علفهای هرز و مبارزه با آنها به طریقه هربیگیشن

علفهای هرز و مبارزه با آنها به طریقه هربیگیشن

مقدمه

همانطور که میدانیم علفهای هرز باعث ایجاد زیانها و خسارات چشمگیری شده که در نهایت باعث

کاهشکیفیت و کمیت فضای سبز میگردد. به منظور مبارزه با علفهای هرز باید اطلاعات دقیقی از بافت

علفهای هرز،اهمیت، تراکم، روشهای تکثیر و نیز تشخیص آنها خصوصا" در مراحل 2 تا 4 برگی به ویژه

داشته باشیم تا بتوانیم مبارزهای اصولی در مقابل علفهای هرز (Post Emergence) در امر کنترل پسرویش

انجام داده و در هنرانتخاب سموم علفکش موفق باشیم.

تعریف علفهای هرز

علفهای هرز به تمامی گیاهان خودرو در مزارع، باغات، مراتع، پارکها و دیگر اماکن اطلاق میگردد که با

گیاهانتحت کشت از نظر جذب آب، مواد غذایی، نور و غیره در حال رقابت هستند.

زیانهای علفهای هرز

فهرست مهمترین زیانهایی که علفهای هرز وارد میسازند به شرح ذیل میباشد:

به هدر رفتن مواد غذایی، آب و گاز - به هدر رفتن نور آفتاب - اشغال زمین - ایجاد رقابت بین علفهای

هرز ومیزبان (گیاه اصلی تحت کشت). آلوده کردن محصول و ایجاد تغییرات کیفی و کمی در آن - ایجاد

مزاحمت درکار ماشینآلات - ایجاد نمودن مسمومیت در محصول - میزبان شدن علفهای هرز برای

حشرات، قارچها،ویروسها و غیره - ایجاد آلرژی در انسان و حیوانات - ایجاد استهلاک برای ادوات و

ماشینآلات کشاورزی -ناخالص شدن بذور و ایجاد هزینه بوجاری - پوسیده شدن بذور در انبارها -

ایجاد مخفیگاه مناسب برایجوندگانی چون موش - کاهش محصول و ایجاد تغییرات کیفی در آن - ایجاد

حریق و...

روشهایی که میتوان توسط آنها قدرت رقابت گیاهان تحت کشت (گیاه اصلی) را نسبت به علفهای

هرزبالا برد

افزایش تراکم - نحوه کود دادن - استفاده از مالچ - نشاء کردن - کشت مخلوط - انتخاب واریته مناسب

-آللوپاتی

چگونگی انتشار علفهای هرز در هر منطقه

اولین موردی که میبایست درخصوص علفهای هرز مورد بررسی قرار گیرد چگونگی انتشار بذور

علفهایهرز در منطقه میباشد که در ذیل به صورت فهرست وار به آنها اشاره میگردد:

-1 همانطور که میدانیم، پیشگیری بهتر از درمان است. ولی متاسفانه در امر احداث و نگهداری فضای

سبزاستفاده از خاکهای آلوده به بذور علفهای هرز و نیز کودهای نپوسیده دامی به علت عدم نظارت صحیح

باعثانتقال بذور علفهای هرز میگردد.

-2 آبیاری غیراصولی نیز باعث انتقال و انتشار بذور علفهای هرز و باعث بالا رفتن تراکم آنها میگردد.

اینمشکل در کلیه اماکنی که به صورت غرقابی و یا نشتی آبیاری میگردد کاملا" جلوهگر است.

-3 استفاده از بذوری که بوجاری نشدهاند و حاوی بذور علفهای هرز میباشند نیز یکی از عوامل

انتشارعلفهای هرز میباشد.

-4 عدم مبارزه به موقع و صحیح علیه علفهای هرز باعث رشد و نمو آنها خواهد شد بگونهای که علفهای

هرزبه بذر نشسته و دوباره خاک را آلوده میسازد.

