پرورش گل محمدی

:  Rosa damascenaگل محمدی با نام علمی   
 از مهم‌ترین انواع گل‌های رز در دنیا و از مشهورترین گیاهان در تاریخ باغبانی است. این گل به علت داشتن رایحه فوق‌العاده و تنوع ارقام، در بسیاری از مناطق دنیا کشت می‌شود.
ایران از قدیمی‌ترین کشورهای تولیدکننده گلاب در جهان به‌شمار می رود ،به طوری‌که سابقه آن به بیش از 2500 سال قبل برمی‌گردد.
درحال حاضر، کشورهای تولیدکننده گل محمدی در دنیا عبارتند از: بلغارستان، ترکیه، ایران، هند، اوکراین، آمریکا، کانادا، فرانسه، انگلستان و ژاپن. گفتنی است که چهار کشور اول جزو پیشگامان تولید گل محمدی در جهان بوده‌اند.
عطر گل محمدی ایران، به سبب شرایط اقلیمی از مرغوبیت خاصی برخوردار است؛ ولی از آنجائی‌که میزان تولید آن کم بوده و بیشتر در داخل کشور مصرف می‌شود، از شهرت جهانی کمی برخوردار است.
کشت گل محمدی در کشورمان بطور عمده در استان‌های فارس، کرمان، اصفهان و آذربایجان شرقی انجام می‌شود. این استان‌ها به ترتیب مقام‌های اول تا چهارم سطح زیرکشت گل محمدی را در ایران به خود اختصاص داده‌اند.
از نظر میزان تولید در واحد سطح، استان اصفهان بالاترین رتبه را در بین این چهار استان دارد و از نظر تولید، استان‌های اصفهان و کرمان به ترتیب مقام‌های اول و دوم را دارا هستند.
گل محمدی در صنایع غذایی، داروسازی و عطرسازی جایگاه ویژه‌ای یافته ‌است.

