اسطوخودوس، گیاهی است چندین ساله به ارتفاع حدود نیم متر با برگهای متقابل، باریک، دراز، سبز رنگ و پوشیده از گلهای سفید پنبهای است. گلهای آن به رنگ بنفش و به صورت سنبله میباشد.
اسطوخودوس در بیشتر نقاط دنیا به صورت خودرو میروید و بسته به شرایط محیط و خاک به انواع مختلف ظاهر میشود.
قسمت مورد استفاده این گیاه، گلها و سر شاخههای گلدار آن است.
اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی دارد ولی طعم آن تلخ است و به علت بوی مطبوع آن در عطر سازی مصرف میشود.
از دیر باز ملل مختلف با خواص این گیاه دارویی آشنا بوده و از آن برای رفع بسیاری ناراحتیها از جمله مشکلات هاضمه، بیخوابی، اضطراب استفاده میکردند.
در جنگ جهانی اول از خواص دارویی این گیاه برای درمان و ضدعفونی کردن زخمها استفاده میکردند و کشاورزان انگلیسی برای پیشگیری از سردرد و آفتابزدگی گلهای این گیاه را درون کلاههای خود میگذاشتند.
برخی از خواص دارویی اسطوخودوس:
• رفع استرس و افسردگی:
روغن اسطوخودوس آرامبخش و ضد تشنج بوده و تاثیر آرامبخشهای دیگر را افزایش میدهد.[افسردگی، بیماری شایع عصر ما]
• رفع بیخوابی:
محققان انگلیسی طی تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که استفاده از اسطوخودوس در رفع بیخوابی، همانگونه که در طب سنتی آز آن استفاده میشده، تاثیر به سزایی دارد.
در بیمارستانهای انگلیس، برای رفع بیخوابی به بیماران بالشهایی داده میشود که درون آن اسطوخودوس وجود دارد.[خطرات بیخوابی و راههای مقابله با آن]
• خاصیت ضدعفونی کننده قوی دارد از اینرو برای ضدعفونیکردن زخمها و جراحات به کار میرود.
• مشکلات هاضمه را برطرف میکند.
• در درمان انواع سردردها موثر است.
• مشکلات پوستی را برطرف میکند.
• مقوی معده است.
• کرمهای روده و معده را از بین میبرد.
• سرفه را برطرف میکند.
• برای رفع فراموشی و تقویت حافظه موثر است.[ برای تقویت حافظه و تمرکز حواس چه باید کرد؟]
• زردی را برطرف میکند.
• آسم را برطرف می کند.
• درمان کننده رماتسیم، آرتروز و نقرس است.[مصرف چای و افزایش خطر آرتروز در زنان بالای 50 سال]
• برای برطرف کردن بوهای نامتناسب در منزل چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید بآرامی بجوشد.
طریقه مصرف:
حدود 5 گرم سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید. مقدار مصرف این دم کرده 4- 3 فنجان در روز است.
توجه: اشخاص صفراوی مزاج از این گیاه استفاده نکنند چرا که باعث آشفتگی آنان میشود.
این اشخاص باید آن را با سکنجبین بخورند.
بادمجان با نام علمی Solanum melongena گیاهی علفی از خانواده سیب زمینی سانان و بومی هندوستان است (3). این گیاه از زمانهای قدیم در هندوستان شناخته شده بود و منشا آن هند-برمه است. بادمجان دارای انواع مختلف بوده که به جز انواع زینتی حداقل سه گونه بادمجان در ایران به طور وسیع کشت می شود (2و3) و می توان آنها را از ویژگی های گل و میوه شان تشخیص داد (3). این سه واریته شامل:
بادمجان معمولی آمریکایی: ارتفاع بوته آن بین 60 تا 120 سانتی متر است. میوه آن قطور بوده و طول آن تقریبا دو برابر عرض میوه است (2).
بادمجان قلمی: این واریته که از دیر زمان در ایران کشت می شود دارای میوه ای دراز و باریک است حدود 5/2 سانتیمتر عرض و 30 تا 35 سانتیمتر طول دارد (2).