-5 باد نیز یکی از عواملی است که در انتشار و انتقال بذور علفهای هرز دخالت دارد. لذا در مناطقی که باد

نیزبوده و بادشکنهای مناسب وجود ندارد نیز تراکم زیادی از علفهای هرز به چشم میخورد. شایان ذکر

است کهدر این گونه اماکن، علفهای هرز موجود، بیشتر از انواعی میباشند که بذور آنها توانایی جابجا

شدن باد راداشته باشند.

-6 عدم توجه به چگونگی تکثیر، فیزیولوژی، مرفولوژی و غره، علفهای هرز نیز یکی از مهمترین مسائل

درامر انتقال و انتشار علفهای هرز میباشد.

-7 رعایت نکردن نکات بهداشتی و عدم جمعآوری صحیح و به موقع علفهای هرز وجین شده نیز

حائزاهمیت است.

-8 انتقال و انتشار بذور علفهای هرز توسط چسبیدن به لباس کارگران، پشم حیوانات و نیز مدفوع ،یکی

دیگراز راههاست که میبایست مدنظر قرار داد.

-9 درخصوص علفهای هرز انگل نظیر سس، باید حتما" این نکته را مدنظر قرار داد که علاوه بر بذر، هر

قطعهاز قسمتهای مختلف گیاه قادر به رشد مجدد بوده و به راحتی توانایی انتشار و انتقال را دارند.

روشهای مبارزه با علفهای هرز

(PREVENTATION) الف - پیشگیری

-1 استفاده از بذور بوجاری شده

-2 عدم استفاده از کودهای نپوسیده دامی

-3 جلوگیری از به بذر نشستن علفهای هرز حواشی مزارع، باغات، پارکها، جویها، کانالهای آبیاری و غیره

-4 کنترل آبهای ورودی به قطعات، بدین صورت که در طول مسیر آبیاری علف هرز وجود نداشته باشد.

-5 ایجاد بادشکنهای مناسب جهت پیشگیری از انتشار علفهای هرزی که بذور آنها توسط باد

جابجامیگردند.

(Post-Emergence) و در ابتدای رشد (Pre-Emergence) -6 کاربرد علفکشها در مراحل قبل از رشد

-7 تمیز نمودن ماشینآلات و ادوات کشاورزی قبل از ورود به مزرعه و یا قطعه مورد نظر

(Eradication) ب - ریشهکنی

ریشهکنی یعنی از بین بردن کامل یک گیاه ، به عنوان مثال در جنگلهای سوزنی برگ آمریکا جهت مبارزه

بادارواش توصیه گردیده که کلیه میزبانهای این انگل را از بین ببرند.

چنانچه در منطقهای علف هرز جدیدی پیدا شد، اقدام ریشهکنی میتواند از گسترش آن جلوگیری نماید.

هنگام ریشهکنی میبایست حتیالمقدر از عوارض جنبی ناشی از دخالت در محیط جلوگیری گردد.

ج - مبارزه مکانیکی

منظور از مبارزه مکانیکی چیدن و وجین کردن علفهای هرز توسط کارگر و یا ماشینآلات کشاورزی

میباشد.

د - مبارزه فیزیکی

از مبارزات فیزیکی میتوان سوزانیدن و یا یخ آب زمستانه را نام برد که موجب نابودی علفهای هرز

میگردد.

ه - مبارزه زراعی

ضمن عملیات کاشت، داشت و... میتوان با علفهای هرز مبارزه نمود. اجرای شخم عمیق، بویژه در

و (Cynodon Dactylon) خصوصبذور علفهای هرز با قوه نامیه کم و با هدف خارج ساختن ریزوم مرغ

جمعآوری آنبه کمک دندانه.

اجرای تناوب کاشت، مثلاً کشت گیاهان سایهدهنده جهت مبارزه با مرغ

و - مبارزه بیولوژیک

منظور از مبارزه بیولوژیک یعنی استفاده از عوامل طبیعی دشمن، برای کنترل علفهای هرز، شایان ذکر است

حائز اهمیت است. (Phytophage) کهاستفاده از حشرات

ز - مبارزه شیمیایی

برای از بین بردن علفهای هرز میتوان از علفکشهای مختلف، تحت شرایط مناسب و با در نظر گرفتن

کلیهنکات مهم استفاده نمود.