خصوصیات گیاه‌شناسی گل محمدی  
از نظر گیاه‌شناسی، گل محمدی درختچه‌ای است پرپشت، دارای خارهای ریز، زیاد و فشرده، پهن، قلابی شکل و یکنواخت. گل‌های آن صورتی رنگ، پرپر و معطر که گاهی نیز سرخ رنگ است.
- گل آذین دیهیم ، 12-6 گلی است. بر روی دمگلها خارهای ریز و کرک های غده‌ای است.
- برگ‌های آن مرکب، دارای 5 تا 7 برگچه‌ی تخم مرغی نیزه‌ای و با دندانه‌های کند و کمانی ساده است. لبه برگ‌ها اره‌ای، سطح فوقانی برگ‌ها نرم و سطح تحتانی کرک دار است.
-ساقه: خاردار"خارها قلاب مانند"،اغلب مخلوط با کرک‌های غده‌ای.
-میوه:گلابی شکل. سازگاری گل محمدی:
گل محمدی نسبت به شرایط محیطی سازگاری خوبی دارد. از شاخص‌ترین صفات گل محمدی (به‌خصوص گل محمدی کاشان) بقاء و سازگاری آن نسبت به خشکی است در برخی از مناطق کاشان گل محمدی طی سال تنها یک یا دو بار آبیاری می‌شود. باتوجه به میزان بارندگی کم در منطقه (حدود 150 تا 200 میلی متر) که آن هم به طور عمده در زمستان ها رخ می‌دهد می‌توان نتیجه گرفت که این گیاه مقاومت خوبی نسبت به خشکی از خود نشان می‌دهد، گرچه کاهش عملکرد اقتصادی در آن مشاهده می شود.
 علاوه بر این، گل محمدی نسبت به شرایط نامساعد محیطی ازقبیل شوری،سرما و فقر مواد غذایی خاک نیز سازگاری مناسبی دارد. با این حال، پاسخ این گیاه به حاصل‌خیزی خاک، آبیاری منظم و کود دهی، بسیار مثبت می باشد ،به طوری‌که در برخی مناطق، عملکرد 5 تا 7 تن در هکتار گزارش شده است.نیازهای اساسی گل محمدی:
* آب:
آب از جمله عوامل مؤثر در تولید اقتصادی گل محسوب می شود. درختچه‌های گل محمدی به شرایط کم آبی بسیار مقاوم هستند. شواهد نشان می‌دهد که آبیاری گلستان‌ها در زمان غنچه‌دهی و گل‌دهی بسیار مهم است. در گلستان‌های کاشان معمولاً آبیاری به‌ صورت سطحی انجام می‌شوداین منطقه میزان آب در هر نوبت و تعداد آبیاری بسیار متغیر است. در منطقه کاشان، به طور معمول ، طی فصل رشد هر 15 روز یکبار آبیاری انجام می شود. در یک‌ مقایسه میان دو روش آبیاری سطحی و قطره‌ای مشخص شد که؛ آبیاری قطره‌ای ضمن 62 درصد صرفه جویی نسبت به روش سطحی، باعث افزایش عملکرد 65 درصدی گل را به دنبال دارد.
"بارندگی با توزیع مناسب" به علت عدم ایجاد استرس در گیاه، برای تولید گل و اسانس بیشتر، خصوصاً در بهار و اوایل تابستان بسیار مهم است.
* خاک:
از نظر نوع خاک، کاشت این گیاه در زمین‌های سنگین دارای بافت متوسط و در کوهپایه‌های دارای سنگریزه زیاد، سنگلاخی و فقیر موفق بوده است.
گلستان‌های موجود در ارتفاعات و شیب‌های شمالی، در مجموع از نظر کمی و کیفی، محصول بهتری تولید می کنند. در مناطق کوهپایه‌ای که در آنها امکان کشت بسیاری از گیاهان زراعی محدود است، این گیاه می تواند به عنوان یک گیاه راهبردی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.  
* دما:
در بهار از جوانه‌های جانبی شاخه‌های یک‌ساله ساقه مولد گل بوجود می آید. اختلاف دمای 4-3 درجه سانتی‌گراد شب نسبت به روز، برای تشکیل جوانه‌ی گل بسیار مهم بوده و برای گل‌انگیزی، خواب زمستانه ضروری است.
درجه حرارت درحدود 20-15 درجه سانتی‌گراد برای غنچه‌دهی لازم است. درجه حرارت زیاد و بادهای گرم و خشک، باعث رسیدن و باز شدن پیش از موعد گل‌ها و کاهش دوره گلدهی و کم شدن ترکیبات اسانس گل می شود.
درجه حرارت 15-5 درجه سانتی گراد، تعداد گل های دارای اسانس خوب را تضمین می کند.
درجه حرارت بسیار کم در شب مانع گلدهی می شود و حرارت بالای 20 درجه سانتی گراد، سنتز و تولید اسانس را افزایش می دهد.
در مراحلی از رشد، درختچه های گل محمدی به یخبندان حساس هستند، به طوری که یخبندان در هنگام تشکیل جوانه گل یا رشد رویش اولیه، باعث خسارت می شود. به طور عمده قسمت های بالغ گیاه، به سرما و یخبندان مقاوم است. در نواحی دارای زمستان سخت و یخبندان، هرس باید خیلی زود انجام شود. بوته هایی که در اثر سرمای شدید زمستان یا یخبندان دیررس بهاره صدمه می بینند، به ندرت گل کافی را در آن سال تولید می کنند. * رطوبت و باد:
رطوبت نسبی 70 درصد، به تشکیل اسانس کمک می کند.
بارندگی در زمان غنچه دهی، باعث خسارت به گل و کاهش محتویات اسانس می شود.
دوره های آفتابی طولانی، گلدهی را تحریک می کند، اما وجود دوره های گرم و خشک در طول گلدهی، به سرعت محتویات اسانس را کم می کند.
بادهای شدید، از لحاظ فیزیکی به گل صدمه زده و بادهای سرد، خشک و گرم باعث کاهش اسانس گل می شود. نیازهای غذایی(کود):
گل محمدی نیازمند مواد غذایی و برنامه غذایی طولانی مدت می باشد. آنالیز برگ، روش قابل توصیه ای است که میزان مواد غذایی قابل دسترسی را تعیین می کند.