بادمجان درشت آمریکایی (دلمه ای):از نوع پاکوتاه است و عرض میوه آن زیاد و حدود دو برابر طول میوه است. رنگ بادمجان معمولا بنفش مایل به قرمز و یا بنفش متمایل به سیاه است (2).
شرایط آب و هوائی:
از نظر گیاهشناسی، گیاهی است که در مناطق گرم و استوائی به صورت گیاه چند ساله و در مناطق معتدل و سرد به عنوان گیاه یکساله کشت می گردد زیرا در اثر سرمای زمستانه بوته آن خشک می شود (2). بنا براین، بادمجان گیاهی حساس به سرما و نیازمند روزهای بلند و فصل رشد طولانی است (3).
بادمجان نیازمند گرما و نور کامل آفتاب است. تا حدی شرایط سایه را تحمل می کند اما در ایام زمستان در نور ضعیف در گلخانه ها میوه ها بد شکل شده و گل ها و غنچه ها میریزند (2و3). خشکی را به خوبی تحمل می کند ولی عملکردش کاهش می یابد . بهترین رشد بادمجان در دامنه دمائی 18 تا 25 درجه سانتی گراد است. در جدول زیر دامنه دمایی بهینه آن آورده شده است (3).
یاز های دمائی بهینه برای مراحل مختلف رشد بادمجان (3) |
||
مرحله رشد |
دمای روزانه |
دمای شبانه |
جوانه زنی |
25-23 |
25-23 |
تا زمان انتقال اول نشاء |
25-20 |
20-18 |
پرورش نشاء |
20-18 |
20-18 |
کاشت |
25-20 |
20-18 |
انتقال نشاء به محل اصلی |
25-18 |
25-18 |
خاک و کود:
زمین این گیاه باید حاصلخیز بوده و آبیگر نباشد (2). خاک های شنی لومی با زهکش مناسب و اسیدیته 5/6-5/5 با مواد آلی زیاد مناسب رشد بادمجان است. تأمین منظم مواد آلی خاک از اهمیت زیادی برخوردار است (3). بسته به نوع زمین و حاصلخیزی آن حدود 25 تا 30 تن کود دامی پوسیده و حدود 75 کیلوگرم ازت، 100 تا 150 کیلوگرم فسفر و پتاس در هر هکتار در نظر می گیرند. چنانچه کود دامی در دسترس نباشد می توان برای تقویت خاک به کاشت گیاهان خانواده بقولات به عنوان کود سبز در سال قبل از کاشت، اقدام نمود (2). کود سبز برای محافظت از لایه های بالایی خاک و تامین مواد غذایی مورد نیاز میکروارگانیسم ها و گیاه به کار برده می شود و افزودن کمپوست جهت بهبود دراز مدت حاصلخیزی خاک است. بادمجان چنانچه به خوبی تغذیه شود، میوه بیشتری را در دوره ای طولانی تر تولید می کند. این نکته زمانی بیشتر خود را نشان می دهد که کوددهی در دوره گلدهی گیاه باشد. بادمجان نیاز به فسفر و بر زیادی دارد که می توان انها را از طریق افزودن سنگ فسفات به کمپوست مورد استفاده، تأمین نمود (3).
کاشت:
روش کشت و کار بادمجان شبیه گوجه فرنگی بوده اما بذر آن بر خلاف گوجه فرنگی برای جوانه زدن احتیاج به یک دوره استراحت طولانی دارد و بعضی مواقع حتی با سپری شدن دوره استراحت و کاشت بذر در شرایط مساعد، باز هم درصدی از بذر جوانه زده و رشد نشاهای جوان نیز بسیار کند است (2و3).
-مراحل تولید نشاء : بذر ها را باید در سینی نشاء یا سینی های توپی کاشت و در محلی مناسب قرار داد. جوانه زنی بذر ها 25-10 روز طول می کشد. انتقال نشاها زمانی صورت می گیرد که گیاهچه به طول حدود 15 سانتی متر و یا مرحله 5-6 برگی برسند. از بذرکاری تا انتقال نشاء به زمین اصلی از 6 تا 12 هفته متغییر است (2). انتقال نشای آن پس از رفع هرگونه خطر یخبندان است (3).