علفکشها را اگر بطور صحیح، با غلظت مناسب، زمان به موقع و روش درست مورد استفاده قرار ندهیم، نه

تنهانتیجه مطلوبی عاید نخواهد شد بلکه به گیاه اصلی تحت کشت نیز خسارات جبرانناپذیری را وارد

خواهدنمود.

چگونگی تاثیر علفکشها

سموم علفکشها قادرند روی علفهای هرز به طرق مختلف تاثیر گذاشته و آنها را نابود سازند. سموم را

براساساینکه چگونه روی علفهای هرز تاثیر خواهند گذاشت به چند دسته تقسیم میکنیم که در ذیل به

اختصار بیانمیگردد:

-1 علفکشهای تماسی

علفکشها ممکن است به صورت تماسی عمل کنند. یعنی با کاربرد آنها روی قسمتهای هوایی گیاه

موجبنابودی گیاه هرز گردند. قسمتهایی از گیاه که با سم در تماس نیستند نظیر: ریشه دائمی، ریزوم و

پیاز ممکناست از بین نرفته و قدرت رویش خود را حفظ نمایند. استفاده از سموم تماسی بیشتر در

خصوص علفهایهرز یکساله توصیه میگردد.

-2 علفکشهای سیستمیک

پس از کاربرد علفکشهای سیستمیک، چه روی قسمتهای هوایی و چه از طریق برگها، ساقههای سبز و یا

ریشه،جذب گیاه شده و به نقاط مختلف گیاه انتقال مییابد.

سموم سیستمیک اثر مخرب خود را روی نقاط حساس مریستم اعمال خواهد نمود. این ترکیبات قادر

خواهندبود علفهای هرز دائمی را از بین برده و از تراکم آنها بکاهد.

2,4- طبق خاصیت سیستمیک در یونجه جذب میشود ولی به دلیل خصلت D.B به عنوان مثال ترکیب

بیوفیزیولوژیک یونجه، زیانی برای آن نخواهد داشت ولی در علفهای هرز به ماده شیمیایی - 2,4

تبدیلشده که مخرب و نابودکننده آنها خواهد بود. D

-3 علفکشهای خاک

این سموم از مشتقات اوره بوده که از طریق خاک استعمال میگردد. بعد از مصرف این علفکشها

مولکولهایعلفکش روی ذرات خاک ثابت شده و خاصیت علفکشی خود را (بسته به نوع سموم) تا مدتی

حفظ خواهندنمود.

زمان و موارد مصرف علفکشها

علفکشها را میتوان روی اندامهای هوایی گیاه، نظیر برگ، ساقه و یا خاک مورد استفاده قرارداد. بعضی

سمومرا میتوان در سطح خاک پاشید و یا اینکه پس از آماده کردن زمین، با غلظت مشخص روی خاک

پاشیده و باانجام یک شخم سطحی با خاک مخلوط نمود.

کاربرد سموم میتواند به صورت تزریق در خاک انجام پذیرد. که در هرحال بستگی به چگونگی مرحله

رویشعلف هرز و گیاه اصلی خواهد داشت. مراحل استعمال سموم به شرح ذیل میباشد.

( pre - planting ) الف - پیش کاشت

اینگونه سموم را میتوان قبل از کاشت گیاه اصلی در خاک مصرف نمود. سموم یاد شده قادر میباشند

بذور درحال رویش را نابود سازند. جهت استفاده از این سموم میبایست دوره کارائی و دوام سم و نیز

حساسیت بذورمورد کاشت را مد نظر داشته باشیم.

(pre-emergence) ب- پیش رویش

علفکشهای پیش رویش در فاصله کاشت تا جوانه زدن مورد مصرف قرار میگیرند. به عبارت دیگر قبل

ازاینکه گیاه تحت کشت و یا علفهای هرز جوانه بزنند، میتوانند آنها را نابود سازند.