طی تحقیقات انجام شده بر مبنای آنالیز برگی، مشخص شده که کاهش عناصر و نیاز به تأمین عناصری چون 25%= K و 67% P=و 35% N= بین مرحله نمو جوانه و گلدهی اصلی به وجود می آید. براین اساس در هر هکتار 64 کیلوگرم ازت، 8/7 کیلوگرم فسفر و 36 کیلوگرم پتاسیم به صورت تقریبی و با در نظر گرفتن ترکیب املاح خاک پیشنهاد می شود.
* نور:
سایه، اثر خوبی بر گل‌دهی ندارد، اما در مناطقی که نور مستقیم خورشید شدید است، وجود سایه ضروری است. در مناطقی که گیاهان زیر آفتاب مستقیم قرار دارند، عملکرد اسانس گل، نسبت به گیاهانی که تحت شرایط سایه رشد می‌کنند، حدود نصف است.
* ارتفاع:
گلستان‌های موجود در ارتفاعات و شیب‌های شمالی، در مجموع از نظر کمی و کیفی محصول بهتری تولید می کنند. در مناطق گرمسیری، کشت گل محمدی فقط در ارتفاعات بالاتر موفق بوده است.
این گیاه در ارتفاع 1600 متری اصفهان و تا ارتفاعات بیش از 2300 متر نیز رشد خوبی دارد. مناطق تولید انبوه آن به طور عمده در ارتفاعات بیش از 1900 متر واقع است. اسانس گل ها در ارتفاعات بالاتر، از کیفیت بیشتری برخوردار است.آماده سازی زمین:
یکی از مهم‌ترین عملیات پیش از شروع کشت، شخم عمیق است. شخم ، لایه‌های فشرده‌ای را که باعث محدود شدن رشد ریشه می شوند، می‌شکند . کاشت به شیوه دستی انجام می‌شود و فواصل ردیف‌ها و بوته‌ها بستگی به اهداف کاشت دارد. اگر هدف، احداث پرچین اطراف باغ باشد، فاصله ردیف‌ها 5/2-2 متر و فاصله بین بوته‌ها 5/1-1 متر در نظر گرفته می‌شود. در صورتی‌که هدف، احداث گلستان باشد در کشت کرتی فاصله‌ها را 5/3×5/2 متر و در جوی و پشته 3×2 متر در نظر می‌گیرند.
مصرف کود دامی کاملاً پوسیده، پیش از احداث گلستان و به ‌صورت جایگزینی در گودال به مقدار 20-10 تن در هکتار ضروری است. همچنین دادن کود دامی به مقدار 10 تن در هکتار بعد از هرس گلستان‌ها، مفید است.ازدیاد گل محمدی:
گل محمدی را می‌توان به روش های مختلفی ازجمله؛ خوابانیدن، پیوندزدن، قلمه‌زدن و ازدیاد از طریق پاجوش، تکثیر کرد. در کشور ما دو روش «قلمه زدن» و «استفاده از پاجوش» رایج است. هر گیاه مادری گل محمدی، به طور متوسط 20 تا 60 عدد پاجوش تولید می کند. این پاجوش‌ها به‌سرعت رشد می‌کنند. بیشترین تعداد خار بر روی پاجوش‌های جوان مشاهده می‌شود. از سال سوم و چهارم به بعد می‌توان از هر گیاه، پاجوش تهیه کرد. از آبان‌ماه تا اوایل اسفندماه، پاجوش‌ها را به محل مورد نظر انتقال داده و می‌کارند. پاجوش‌ها به فاصله 3 متر از یکدیگر بر روی پشته‌هایی به فاصله 4 متر و در چاله(حفره) به تعداد 3-2 عدد کاشته می‌شوند.
بررسی ها نشان داده است، در تهیه قلمه که معمولاً از گل محمدی میمند تهیه می‌شود، در درجه اول قلمه‌های سخت(خشبی) و در درجه دوم قلمه‌های نیمه سخت (نیمه خشبی) بیشترین مقدار ریشه زایی را داشته‌اند.
قلمه باید به ضخامت یک مداد و به طول 20 سانتی متر باشد و از بخش های چوبی شده و در حال خواب، انتخاب شود. در ادامه باید جوانه های انتهایی را حذف کرد. بهتر است انتهای قلمه را در یک پودر هورمونی ریشه زایی فرو برده و سپس قلمه را در عمق 10- 5/7 سانتی متری گلدان یا زمین کاشت. بستر کاشت، بهتر است 50 درصد خاک باغچه و 50 درصد ماسه شسته باشد.هرس گل محمدی:
گل محمدی برای گل‌دهی احتیاج به هرس ندارد. معمولاً هرس به دو منظور انجام می‌شود: «اول، حذف شاخه‌های خشک شده، آفت‌زده و مزاحم» و «دوم ، جلوگیری از بوجود آمدن شاخه‌های بلند که چیدن گل را مشکل می‌کند».
"هرس اولیه" برای فرم دهی درختچه ها و تحریک شاخه زایی و "هرس فصلی" برای حذف بخش های مرده و بیمار انجام می شود. میزان هرس به شیوه مدیریت ، شرایط منطقه و نژاد گل بستگی دارد. هرس منطقی درختچه ها، باعث تداوم گل دهی و افزایش طول مفید زندگی گیاه می شود.
 از سال پنجم به بعد، گاهی به علت رکود رشد گیاه، شیوع آفات و بیماری‌ها، افزایش شاخه‌های خشک و ارتفاع زیاد شاخه‌ها، گلستان را کف‌بر می‌کنند. این هرس شدید ، به علت ایجاد توازن و تنظیم رشد گیاه، باعث تحریک و تولید پاجوش‌های قوی و متعدد در مزرعه می‌شود.آفات گل محمدی:
گل محمدی دارای آفات مشترک با دیگر رُزها است. از مهم‌ترین آفات گل محمدی، «آفت جوانه خوار سبز، سوسک سرشاخه خوار، شته‌ها و تریپس‌ها» می‌باشند. خسارت این آفت‌ها شدید است و درصورت شیوع، نیاز به مهار و سمپاشی دارند.
 انجام مراقبت‌های زراعی از قبیل؛ «دفع علف‌های هرز، هرس، حذف پاجوش‌ها، کوددهی و آبیاری منظم» نه تنها روی عملکرد گل محمدی تأثیر مثبت دارد، بلکه در راستای مدیریت مهار آفات گل محمدی، نقش مهمی را ایفا می‌کند.     علف‌های هرز گلستان‌ها:
«انگل سِس» یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین علف‌های هرز گلستان‌ها است .
 آشنا نبودن کشاورزان با نحوه مهار آن و وجود نداشتن سموم شیمیایی کارآمد، عملیات مهار این انگل را مشکل می‌کند. توانائی گیاه سِس به تولید بذر فراوان و تکثیر غیر جنسی، داشتن میزبان‌های متعدد، رشد بسیار سریع و حفظ قدرت رویش قطعات تا 6 روز، قدرت تهاجمی خوبی به این انگل داده است.
چند راه عملی برای مبارزه با سس پیشنهاد می‌شود:
-    استفاده از کودهای دامی کاملاً پوسیده؛
-     سوزاندن بوته‌های آلوده؛
-    سوزاندن قطعات سِس جدا شده؛
-     حذف علف‌های هرزی که می‌توانند میزبان سِس باشند؛
-     و در نهایت، استفاده از مالچ کاه به ارتفاع 20-15 سانتی‌متر برای ممانعت از استقرار سِس روی ساقه‌های گل محمدی. برداشت گل:
برداشت گل از مهم‌ترین،حساس‌ترین و پر هزینه‌ترین عوامل تولید گل محمدی است. زمان برداشت گل محمدی در کاشان، حدوداً از اوایل خرداد ماه تا اواسط تیرماه است. این کار در هر منطقه 30-20 روز طول می کشد.
گل محمدی پس از باز شدن، دوام کمی روی شاخه دارد. در صورت تأخیر، طی 24 ساعت رنگ آن سفید شده و می‌ریزد. بنابراین لازم است قبل از طلوع آفتاب و ترجیحاً در هوای خنک بامدادی، اقدام به برداشت روزانه گل‌های باز شده نمود.
با گرم شدن هوا، گل‌های برداشت شده به‌سرعت پژمرده می‌شوند. به دلیل این که معمولاً گل‌ها روی هم انبار و فشرده می‌شوند، فعالیت‌های تخمیری شدت می‌یابد.
به علاوه، فعالیت کارگران گلچین، به علت افزایش دما کند می‌شود. به این خاطر، بهتر است کارگران در اواسط روز به استراحت بپردازند و کار گلچینی، به ساعت‌های خنک روز محدود شود. گل‌ها از محل دمگل در اثر کشیدن جدا می‌شوند. این گل‌ها در بقچه‌ها و سبدها قرار داده شده و در کنار گلستان‌ها پس از توزین، در گونی ریخته می شوند.
متوسط وزن هر گل 2/2 گرم است.
فاصله زمانی بین چیدن گل‌ها تا تحویل به واحدهای سنتی یا صنعتی فرآوری، بسیار مهم است.
در یک گلستان از سال سوم به بعد تولید گل ،اقتصادی و به طور معمول روند تولید گل تا زمان 9 تا 12 سالگی گیاه، «افزایشی» و پس از آن «کاهشی» است.
 با شروع روند کاهشی تولید، درختچه‌ها کف‌بر می‌شوند. به این عمل در اصطلاح «جوان سازی گلستان» می‌گویند.
یک نفر کارگر در هر روز می‌تواند 50 تا 70 کیلوگرم گل تازه برداشت کرده و براساس آن مزد دریافت کند.
در هر منطقه، گل‌دهی طی 20 تا 30 روز کامل می‌شود. حداکثر گل‌دهی در فاصله زمانی 10 تا 20 روز از شروع آن است که اصطلاحاً به این زمان «شور گل‌دهی» می‌گویند.
فرآورده‌های گل محمدی:
فرآورده‌های اصلی که از این گیاه بدست می‌آید، شامل: گلاب، اسانس،گلبرگ، غنچه خشک، کانکریت و ابسرلوت می‌باشد.
گلاب از گذشته تاکنون در مراسم مذهبی، در تهیه انواع شیرینی، شستشوی اماکن مقدس و به علت اثرات آرام بخش و معطر بودنش، در مراسم عزاداری (در فرهنگ ایرانیان) جایگاه ویژه ای داشته است.گلاب‌گیری:
ایرانیان نخستین بار روش تقطیر را ابداع نمودند و سالیان دراز از آن بهره مند گردیدند.
گلاب‌گیری به دو روش سنتی و صنعتی انجام می‌شود:
*گلاب‌گیری سنتی:
دستگاه گلاب‌گیری سنتی شامل: قطعات دیگ، کلاهک دیگ، نیچه، نیچه پارچ و دستگاه حرارتی است. ظرفیت آن، حداکثر 30 کیلوگرم گل، با مخلوط 45 لیتر آب می‌باشد. هر دستگاه در شبانه روز، می‌تواند 4 تا 5 نوبت گلاب‌گیری کند که در مجموع، مقدار مصرف کل، 120 تا 150 کیلوگرم در شبانه روز خواهد بود.*گلاب گیری صنعتی:
با توجه به توسعه روزافزون سطح زیر کشت و مصرف فرآورده های گل محمدی، دستگاه های سنتی به تنهایی جوابگویی لازم را نداشته و نیاز به وجود دستگاه های صنعتی با ظرفیت بیشتر مشهود می باشد. قسمت های مختلف دستگاه های صنعتی علاوه بر دستگاه های گلاب گیری سنتی شامل دستگاه سختی گیر، ترموستات، پرکن، پاستوریزاتور، دستگاه بسته بندی و آزمایشگاه کنترل کیفی مواد است. مصارف  گل محمدی:
مصرف گلاب، بیشتر در ایران و کشورهای همجوار رایج بوده و اسانس این محصول به طور گسترده در کشورهای اروپایی، آمریکا و کانادا مصرف می شود.
مصارف عمده اسانس به شرح ذیل می باشد:
1-    استفاده در صنایع عطرسازی و مواد آروماتیک.
2-    استفاده در فرآورده های بهداشتی – آرایشی شامل انواع کرم های آرایشی، لوسیون ها و صابون ها، شامپو، شیر پاک کن و حمام های زیبایی.
3-    استفاده در صنایع غذایی شامل شیرینی ها، نوشیدنی ها ، پودینگ، ژله و ... .
4-    استفاده در تزیین سبدهای گل خشک و گل آرایی.
5-    استفاده در صنایع داروسازی.

