می نماید. البته در سیستم های آبیاری بارانی، مسئله تسطیح زمین و رعایت طول خطوط کاشت اختیاری بوده و با توجه به ظرفیت سیستم آبیاری انتخاب می شوند.

5- در کاشت بذور منوژرم استفاده از بذرافشانهای پنوماتیک و دقیق کارها توصیه می شود. تنظیم دقیق بذرکارها از نظر میزان ریزش بذر و رعایت فاصله دقیق خطوط و عمق کاشت، کمک شایانی در تسهیل عملیات بعدی داشت می نماید. سرعت مطلوب بذرکارها کمتر از پنج کیلومتر در ساعت می باشد.

6- آبیاری از نکات مهم کشت چغندرقند بوده و لازم است که تا مرحله چهار برگی خاک به صورت مرطوب باقی بماند. بذر چغندرقند به لحاظ دارا بودن یک لایه پوشش سخت، در زمان کشت برای تولید جوانه به رطوبت زیاد نیاز دارد. بذر چغندر در این مرحله در اطراف خود 120 تا 150 درصد وزنش آب لازم دارد تا جوانه آن تندش کرده و از بذر خارج شود. زمانی که جوانه ها تولید، ولی هنوز از خاک خارج نشده اند، لازم است برای سهولت و سرعت خروج جوانه های ضعیف اولیه از خاک، زمین را مجددا آبیاری کرد تا سطح خاک، نرم و مرطوب شود. پس از آنکه جوانه ها از خاک خارج شدند، فواصل و تعداد دفعات آبیاری و مقدار مصرف آب بستگی به شرایط جوی (مقدار ریزش باران، درجه حرارت، میزان رطوبت محیط و… )، بافت خاک، شیب زمین، رقم چغندر ومرحله رشدی آن دارد. آبیاریهای سنگین در زمان کاشت به دلیل سرد شدن زمین، موجب تاخیر در سبز شدن بذور می شود.

علف های هرز و کنترل آنها

 یکی از گیاهانی که بیشترین خسارت را از وجود علف های هرز در مزارع می بیند، چغندرقند است. چغندرقند در ماههای اولیه رشد در رقابت با علفهای هرز بسیار ضعیف است، که این مسئله منجر به کاهش شدید عملکرد در مزارع آلوده به علف های هرز می شود. به طور کلی خسارت ناشی از علفهای هرز در مزارع چغندرقند، بسیار بیشتر از خسارت آفات و بیماریها است. در موارد متعدد، بر اثر عواملی مانند استفاده نادرست از علف کش های مناسب و یا عدم وجین به موقع مزارع، هکتارها مزرعه چغندر زیر هجوم و سلطه علفهای هرز منهدم شده اند.

مهمترین مرحله خسارت علف های هرز در مزارع چغندرقند تا مرحله 8  برگی شدن بوته های چغندر می باشد. چنانچه مزرعه چغندرقند را در سه ماهه اول بعد از کاشت عاری از علف هرز نگه داریم، دیگر نیاز به دفع علفهای هرز نخواهد بود و خسارتی به محصول وارد نمی کند. اما خاطر نشان می گردد که کنترل علفهای هرز مزارع چغندرقند تا زمان برداشت در جلوگیری از به بذر نشستن آنها جهت کاهش میزان آنها در کشتهای بعدی اهمیت زیادی دارد. همچنین حذف علف های هرز در طول فصل رشد، منجر به برداشت راحت تر محصول نیز خواهد شد.

از مجموع مطالب ذکر شده مشخص می گردد که کنترل به موقع علف های هرز به همراه تنک نمودن سریع تر مزارع چغندرقند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار  بوده و تاخیر در انجام عملیات تنک و وجین مزارع خسارتهای جبران ناپذیری را به کشاورزان وارد می آورد.

به طور کلی، جهت دستیابی به کنترل موثرتر علفهای هرز مزارع چغندرقند، لازم است که از چندین روش مختلف شامل سمپاشی مزارع، استفاده از کولتیواتور و وجین دستی به صورت ترکیبی، به شرح زیر استفاده نمود.

الف- اولین و اساسی ترین قدم در کنترل علف های هرز استفاده از سموم علف کش مناسب می باشد. میزان موفقیت در استفاده از علف کش ها ، کاملاً در ارتباط با نحوه صحیح مصرف آنها می باشد.

ب- علاوه بر استفاده از علف کشهای مناسب، برای از بین بردن علفهای هرز باقی مانده بین خطوط کشت لازم است از کولتیواتور استفاده گردد.

ج- در هر صورت بخشی از علف های هرز روی ردیف های کاشت به دلایل مختلف، بوسیله با مورد استفاده از بین نمی روند و به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی بوته های چغندرقند به وسیله کولتیواتور نیز قابل کنترل نیستند، که لازم است این علف ها در زمان تنک کردن مزرعه توسط کارگران حذف شوند تا یک مزرعه عاری از علف هرز ایجاد گردد.