(Post -Emergence) ج- پس رویش

اینگونه علفکشها را میتوان پس از سبز شدن گیاه تحت کشت و علفهای هرز مصرف نمود. این دسته

ازعلفکشها را میتوان به صورت انتخابی مصرف نمود. به گونهای که بدون آسیب رسانیدن به گیاه

اصلی،علفهای هرز را نابود سازند.

(HERBIGATION اختلاط علفکش با آب آبیاری (هربیگیشن

مقدار آب لازم از طریق آبیاری، برای مخلوط کردن علفکش با خاک، بسته به عواملی میباشند که عبارتند

از:نوع خاک، علفکش و نوع گیاه. هرچه مقدار رسی یا مواد آلی، عمق توسعه ریشه علف هرز و قدرت

جذبعلفکش به کلوئیدهای خاک بیشتر بوده و حلالیت علفکش کمتر باشد، مقدار آب زیادتری برای

آبشوئیعلفکش به داخل خاک مورد نیاز است.

مقدار آب لازم برای نفوذ کافی علفکش در داخل خاک از 1 تا 3 سانتیمتر مکعب وبسته به عوامل اشاره

شدهفوق فرق میکند. برچسب بسیاری از علفکشهای مورد استفاده در خاک، امکان استفاده آنها را از طریق

سیستمآبیاری مشخص میکند. معمولا" این روش که بوسیله آب آبیاری علفکشها را منتقل میکنند، سم

مینامند. (Herbigation) آب

مزایای این تکنیک اختلاط، کاهش زمان موردنیاز برای سمپاشی (فقط باید مقدار انتقال علفکش به داخل

آبکنترل و اندازهگیری شود) و عدم بکارگیری سمپاشهای موتوری یا ماشین آلات مخلوط کننده در قطعه

موردنظر است. (آب آبیاری هر دو کار را باهم انجام میدهد).

در روشهای مدیریتی که هدفش کاهش یا عدم انجام شخم است، بوسیله آبیاری از علفکشهایی که نیاز

بهمخلوط سازی دارند نیز میشود استفاده کرد. مقدار آب لازم برای انتقال علفکش تا حدی بسته به

علفکشمورد استفاده و بافت خاک فرق میکند. با آبیاری بارانی بین 1 تا 3 سانتیمتر مکعب آب توصیه

میشود. درسیستمهای آبیاری تحت فشار، مانند آبیاری بارانی، علفکش به داخل آب تزریق میشود، در این

روش برایانتقال مقدار صحیح علفکش، نیاز به یک پمپ تزریق مناسب است.

اگر قبل از تزریق، علفکش بایستی رقیق شود، همزدن هنگام تزریق الزامی است. پمپ تزریق بایستی به

سیستمآبیاری متصل شود تا در صورتیکه آب چاه قطع شد. علفکش در داخل سیستم حرکت نکند یا در

صورت ازکار افتادن پمپ سوم، به داخل چاه منتقل نگردد.

فرمولاسیونهای تجاری چندین علفکش تیوکارباماتها، آلاکلر، آترازین و بعضی ترکیبات دیگر از

استعمال میشوند. بعضی از (Center Pivot) جملهعلفکشهایی هستند که با آبیاری فوارهای

علفکشهایتیوکاربامات را نیز همراه با متدهای ردیفی یا نشتی استفاده میکنند. در این حالت، علفکش

توسط نیرویجاذبه وارد آب آبیاری میشود.

درذیل به چگونگی اصول و روش کار به اختصار اشاره میگردد ولی باید این نکته را مد نظر داشت که

هنر

انتخاب علفکش، دوز مصرفی و دیگر نکات تخصصی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و حتماً باید

تحتنظارت پیگیر کارشناس مربوطه انجام پذیرد چرا که علفکشها همانند شمشیر دولبهای هستند که اگر

به گونهایاصولی و تخصصی از آنها استفاده نشود، خسارات جبرانناپذیری بر جای خواهند گذاشت.