  منابع :

1-    کتایون احمدی.1386.دستورالعمل فنی کاشت، داشت ، برداشت و فرآوری گل محمدی
2-    سیف اللهی. 1383. آفات جوانه خوار سبز گل محمدی

چند توصیه برای گلکاری در آپارتمان

آپارتمان نشین ها هم این روزها از نعمت گل و گیاه بی بهره نیستند. ترتیب کار مثل باغچه داری است فقط در مقیاسی کوچک تر. گل های بهاری توی جعبه منتظر نشسته اند تا در گلدان ها جا بگیرند و پشت پنجره آپارتمان ها زندگی تازه ای را شروع کنند.

● پامچال

پامچال ها با گل های متنوع و رنگارنگ به صورت نشاهای آماده، در دسترس هستند. کافی است یک جعبه گل آماده را از بیرون بخرید و بعد در خانه برای خودتان گلدان های زیبایی بسازید. اگر پامچال های گل داده و کاشته شده در جعبه را خریده اید برای جدا کردنش از جعبه و انتقال به گلدان چند نکته را باید مد نظر داشته باشید.

اول این که باید به گل های توی جعبه آب کافی بدهید تا خاکش نرم و مرطوب شود و راحت بتوانید گل ها را با ریشه های شان از خاک جدا کنید.

باید از قبل داخل گلدان هم قدری کود برگ یا کود حیوانی پوسیده بریزید و بعد خاکش را زیر و رو کنید تا کاملا یکدست بشود. برای آماده کردن خانه جدید گل پامچال تان، ابتدا روی خاک توی گلدان، گودال های کوچکی به اندازه و حجم ریشه های گل ایجاد کنید و بعد پامچال را به خانه جدیدش دعوت کنید. گل های پامچال در بهار شکوفا می شوند اما در کنار غنچه ها همیشه چند برگ مزاحم هست که باید خیلی زود آنها را بچینید.

اگر خواستید گلدان گل پامچال تان را عوض کنید و در گلدان بزرگتری آن را بکارید، بهتر است صبر کنید تا زمان «گل دهی» تمام شود، بعد اقدام به این جابجایی کنید. پامچال گیاه کوچکی است و به آب زیاد و روشنایی کافی نیاز دارد اما پامچال آپارتمانی بهتر است در سایه آفتاب قرار بگیرد. از مرطوب کردن محیط هم دریغ نکنید که رطوبت نسبتا زیاد محیط به سلامت گل تان کمک می کند.

● بنفشه

بنفشه ها در همه اوقات سال گل می دهند اما اوج کارشان بهار است. در رنگ های مختلف توی جعبه ها نشسته اند تا با چیدن چند رنگ از آنها کنار هم در یک گلدان، جلوه تازه ای را به منزل بهاری تان بدهید. اگر می خواهید در یک گلدان نسبتا بزرگ چند رنگ بنفشه بکارید، بهتر است فاصله ۱۰ سانتی میان آنها را رعایت کنید تا گل های شان فضای کافی برای رشد کردن داشته باشند.

با در نظر گرفتن رنگ دکوراسیون منزل می شود خیلی راحت بنفشه ها را هماهنگ با رنگ محیط انتخاب کرد. دست تان هم باز است چون این گل ۱۵ مدل مختلف دارد. آب کافی و نور مستقیم اما ملایم بهترین کار برای افزایش طول عمر گل های بنفشه است. اگر حسابی مراقبش باشید گل هایش حالا حالاها می مانند چون بنفشه در مقابل سرما گل مقاومی است.

اگر بنفشه های ریز گیرتان آمد، بهترین کاری که می توانید برای کاشت آنها در آپارتمان تان بکنید این است که در گلدان ها یا کاسه های آویزی آنها را بکارید. این نوع از بنفشه ها ساقه های بلندتری دارند و گل های شان از کاسه آویزان می شود و بیرون می افتد.