آفات و بیماریهای مزارع چغندرقند

چغندرقند مورد حمله آفات و عوامل بیماریزای زیادی قرار می گیرد. بر طبق آمار موجود متوسط خسارت سالانة آفات وبیماریها روی چغندر قند بین 11 تا 33 درصد می باشد. به عنوان مثال آفت کارادرینا می تواند در طول یک شبانه روز مزارع جوان چغندر قند را نابود نماید و یا در بعضی از مزارع که تعداد سرخرطوم کوتاه چغندر زیاد باشد، قسمت زیادی از بوته های دو برگی و جوان چغندر بوسیلة این حشره خورده می شود و سطح سبز مزرعه از بین میرود که احتیاج به واکاری پیش می آید. جبران چنین عقب ماندگی هایی در طول فصل رشد امکان پذیر نیست.

با توجه به اینکه سود تولید چغندر به عملکرد حاصل و کاهش هزینه های تولید وابستگی زیادی دارد، لازم است برنامه ریزی دقیقی برای مبارزه با آفات و امراض به عمل آید تا از افت شدید عملکرد پیشگیری شود. یک برنامه موفق کنترل شامل روشهای هماهنگی است که از ابتدای کشت و حتی قبل از آن تا پایان فصل زراعی یکی پس از دیگری بکار گرفته شوند تا در نهایت نتایج قابل قبولی را به بار آورد.

مهم ترین آفات مزارع چغندرقند استان اصفهان عبارتند از:

کک، سرخرطوم کوتاه، کرم طوقه بر، پروانه برگخوار (کارادرینا)، بید چغندرقند ( لیتا)، شته های برگی، شته ریشه، کنه

مهم ترین بیماریهای مزارع چغندرقند استان اصفهان عبارتند از:

پوسیدگی ریشه و طوقه، نماتد مولد سیست، کرلی تاپ، سفیدک سطحی، ویروس های زردی

تنک کردن

یکی از عملیات اجباری و پر خرج زراعت چغندرقند تنک کردن است. در اغلب موارد تعداد زیادی بوته اضافی در اثر مصرف بیش از حد بذر در مزرعه بو جود می آیند که باید این بوته های اضافی را حذف نمود تا جوانه های باقیمانده فرصت رشد پیدا نموده و محصول مناسبی بدهند. در صورت عدم تنک مزرعه بوته ها نور، دما، هوا و مواد غذائی کافی دریافت نکرده و از رشد کمی برخوردار می شوند. هر چه زمان تنک کردن زودتر باشد، بوته های باقیمانده از رشد بهتری برخوردار هستند. بهترین زمان تنک قبل از مرحله شش برگی بوته ها است. به طور کلی دیر تنک کردن مزرعه به منزله دیر کاشتن آن است. آنجا که پس از اتمام عملیات تنک ممکن است ریشه بعضی از بوته های باقیمانده آسیب دیده باشند، انجام یک مرحله آبیاری سنگین لازم است.

تغذیه چغندرقند

همانند سایر محصولات کشاورزی، چغندر قند نیز تنها بخشی از نیازهای غذائی خود را از خاک تامین می نماید و بقیه را بایستی از کودهای شیمیایی، کودهای آلی و یا محلول پاشی روی سطح برگ تامین نمود. برای زراعت چغندرقند باید، کودهـای فسفره و پتـاسه را بـه مقـدار توصیه شده در پـائیز به طـور یکنـواخت در زمیـن پخش کـرده و ابتدا با دیسک سبک در عمق 10-5 سانتیمتری خاک مخلوط کرد. سپس اقدام به شخم عمیق اولیه نموده تا کود در سطوح مختلف خاک تا عمق شخم به طور یکنواخت توزیع گردد. ترجیحاً ‌مصرف فسفر از منبع سوپر فسفات و پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم توصیه می گردد. با توجه به نقش مهمی که پتاسیم در رشد و توسعه چغندرقند ایفا می نماید لازم است که استفاده از کودهای پتاسه همواره مورد توجه ویژه قرار گیرد.

کاربرد کودهای آلی بخصوص کودهای حیوانی می تواند تا حد زیادی در افزایش عملکرد کمی و کیفی مزارع چغندرقند مفید فایده واقع گردد که بهتر است حتی المقدور از این کودها در مزارع استفاده شود. 

کمبود عناصر میکرو (آهن، منگنز، بر، روی و . . . ) در مزارع چغندرقند در بعضی از مواقع تا حدود 30 درصد از عملکرد محصول می کاهد و نیز سبب کاهش  مقاومت ریشه ها به بیماریها و آفات می گردد، که این مسئله ضرورت به کارگیری این کودها را در مزارع به خوبی مشخص می کند.