نامیده میشود که (Herbigation) روش مبارزه با علفهای هرز از طریق اختلاط سم با آب آبیاری هربیگیشن

حاصل آمده است. (Irrigation) و آبیاری (Herbicide) ازادغام دو کلمه علفکش

این روش هرچند در اصل برای مصرف علفکشها ابداع شده است ولی در حال حاضر در مورد تعدادی

ازحشره کشها و قارچکشهای موثر بر علیه آفات و بیماریهای خاکزی نیز اعمال میگردد.

در حال حاضر هربیگیشن در سراسر دنیا با موفقیت در محصولات مختلف بکار میرود. این روش در

تمامانواع آبیاری اعم از غرقابی، نشتی، بارانی و قطرهای قابل اجراء است و بسته به نوع آبیاری میتواند به

دوصورت زیر به انجام برسد:

الف - طریقه اجراء هربیگیشن در سیستمهای ثقلی

که در آنها برای به حرکت در آمدن آب (Furrow) و نشتی (Flood) سیستمهای ثقلی شامل آبیاری غرقابی

درروی سطح زمین تنها نیروی ثقل مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. در این سیستمها سم در مدخل مزرعه یا

قطعهمورد نظر به مقدار لازم با آبیاری مخلوط شده و به خاک داده میشود.

در سیستمهای ثقلی (غرقابی و نشتی) باید سطح خاک تا حد امکان صاف و کم شیب و شدت جریان آب

ثابتبوده، ورود سم به داخل آب در تمام طول مدت آبیاری، به طور یکنواخت ادامه داشته باشد.

برای اجرای هربیگیشن، عملیات زیر را به ترتیب انجام میدهیم.

1 - مساحت مزرعه مورد نظر را بدقت اندازه گرفته و نتیجه را به هکتار تبدیل کنیم.

2 - زمان مورد لزوم، برای آبیاری مساحت مورد نظر را براساس تجربه قبلی و یا به روشهای متعارف

تعیینکنیم.

3 - مخزن دستگاه مصرف سم را از سم موردنظر پر کرده و آنرا در اول زمین مورد نظر بر روی نهر آبیاری

قراردهیم. توصیه میشود برای اختلاط بهتر سم با آب آبیاری در پایین دست دستگاه مصرف سم، مانعی

ماننددو قطعه چوب یا آهن به صورت ضربدر و یا تخته سنگ نسبتا" بزرگی در داخل نهر قرار دهیم تا

آب دچارتلاطم شده و کاملا" با آن مخلوط گردد.

4 - با در نظر گرفتن نوع خاک و علفهای هرز رایج در منطقه، دوز مصرف علفکش را تعیین و با استفاده

ازفرمول زیر میزان ورود سم از دستگاه به داخل نهر آبیاری (دبی دستگاه) را محاسبه کنید:

دوز سهم (لیتر در هکتار)=دبی × 0,06 (ضریب ثابت)مساحت × زمان آبیاری

5 - شیر خروجی دستگاه را کمی باز و سم خارج شده را به مدت یک دقیقه در یک استوانه مدرج یا

ظرفمناسب دیگری جمعآوری کنید و حجم آنرا اندازه بگیرید. رقم حاصله را با عدد محاسبه شده در

بند( 4)مقایسه و در صورت عدم تطابق دو عدد باهم با کمتر یا زیادتر باز کردن شیر خروجی، میزان خروج

سم را دراندازه مورد نیاز تنظیم کنید.

ب - طریقه اجرای هربیگیشن در سیستمهای تحت فشار:

و قطرهای ( Gated Pipe) لوله مشبک (Sprinkler) در سیستمهای تحت فشار شامل آبیاریهای بارانی

که در آنها نیروی لازم برای به حرکت درآمدن آب، توسط پمپهای آبیاری تامین میگردد. در این (Drip)

سیستمها، سمبا بکارگیری وسایل خاص، بداخل سیستم آبیاری تزریق و یا مکیده شده در مزرعه پخش

میشود.