● سنبل

بنفش، آبی، سفید و صورتی؛ اینها رنگ های گلی هستند که جایش سر سفره هفت سین است؛ گلی که در خیلی از فرهنگ ها آن را نماد تولد دوباره می دانند. سنبل یک گیاه پیازی است. جای آفتابی یا نیم سایه با خاک سبک که زهکش خوبی داشته باشد، مناسب حالش است.

ریشه هایش نباید بدون آب بمانند. بنابراین مکان مرطوب بهترین جا برای سنبل ها است. اسپری کردن آب روی آن کار آبرسانی را بهتر انجام می دهد اما زیر نور مستقیم آفتاب هرگز این کار را نکنید چون خطر آفتابسوز شدن و زرد شدن گل ها و نوک برگ ها، گل تان را تهدید می کند.

برای جابجایی گل ها از گلدانی که خریده اید به مکان مورد نظرتان، در صورت داشتن پوستی حساس بهتر است حتما از دستکش استفاده کنید چون گل هایش اسید اوکزالیک دارند و ممکن است پوست را اذیت کنند.

همه چیز در مورد گردو

مقدمه:
گردو، پراکندگی وسیعی از کوه های کارپاتیان در اروپای مرکزی تا قفقاز و شمال آسیای صغیر و منچوری داشته است. این گیاهان از تیره گردو سانان است . مغز ساقه ی درخت گردو لایه لایه ، تنه صاف با پوست فلسی و شیاردار ، برگ ها مرکب شانه ای دارد و درخت یک پایه محسوب می شود . گلهای نر آن در جانب شاخه ها یکساله و روی گل آذین سنبله دم گربه ای ( شاتون ) و گلهای ماده آن در نوک شاخه های سال جاری در گروه های 3-1 عددی و در برخی از ارقام گردو در جانب شاخه های سال جاری حاصل می شوند . گرده افشانی گردو توسط باد انجام میگیرد . عمل گرده افشانی و تلقیح در اوایل بهار می باشد . میوه های گردو از نوع فندقه بوده که در آن فرابر میوه چوبی شده و توسط پوسته سبز که منشاء برگ دارد احاطه می شوند . گردوهای جوان و تازه به بار نشسته حالت ناهمرسی از نوع نر پیش رسی نشان می دهند . اما با بالغ شدن درخت ، گلهای نر بیشتری تشکیل می شود و تطابق زمانی بین مرحله گرده افشانی و آماده بودن گل های ماده بوجود می آید . البته بعضی از ارقام گردو ماده پیش رس هستند و توصیه می شود برای کاهش پدیده ناهمرسی ، بهتر است ارقام نر پیش رس همواره با ارقام ماده پیش رس کشت شوند . یکی از ارقام متداول گردو که در اکثر کشور ها کشت می شود ،گردوی ایرانی است که البته منشاء آن کوه های کارپات می باشد . اغلب گردوهای ایرانی خودبارور هستند اما حالت نر پیش رسی دارند . گردوی سیاه شرقی از گردوهای آمریکای شمالی بوده و چوب آن صاف و با ارزش است . طعم میوه آن مطلوب بوده اما کوچکتر است .از گونه های دیگر گردو می توان به گردوی سیاه کالیفرنیای شمالی و گردوی سیاه کالیفرنیای جنوبی اشاره کرد . اکثر گردوهای سیاه دارای میوه هایی با پوسته ضخیم بوده و مقاومت آنها نسبت به سرما بیشتر از گردوی ایرانی است . درخت گردو در طول تابستان و زمستان نسبت به گرما و سرمای بیش از حد حساس است . در طول دوره خواب زمستانی ، گردو می تواند 11- درجه سانتیگراد را تحمل کند اما سرمای دیررس بهاره به شاخسارهای تازه تشکیل شده گردو آسیب می رساند و در ضمن سرمای های زود رس پاییزه نیز به شاخه های گردو آسیب وارد می کند. گردو به یک ذوره فصل رشد طولانی نیاز دارد و از میوه های مناطق ، معتدل گرم به شمار می آید . دماهای بالاتر از 40 درجه سانتیگراد و رطوبت کم در پوسته سبز میوه آفتاب سوختگی ایجاد کرده و مغز میوه چروکیده می شود و گاهی اوقات نیز میوه ها پوک می شوند . گردو طالب تابستانهای خنک می باشد . در ضمن گردو به بیماری پوسیدگی مغز گردو حساس بوده و به ویژه گردوهای جوان آسیب زیادی می بینند . این بیماری روی برگها و در گلگاه میوه های جوان لکه ایجاد کرده و منجر به حد چروکیدن و لزج شدن مغز میوه می شود . . در حین رسیدن میوه نیز دمای بیش از پایین شب موجب سیاه شدن پوسته مغز میوه گردو می شود . در حین رشد میوه در اوایل بهار بارش تگرگ و ضربه های مکانیکی وارد شده به میوه سبب سیاه شدن آن قسمت از میوه که ضربه وارد شده ، می گردد. جوانه های گردو به 1500-700 ساعت سرمای زیر 7 درجه سانتیگراد نیاز دارند ، تا استراحت زمستانی آنها به اتمام برسد . درخت گردو بعد از 5-6 سال شروع به محصول دهی می کند و در 15-10 سالگی به حداکثر باروری می رسد . شکل شلجمی و یا جامی برای درختان گردو مناسب بوده و بعد از به بار نشستن ، نیاز به هرس ندارند . فاصله ی کشت مناسب گردو 12-10 متر است . ریشه های گردو و محوری و عمیق رشد می کنند و به خاکهایی با عمق 3-2 متر نیاز دارند . ریشه های گردو نسبت به غرقاب شدن حساس می باشند . گاهی در تابستان چند روز بعد از آبیاری به روش غرقابی ، برگهای درخت گردو و خشک شده و به طور ناگهانی پژمرده می شوند .این پدیده را فلج گیاهی می نامند و هیچ گونه عامل بیماریزا در آن دخالت ندارد . تصور می شود که دمای بیش از حد خاک ، توقف رشد ریشه در اثر رطوبت ناکافی و غرقاب شدن ناحیه ریشه از عوامل موثر در بروز فلج گیاهی باشد .ریشه های گردوی پارادوکس نسبت به این عارضه بسیار مقاوم هستند . ازدیاد گردو اکثرا با کشت بذر انجام می گیرد اما به دلیل ناخالص بودن بذر گردو ، درختان حاصل شده یکدست و متجانس نبوده و کمتر به پایه مادر شباهت دارد .روش دیگر ازدیاد از طریق پیوند روی پایه های گردو می باشد . اما در این روش نیز به علت خروج شیره از محل زخم و ترشح ژوگلون که از فنلهای مرکب به شمار می آِید موجب کاهش گیرایی پیوند و کاهش جوش خوردن پایه و پیوندک می شود .نتایج تحقیقات در مورد نوع پیوند متفاوت است برخی پیوند وصله ای و برخی دیگر پیوند شکمی را مناسب می دانند . توصیه می شود قبل از عمل پیوند ، در پایه مورد نظر زخم ایجاد شود تا موجب خروج شیره و ژوگلون از محل زخم گردد و گیرایی پیوند به این ترتیب افزایش می یابد . برخی دیگر پیشنهاد می کنند بعد از عمل پیوند ، نهال ها را به طور مورب بر روی لوله های آب گرم قرار دهند . بطوریکه محل پیوند روی لوله ی آب گرم قرار گیرد . . در این شرایط تشکیل بافت پینه در محل پیوند سریع بوده و درصد گیرایی پیوند افزایش می یابد . در آمریکا و برخی کشور های دیگر از پایه های مختلف گردو در ازدیاد این گیاه استفاده می شود . پایه های بذری گردوی ایرانی معمولترین پایه برای تکثیر گردو بوده و مقاوم به پوسیدگی طوقه و بیماری خط سیاه می باشد . پایه ی گردوی سیاه کالیفرنیای شمالی از پایه های متداول در کالیفرنیا بوده و برای گردوی ایرانی مورد استفاده قرار می گیرد این پایه به بیماری قارچ ریشه بلوط و نماتد مولد غده ریشه و بیماری خط سیاه مقاوم است . اما به قارچ فیتوفترا و نماتد زخم ریشه حساس است . گردوی سیاه شرقی پایه رضایتبخش برای گردوی ایرانی بوده و به گال طوقه ، قارچ فیتوفترا و قارچ ریشه بلوط مقاوم است و موجب زودرسی محصول می شود اما این پایه به بیماری خط سیاه حساس است . پایه پارادوکس که دو رگ گردوی سیاه کالیفرنیای شمالی و گردوی ایرانی است مقاوم به نماتد و قارچ فیتوفترا می باشد . عارضه خط سیاه که در محل پیوند بین پایه های گردوی سیاه کالیفرنیای شمالی که بر روی آن گردوی ایرانی پیوند زده شده باشد ظاهر می شود .این عارضه بعد از 20-15 سال و هنگامی که درختان پیوندی در حال باروری هستند ظاهر می گردد . در این پدیده لایه نازکی از یاخته های لایه زاینده و آوند آبکش در محل پیوند می میرند .بافت مرده به تدریج در اطراف درخت و در محل پیوند گسترش می یابد . علل بروز این عارضه ناشی از ویروس بوده که پایه های گردوی سیاه کالیفرنیا به آن مقام هستند اما گردوی ایرانی نسبت به این ویروس حساس می باشد .از ارقام تجاری گردو در ایران می توان به کردوی کاغذی ، نوک کلاغی و ضیاء آبادی فزوین اشاره نمود .
 