مهم ترین نکته در خصوص کود دهی به چغندرقند استفاده صحیح از کودهای ازته است. بعضی از کشاورزان تا آخرین روزهای قبل از برداشت اقدام به مصرف کودهای ازته می کنند که این کار بسیار اشتباه است و از کیفیت چغندر به خصوص درصد قند به شدت می کاهد.  به طور کلی  استفاده از کودهای شیمیایی به طور صحیح و فنی یکی از راههای رسیدن به محصول بالاتر است. اگر در مصرف کودهای مورد نیاز در زمانهای مناسب  کوتاهی شود، عملکرد محصول کاهش می یابد. همچنین مصرف بیش از حد کودها علاوه بر از دست رفتن مقادیر زیادی کود، تخریب ساختمان خاک و آلودگی محیط زیست را نیز در پی دارد. از طرفی این مسئله به مسمومیت گیاه منجر می شود و محصول نهایی را نیز کاهش می دهد. به عنوان مثال مصرف کمتر از حد ازت سبب کاهش عملکرد ریشه چغندرقند تا حدود 50 درصد می شود. از سوی دیگر مصرف زیادتر از حد آن سبب کاهش درصد قند (عیار) تا چندین واحد خواهد شد. بنابراین لازم است  بر اساس روش صحیح، میزان تقریبی کودهای مورد نیاز را در مزرعه تعیین کرد. این که چه مقــدار کود در طول فصـل زراعـی و در زمـان کشت باید مصرف شود، از طریق آزمایش های تجزیه خاک مشخص می شود.

آبیاری چغندرقند

عملاً تمام روشهای شناخته شده آبیاری در سطح دنیا  شامل آبیاری سطحی (از طریق جوی و پشته، آبیاری کرتی و نواری) و روشهای مختلف آبیاری بارانی در چغندر قند مورد استفاده قرار می گیرند.

چغندرقند یکی از گیاهان مقاوم به خشکی است، به طوری که مزرعه چغندرقندی که دچار تنش خشکی شود، می تواند حداکثر ظرفیت تولید خود را به شرط بهبود شرایط به دست آورد. به همین دلیل، تنش آبی این گیاه در مقایسه با گیاهان دیگر مانند سیب زمینی به عملکرد محصول کمتر خسارت می زند. همچنین مرحله رشد حساس به تنش خشکی در چغندرقند مشابه آنچه که در گلدهی غلات دیده می شود وجود ندارد. بنابراین با وجود چنین شرایطی درخصوص چغندرقند، می توان مدیریت بسیاری مناسبی بر آبیاری مزارع چغندرقند اعمال نمود و حداکثر میزان صرفه جویی را در این مزارع بخصوص در وضعیت خشکسالی کنونی داشت.

چغندرقند دارای سیستم ریشه عمیق است که آب را از حدود 90 تا 110 سانتیمتری عمق خاک استخراج می کند. چغندر حدود 70% آب مورد نیاز خودش را تا عمق 60 سانتیمتری می گیرد. لذا در صورتی که سطح خاک خشک باشد اما در اعماق پائین تر آب کافی وجود داشته باشد، مشکلات تنش کم آبی به حداقل می رسد.

به طور کلی در مرحله جوانه زنی بذر، چغندرقند به آبیاری های سبک و متعدد نیاز است. اما پس از عملیات تنک انجام یک آبیاری سنگین ضرورت می یابد و  در طول فصل رشد فواصل آبیاری بسته به بافت خاک و شرایط آب و هوایی تفاوت دارد. همچنین 2 تا 4 هفته قیل از برداشت نیز بایدآبیاری ها قطع شود که این زمان قطع آبیاری باید به گونه ای باشد که خاک آنقدر خشک نشود که برداشت با مشکل مواجه شود.

با توجه به اینکه در استان اصفهان خشکسالی همواره گریبانگیر تولید محصولات کشاورزی مختلف همانند چغندرقند می باشد ، جهت جبران این کم آبی، تغییر الگوی کشت، بهبود راندمان آبیاری، افزایش بهره وری از آب و اعمال تکنیک های کم آبیاری (از جمله طولانی کردن دور آبیاری، حذف آبیاری در مراحلی از رشد گیاه که حساسیت کمتری به کم آبی دارد و ...) ضروری است و در این زمینه استفاده از روش های نوین آبیاری نیز بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد. به لحاظ مقاومت بالای چغندرقند در مقابل بروز تنش های خشکی، استفاده از شیوه های کم آبیاری می تواند تا حد زیادی در خصوص کاهش مصرف آب در این زراعت مفید فایده واقع شود و می تواند جایگزین مناسبی برای بسیاری از زراعت های با مصرف آب بیشتر گردد.