در سیستمهای تحت فشار سم یا بصورت خالص توسط انژکتور مخصوص بداخل سیستم تزریق و یا

بصورترقیق شده توسط پمپ آبیاری به داخل دستگاه مکیده میشود. در هر دو حالت و صرف نظر از

طول مدتآبیاری، میزان ورود سم به داخل سیستم باید طوری باشد که تمام سم مورد نیاز بتواند

لوله مشبک و قطرهای در یک ساعت اول آبیاری و در (Solid Set) سیستمهای ثابت آبیاریبارانی ثابت

در چرخه اول (Wheel Line) و بارانی مستقیم (Center Pivot) سیستمهای متحرک آبیاریبارانی دایرهای

آبیاری وارد سیستم شده و درسطح مزرعه پخش گردد.

در سیستمهای ثابت، پس از اتمام مصرف سم، آبیاری با آب خالص ادامه مییابد تا حجم موردنظر از آب

بهزمین داده شود.

در سیستمهای تحت فشار دبی پمپ انژکتور با استفاده از فرمول ذکر شده که در بند الف - 4 همین بخش

آمدهاس محاسبه میگردد.

در کلیه سیستمهای تحت فشار، در صورتی که منبع تغذیه سیستم، نهر یا حوضچه آب باشد میتوان به

جایاستفاده از پمپ انژکتور و تزریق سم به داخل سیستم، مصرف سم را در مجاورت محل قرار گرفتن

خرطوممکنده پمپ آبیاری قرار داد تا سم بلافاصله پس از خروج از دستگاه، به داخل سیستم آبیاری مکیده

شود.

در سیستم هایی که از آب چاه و یا هر نوع لوله کشی برای آبیاری استفاده میشود، سم باید توسط پمپ

انژکتورکه قادر به تولید فشاری در حدود یک اتمسفر بیشتر از فشار پمپ آبیاری باشد، به داخل سیستم

تزریق گردد.محل تزریق سم به داخل سیستم میتواند قبل از پمپ آبیاری و یا بعد از آن باشد که حالت

اول به دلیل اختلاطکاملتر سم با آب، بیشتر مورد توصیه است. برای جلوگیری از آلوده شدن اتفاقی منبع

آب باید در محلی قبل ازمحل تزریق سم به داخل سیستم، یک شیر یکطرفه نصب شود تا در صورت از

بیاری، سم وارد چاه و یا سیستم لولهکشی نشود. هر دو پمپ آبیاری و انژکتور Ĥ کار افتادن تصادفی سیستم

باید توسط مدار و یا دستگاهواحدی کنترل شوند تا چنانچه یکی از آنها به هردلیلی از کار بازماند، دیگری

نیز بطور خودکار متوقف گردد.

مزایای هربیگیشن

در مقایسه با روشهای معمولی کاربرد علفکشها هربیگیشن دارای مزایای متعدد به شرح زیر میباشد:

1 - پخش سم در زمین با روش هربیگیشن از سایر روشهای سمپاشی یکنواختتر است. هربیگیشن به

قدریدقیق عمل میکند که در بعضی از کشورها، تعدادی از علفکشها، فقط به این روش اجازه مصرف

دارند.

2 - در هربیگیشن برای مصرف سم، به سمپاشی و برای اختلاط آن با خاک، به وسایل خاص و دیگر

ماشینآلات کشاورزی نیازی نیست.

4 - در هربیگیشن، نیاز به کارگر و هزینههای کارگری بسیار کمتر از سایر روشهای سمپاشی است .

و آلودگی زمینهای اطراف بسیار کمتر از (Drift) 5 - در هربیگیشن، خطر حرکت ذرات سم با باد

سایرروشهای سمپاشی است.

6 - در شرایط نامساعد جوی مانند، باد، باران، گرماو سرما تاثیری به کارآیی هربیگیشن ندارند و قادر

بهجلوگیری از اجرای آن نیستند.

در صورتی که سمپاشهای متعارف، اثر عوامل محیطی بسیار شدید است و مخصوصاً باد شدید و

بارندگی میتوانند از انجام سمپاشی جلوگیری کنند.