ضرورت مصرف بهینه کود های شیمیایی برای افزایش عملکرد درخت گردو
گردو از خانواده Juglandaceae می باشد . در داخل جنس Juglans حدود بیست گونه گردو وجود دارد . تمامی این گونه ها به مصرف آجیلی می رسند . از نظر باغبانی تنها محصولات گردوی ایرانی Jregia کاملا توسعه یافته است و از لحاظ تولید محصول اقتصادی است و گردوهای سایرگونه ها دارای پوست زخیم و سختی هستند که مانع جدا کردن و استفاده از آنها می شود . گردوی ایرانی در خاکهای آهکی علائم کمبود روی ( خشکیدگی سرشاخه ها ) و کلروز نشان داده و نیاز به مصرف کودهای پتاسیمی ، سولفات روی و سولفات آهن پیدا می کند و در خاک هایی با مقادیر زیاد بر و کلر باید از پایه های متحمل مانند J.microcatpa استفاده شود ولی مقادیر زیاد بر، باعث سوزش برگچه ها و سرشاخه ها شود . سطح زیر کشت گردوی کشور 1377 حدود 83 هزار هکتار گزارش شده که از این سطح زیر کشت ، حدود 32698 هکتار باغات جدید و بیش از 50000 هکتار را باغهای بارور تشکیل می دهند . کل محصول تولیدی 143 هزار تن و میانگین تولید در هر هکتار باغ بار ده 2849 کیلوگرم است که رقم ناچیزی است .
در سال 1998 ، کل گردوی تولید شده در سطح جهان یک میلیارد تن بوده که در همان سال ، این با 143 هزار تن بعد از چین و آمریکا در مقام سوم کشورهای تولید کننده گردو قرار داشت . لازم به ذکر است که سطح زیر کشت و تولید گردو در کشور در سالهای اخیر رشد بسیار چشم گیری داشته است ، به طوری که ایران در سال 1993 در مقام چهاردهم در سطح جهانی قرار داشت ، در حالی که در سال 1998 از نظر سطح کشت به مقام سوم جهانی صعود کرده است . لذا ضرورت دارد به عواملی که باعث افزایش عملکرد و بهبود کیفیت این می گردند ، اهمیت خاصی قائل شد . یکی از عوامل مهم در افزایش هملکرد و بهبود کیفیت ، نقش تغذیه مطلوب و بهینه کود ها می باشد.
نیاز غذایی درخت گردو
انستیتوی تحقیقات کشاورزی جنوب غربی فرانسه از سال 1980 برای تشخیص مقدار مواد غذایی گردو ، به مطالعه ی بافتهای مختلف درخت کامل پرداخت . از 340 تجزیه چنین استنباط گردید که 220 کیلوگرم در هکتار ازت ، پتاسیم به میزان 340 ، فسفر به میزان 20 و منیزیم به میزان 22 کیلوگرم در هکتار از خاک برداشت می نماید . میزان عناصر ریز مغذی ؛ آهن ، روی ، بر و منگنز سالانه در حال کاهش بود . با در نظر گرفتن اینکه قسمت عمده ای از برگ و پوست . غیره بر اثر عملیات مکانیکی از باغ خارج شده بود ، علی رغم برگشت مقداری از آنها به زمین ، خاک به تدریج ضعیف گردید ، و میزان ازت ، کلسیم و پتاسیم آن به ترتیب 75، 65 و 30 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت .
در مورد میوه ، بررسی تکمیلی در مورد صد عدد گردوی رسیده و سالم دارای پوست سبز ، خشک و مغز از اواخز خرداد تا پایان فصل برداشت انجام و مشاهده گردید علی رغم افزایش مداوم عناصر پرمصرف و کم مصرف ( به استثنای آهن و منگنز ) در طول دوره رشد میوه ، 5 هفته قبل از رسیدن میوه کاهش شدیدی در نقل و انتقال این عناصر پدید آمد . پوست سبز دارای بیشترین مقدار پتاسیم بوده و بیش از نیمی از کل کلسیم میوه را تشکیل می دهد. پوست خشک ، ضمن فقدان عناصر پر مصرف ( به استثنای کلسیم ) ، دارای مقدار زیادی عناصر کم مصرف می باشد . همانطور که در جدول سه آمده است ، برگ درخت گردو نیز محتوی مقدار قابل توجهی عناصر غذایی است . نتیجه آنکه تاج درخت گردو در یک هکتار باغ بار آور ، هر سال 150 کیلوگرم کلسیم ، 132 کیلوگرم ازت و 78 کیلوگرم پتاسیم مصرف می کند .
عناصر غذایی مورد نیاز گردو
مدیریت صحیح مصرف کودهای ازته یکی از عواملی است که می تواند در افزایش عملکرد و بهبود کیفی میوه گردو نقش موثری داشته باشد . اولین تظاهر کمبود ازت در برگ گردو ، زرد شدن رنگ برگهاست که ابتدا در قسمت پایین برگ و سرانجام در تمام طول برگ مشاهده می شود . هنگام کم شدن ازت در خاک ، میزان عملکرد و تولید محصول گردو و اندازه  میوه های آن نیز کاهش می یابد و برگها کوچک و زرد رنگ یا کم رنگ و ساقه ها و شاخه ها لاغر می ماند . زیادی میزان ازت باعث گسترش بیحد شاخه و برگ و افزایش برگهای درشت و سبز تیره ، رشد سریع درخت و کاهش استحکام ساقه ها و شاخه ها و کاهش میزان باردهی در اثر بهم خوردن تعادل فیزیولوژیکی می شود . یکسری مطالعات در ایالات کالیفرنیای آمریکا در گردو و نشان داد که در اولین سال افزایش کود ازته نتیجه ی مطلوب بدست نیامد . لیکن نتیجه مثبت با افزایش کود ازته با 180 کیلوگرم ازت خالص در هکتار در سالهای بعد حاصل گردید و کاربرد 180کیلوگرم ازت خالص در هکتار از کاربرد 90کیلوگرم ازت در هکتار بهتر بوده است .در آزمایش دیگری کود ازته را به میزان 133 ، 22 و 356 کیلوگرم در هکتار بر خاک اضافه و ملاحظه گردید که گردوی ایرانی هر ساله 120 کیلوگرم ازت از یک هکتار زمین خارج می کند . در مناطقی که علائم کمبود ازت در درختان گردو مشاهده شده ،  در تجزیه  برگ گردو مقدار ازت موجود در برگ ها کمتر از 1/2 درصد بوده است . اگر مقدار ازت موجود در برگ بین 2/2 تا 0/3 درصد باشد ، کمبود ازت برای چنین برگهایی وجود نخواهد داشت .
آهن
عنصری است که در تنفس گیاه ، سنتز کلروفیل ، تنظیم کاتالیزوری سیستمهای اکسایشی – احیاء نقش اساسی دارد .کلروز آهن به شکل زرد شدن پهنک برگها ظاهر می شود در حالی که رگبرگها تا مدتی سبز باقی می مانند . علائم کلروز دو ماه بعد از بیدار شدن گیاه ابتدا روی برگهای جوان و به تدریج روی برگهای پیر تر ظاهر می شود . کلروز در آغاز یک منطقه از تاج درخت نفوذ می کند و سال به سال سایر قسمتهای برگ خیز درخت را نیز فرا می گیرد .به طوری که اولین شاخه ها و سرشاخه های مبتلا خشک می شوند ، پوست گردو خشبی می شود ، اندازه میوه کوچک و تولید محصول کاهش می یابد . نیاز گردو به آهن معمولا حدود 2/1 کیلوگرم در هکتار در سال است . در این حالت نباید کلروز آهن را فقط مربوط به کمبود آهن در خاک دانست ، بلکه علت اصلی آن با توجه به عدم قدرت گیاه در جذب آهن ، باید در عوامل بازدارنده دیگر جستجو نمود . برخی از این عوامل عبارتند از :
شرایط خفه کننده ی خاک های سنگین و تهویه نشده که بر اثر رفت و آمد ماشینهای سنگین کوبیده می شود و آب باران و آبیاریهای بارانی وآنها را فشرده می کند .
دما و تابش بسیار زیاد بخصوص تابش نور خورشید سبب افزایش pH در شیره سلولی و کاهش تحرک آهن در بافت گیاهی می شود . این عامل کمبود مشابه کمبود آهن متاثر از آهک است . بی کربناته بودن آب آبیاری که باعث افزایش pH شیره سلولی و در نتیجه رسوب عناصر غذایی در درون آوندهای درخت می گردد .
کلروز آهکی در خاکهای آهکی نسبت به میزان آهک فعال در زمین واکنش های دیگری نشان داده است. اگر میزان آهک فعال بیش از پنج درصد باشد، کلروز شدید تر می شود. درخت گردو در خاک های مختلف حساسیت متفاوتی نسبت به کلروز آهکی نشان می دهد .برای مبارزه با کلروز آهن در گردو ابتدا باید پایه مقاوم را انتخاب نمود .بعنوان مثال J.regia بویژه J.nigra دو پایه حساس به کلروز هستند. کاشت گردو در زمین های سنگین که بیش از سی درصد رس و بیش از پنج درصد آهک فعال دارند توصیه نمی شوند. موثرترین و اقتصادی ترین راه مبارزه با کلروز آهن در درخت گردو استفاده از سولفات آهن به میزان یک کیلو گرم به همراه یک کیلو گرم کود بیو گوگرد طلائی یا بیو فسفات طلائی در کنار کود حیوانی به صورت چالکود هر دو سال یک بار می باشد.
منیزیم
علائم کمبود منیزیم به صورت نواحی زرد مشخص در نوک و حاشیه برگها پایین درختان ظاهر می شود. علائم کمبود هنگامی قابل تشخیص است که شاخه ها به اندازه کافی رشد کرده باشد . میزان جذب منیزیم می تواند تحت تاثیر رقابت کاتیونهای دیگر نظیر پتاسیم ، آمونیوم قرار گیرد . از میان این یونها تاثیر پتاسیم در جذب منیزیم بسیار مهم است زیرا باغات گردو با مقادیر نسبتا سنگین از کود دهی مواجه می شوند . علائم کمبود منیزیم زمانی در برگهای گردو ظاهر می شود که معمولا دارای مقدار منیزیم کم و پتاسیم زیاد است و حتی ممکن است مقدار پتاسیم در خاک کم باشد . بطوری که ذکر شد کمبود منیزیم موجب زردی برگها می شود . زردی حاصل به صورت بین رگبرگی ظاهر شده و تنها در حالات شدید می تواند سبب نکروزه شدن شود .. بین اواخر مرداد تا اوایل شهریور کمبود منیزیم همواره تا حدی سبب ریزش برگها می شود . برای کنترل کمبود منیزیم می توان نیم الی یک کیلو گرم سولفات منیزیم یا سولفات پتاسیم منیزیم را به صورت جایگذاری عمقی برای هر درخت بارده گردو در نظر گرفت .      نویسنده: م. جهان پناه
 