بوته بادمجان کمی بزرگتر از گوجه فرنگی است، بنابراین فاصله کاشت آن کمی بیشتر در نظر گفته می شود. فاصله بین بوته ها 1-8/0 متر و فاصله بین ردیف ها 5/1-2/1 متر در نظر گرفته می شود. (3).
مراقبت های بعد از کاشت:
مراقبت های لازم پس از کاشت نشا عبارتند از آبیاری، دفع علفهای هرز و سله شکنی است (2).
-آبیاری : در هنگام انتقال نشاءبه زمین ابیاری اهمیت زیادی دارد زیرا نشاهای بادمجان نسبت به تنش های آبی بسیار حساس هستند. کمی پس از انتقال نشا به مزرعه باید عمل آبیاری را به طور روزانه انجام داد. پس از آن بسته به نوع خاک و شرایط آب و هوایی هر 4 –2 روز یکبار باید آبیاری صورت پذیرد. نوع خاک برمیزان کل آب مورد نیاز تاثیری ندارد اما بر دفعات آبیاری موثر است. خاک های سبک تر نیاز به دفعات بیشتر و مقادیر کمتر آب در هر آبیاری دارند. در صورت مناسب بودن شرایط کاهش میزان آبیاری برای چند هفته پس زا کاشت باعث باعث بهبود توسعه ریشه می شود. تامین رطوبت به طور منظم برای تامین مواد غذایی، سلامت گیاه و کیفیت میوه ها بسیار مهم است. آبیاری می تواند بصورت قطره ای یا غرقابی باشد. مزایا و معایب استفاده از سیستم های مختلف آبیاری را باید قبل از کشت ارگانیک بادمجان ارزیابی نمود. برای مثال آبیاری غرقابی می تواند باعث افزایش بیماری های خاکزاد و آبیاری قطره ای می تواند باعث افزایش غلظت نمک ها در لایه سطحی خاک شود. بسته به شرایط مکانیکی و اقلیمی منطقه، پوشاندن خاک با خاک پوش می تواند در حفظ رطوبت خاک کمک نماید (3).
-مدیریت علف های هرز:در مراحل ابتدایی رشد از اهمیت ویژه ای برخودار است. پس از آن گیاه به اندازه کافی ارتفاع لازم به قدرت کافی برای رقابت با علف های هرز را خواهد داشت. موفقیت در کنترل علف های هرز در کشت ارگانیک بادمجان متکی بر ترکیبی ار روش های مختلف است. استفاده از یک تناوب زراعی با گیاهان مختلف به ویژه استفاده از گیاهان پوششی از رقابت کننده با علفهای هرز، اولین و مهم ترین قدم در تولید ارگانیک بادمجان است. رعایت اصولی که از ورود بذر و اندام های افزایشی علف های هرز به مزرعه جلوگیری می کند در این مورد نقش مهمی دارند. ....
ننه سرما از راه میرسد و گیاهانی در دل خاک برای بیرون آمدن لحظه شماری میکنند. چغندر، شلغم، هویجفرنگی، سیبزمینی و غیره جزو آن دسته از سبزیجات زیرخاکی هستند که به راستی به اندازهی تمام اجسام زیرخاکی از ارزش زیادی برخوردارند.
به جای مصرف شیرینیجات، افزودن کالری و بر هم زدن اندام دلخواهتان از این سبزیجات تازه غافل نشوید زیرا هم سلامتی و هم ظاهرتان از شما سپاسگزار خواهد بود.
چغندر
چغندر از آن دسته سبزیجاتی است که سرشار از قند بوده و هر فنجان آن حاوی ۵۰ کیلوکالری انرژی است.
چغندر دارای رنگدانهی گیاهی به نام «بتاسیانین» است که سلولهای بدن را از هجوم سلولهای سرطانزا حفظ میکند. این زیرخاکی پرطرفدار پتانسیل مقابله با تومورها را نیز در خود دارد.