افزایش عملکرد ریشه در مزارع چغندرقند

چغندرقند بر خلاف اکثر محصولات زراعی که بر اساس وزن خریداری می شوند با دو فاکتور وزن و درصد قند (عیار) خریداری می شود:

برای بالا بردن مقدار محصول در واحد سطح لازم است نکات زیر در نظر گرفته شود:

1) استفاده از بذور اصلاح شده مناسب کشت هر منطقه

2) آبیاری کامل و صحیح و استفاده مفیدتر از منابع آب با توجه به کمبود شدید آب در اکثر مناطق کشور و  ‌تناسب سطح کشت با آب موجود

3)  داشتن دقت فراوان در جهت ایجاد تراکم مطلوب بوته در واحد سطح (80 تا 100 هزار بوته در هکتار)

4) تغییر روشهای کاشت و بهبود عملیات زراعتی با استفاده از ماشین‌آلات جدید برای تهیه زمین و سایر عملیات لازم.

5) استفاده صحیح  از کودهای دامی و شیمیایی

6) انتخاب تناوب صحیح

7) ‌انتخاب زمین مناسب از نظر عمق و بافت خاک

8) رعایت تاریخ کاشت مناسب در هر منطقه

9) مبارزه صحیح و بموقع با آفات و امراض گیاهی و به خصوص علفهای هرز

10) برداشت به موقع و صحیح چغندرقند و تحویل آن به کارخانجات قند بلافاصله پس از برداشت

11)تنظیم صحیح ماشینهای برداشت چغندرقند و کاهش ضایعات برداشت.

عوامل موثر بر افزایش درصد قند

از زمانی که یک کشاورز تصمیم به کشت چغندر می گیرد تا زمانی که چغندر برداشت و بارگیری می شود، در کلیه مراحل، نحوه اقدامات و فعالیت های او در کاهش و یا افزایش عیار مؤثر می باشد. به طور کلی  مهمترین عوامل موثر بر درصد قند چغندرقند به قرار زیر هستند:

ا- انتخاب بذر متناسب با شرایط آب و هوایی، طول دوره رشد و مقاوم به عوامل نامساعد کشت در منطقه، افزایش میزان عیار را در پی دارد.

2- انجام شخم مناسب به منظور افزایش نفوذپذیری خاک و جلوگیری از چند شاخه شدن ریشه ها و نیز جمع آوری سنگهای موجود در خاک مزرعه تا حد امکان، از اهمیت بسیار زیادی در افزایش درصد قند برخوردار است.

3- وجود تعداد  مناسب بوته در واحد سطح (9 تا 10 بوته در هر متر مربع) به افزایش عیار منجر می گردد.

4- انتخاب تاریخ دقیق کاشت چغندرقند در افزایش درصد قند اهمیت بسیار دارد.

5- کنترل به موقع علف های هرز به میزان زیادی در افزایش عیار چغندرقند نقش دارد.

6- تغذیه اصولی گیاه تأثیر بسیاری در بهبود وضعیت تولید قند در چغندرقند دارد. مصرف بیش از حد و دیرهنگام کودهای ازته (بخصوص اوره و نیترات آمونیوم) باعث کاهش میزان قند خواهد شد. همچنین کمبود سایر عناصر (آهن، روی، منگنز، منیزیم، بر و ... ) غلظت قند در ریشه را کاهش می دهد.

7- انجام آبیاری های صحیح و به موقع در بالارفتن کیفیت ریشه ها چغندرقند نقش مهمی ایفا میکند.

8- کنترل به موقع آفات و بیماری ها در طول فصل به بهبود وضعیت کیفی ریشه های تولیدی می انجامد.

9-حفظ سلامت برگها تا آخرین لحظات رشد از گزند آفات و یا عدم چرانیدن آنها باعث  افزایش عیار می گردد.

10- برداشت به موقع چغندرقند با توجه به  علایم رسیدگی مزرعه موجب افزایش درصد قند ریشه ها می شود.

11- ممانعت از یخ زدن چغندرقند در جلوگیری از کاهش عیار فوق العاده موثر است.

12- چنانچه بوته ها به مدت شش هفته در معرض دمای 4 تا 8 درجه سانتیگراد قرار گیرند، به ساقه می روند و میزان قندشان کاهش می یابد که در صورت رعایت دقیق تاریخ کاشت می توان از این عمل ممانعت نمود.

13-سرزنی صحیح چغندرقند منجر به بالارفتن کیفیت چغندر تحویلی به کارخانه می گردد.

14-عدم تأخیر در جمع آوری و حمل چغندرقند به کارخانه به دلیل کاهش تنفس ریشه و ممانعت از تجزیه قند ها در بالارفتن درصد قند موثر است