میتوانید چغندر را پخته و میل کنید، حتی میتوانید به سالادتان نیز اضافه کنید به خاطر اینکه به همراه کاهو و مخلفات دیگر سالاد بسیار خوشمزه است.
هویج فرنگی
هویج فرنگی یک مادهی مغذی نشاسته دارِ کم کالری و همچنین سرشار از فیبر است.
هر نصف فنجان هویج فرنگی حاوی ۶۰ کیلوکالری انرژی است.
این زیرخاکیِ ارزشمند همچنین منبع ویتامین C، اسیدفولیک و پتاسیممحسوب میشود.
به خاطر طعم کم شیرینی که دارد به راحتی قابل استفاده در انواع سوپها و خورشهاست. همچنین میتوانید برای ایجاد تنوع این هویج را جایگزین سیب زمینی یا دیگر سبزیجات نشاستهای بکنید.
سیب زمینی
در فصل سرما از سیب زمینی نهایت استفاده را بکنید. اگر توانستید همهی انواع آن از قبیل آبی، زرد و نارنجی را خریداری و مصرف کنید. این زیرخاکی نسبتاً ارزان قیمت بسیار مغذی و مفید است. اگر بتوانید سیب زمینی را با پوست میل کنید، گلوسید و فیبرهای بیشتری دریافت میکنید.
این ماده غذایی منبع خوب ویتامین C ویتامین B6، پتاسیم و مواد معدنی دیگر است.
بیشتر مردم تصور میکنند اگر سیب زمینی بخورند چاق میشوند. باید بگوییم سیب زمینی سرخ کرده یا سیب زمینی با کره باعث چاقی میشود. سیب زمینی آبپز یا کبابی شده حاوی ۱۲۰ تا ۱۵۰ کالری، اندکی پروتئین و مقدار کمی چربی است. سیب زمینیهایی که بخارپز یا در فر پخته میشوند، بیشتر مواد مغذی خود را حفظ میکنند.
شلغم
شلغم، کم کالری و بسیار مغذی است. شلغم منبع خوب ویتامین C و پتاسیم است.
این زیرخاکی سفید و ارغوانی همچنین سرشار از سولفور است که با برخی از سرطانها مقابله میکند.
میتوانید شلغم را آب پز کنید و یا این که در فر گذاشته و یا بخارپز کنید. شلغم را به سالاد، سوپ، آش و دیگر غذاهایی که به سبزیجات تهیه میشوند اضافه کنید.
کلم سنگ
این زیر خاکی مغذی کم کالری است. در واقع نصف فنجان کلم حاوی تقریباً ۲۵ کیلوکالری انرژی است. کلم سنگ سرشار از ویتامین C، ویتامین A، اسید فولیک و فیبر است.
این زیرخاکی ارزشمند سیستم دفاعی بدن را تقویت میکند، از رگها و قلب شما حفاظت میکند و علائم آسم را کاهش میدهد. این کلم نیز مثل تمام کلمهای دیگر با سرطان مقابله میکند.
به افرادی که از سنگ کلیه رنج میبرند توصیه میشود از این گیاه مفید غافل نشوند. کلم سنگ تفت داده شده در آش بسیار خوشمزه است.
پیاز قرمز
پیاز قرمز برای سلامتی مفید است. پیاز حاوی «آدنوزین» است که ایجاد لخته در خون را به تأخیر میاندازد و از سکتهی قلبی پیشگیری میکند. همچنین به نظر میرسد که پیاز خام باعث کاهش کلسترول میشود.
مطالعات نشان میدهند که مصرف پیاز زیاد میتواند فشار خون بالا را نیز کاهش دهد.
میتوان پیاز را به انواع غذاها مثل انواع خورشها، املت، سوپ، آش و غیره اضافه کرد. از این گذشته میتوانید از پیاز در تهیهی انواع سالادها استفاده کنید. سالادهای سردی که با انواع کلمها، کرفس و غیره تهیه میشوند نیز با پیاز خوشمزه تر خواهند شد.
منبع : hammihan