منابع:
- جلیلی مرندی، رسول و جواد حکیمی رضایی. 1378. پرورش فندق، بادام، گردو. انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه.
- درویشان، محمود. 1376. پرورش گردو به روش جدید. شرکت انتشارات فنی ایران.
- رسول زادگان، یوسف. 1375. میوه کاری در مناطق معتدله. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
- ملکوتی، محمد جعفر و سید جلال طباطبایی. 1383. تغذیه بهینه در باغ های میوه کشور. انتشارات سنا.
-  جلیلی مرندی، رسول. 1381. میوه کاری. انتشارات جهاد دانشگاهی استان آذربایجان غربی.

ازدیاد گردوی پیوندی

الف) تولید پایه بذری:

1- آماده سازی بذر برای کاشت:
بذرها را از درختانی انتخاب نمود که سالم، دارای قدرت رشد خوب وترجیحا زودبارده باشند. سوراخ قاعده پوست چوبی دانه ها باید تا حد امکان بسته تر باشد. درصدمغز (نسبت مغز به پوست) باید بالای 50 درصد باشد. ضخامت پوسته چوبی باید متوسط تا ضخیم باشد. مغز گردو باید به رنگ کرم روشن، فاقدفرورفتگی های فراوان و دارای طعم ومزه خوب باشد و به آسانی از پوسته چوبی و دیواره های داخلی جدا شود(اصطلاحا سوزنی نباشد). بذرهای گردو برای جوانه زنی نیازمند سپری کردن یک دوره سرمائی می باشند که این نیاز سرمائی با قرارگیری آنها بمدت 8-6 هفته در دمای حدود 5 درجه (دمای یخچال) در شرایط مطلوب برطرف می شود. درطول این دوره ، از خشک شدن بذرها ، باید جلوگیری شود .هوای کافی باید به بذرها برسد.
پس از این عملیات بذرها آماده کاشت می باشند.

2- کاشت بذر در خزانه:
معمولا بذرهای گردو را در عمق 10 سانتیمتری وبا فاصله 10 تا 20 سانتیمتر از یکدیگر در کنار جویهائی به پهنا و ارتفاع حدود 20 سانتی متر و پشته هائی به پهنای 80 سانتی متر می کارند برخی از خزانه دارها روی هر پشته دو ردیف بذر می کارند. قبل از کاشت بذر باید زمین را آبیاری کرد و چند روز به حال خود گذاشت تا رطوبت آن به حد تعادل برسد وباصطلاح گاورو شود. بذرها را باید در محدوده خط داغ آب (یعنی با فاصله حدود 15 سانتی متر از کنار جوی) بر روی پشته ها کاشت. اگر رطوبت خاک خیلی زیاد باشد، دانه های گردو پوسیده وفاسد می شوند واگر رطوبت آن خیلی کم باشد ، رویش دانه به تاخیر می افتد بهترین حالت قرارگیری بذر در زمین حالتی است که دانه گردو به پهلو بر روی زمین قرار داده شود. در این حالت درصد جوانه زنی بذرهای گردو افزایش می یابد. معمولا در یک هکتار خزانه می توان حدود 100 هزار اصله نهال تولید کرد که 50 تا60 هزار از آنها قابل کاشت در زمین اصلی هستند.بطور معمول بلندی نهالهای یکساله در خزانه 50 تا 70 سانتی متر است و در دو سالگی بلندی نهالها به 90 تا 120 سانتی متر می رسد.
پیوند پایه های بذری گردو

بطور کلی روش پیوند بهترین راه تکثیر غیرجنسی در گردو می باشد. سایر روشهای تکثیر رویشی مثل قلمه، خوابانیدن و ریزازدیادی یا بسختی جواب می دهند و یا به صورت تجارتی متداول نشده است.

عوامل موثر در گیرایی پیوند گردو:

1- پایه (Stock ):
در حال حاضر بهترین پایه برای پیوند گردو در ایران ، پایه گردوی ایرانی
( Juglans regia ) می باشد. این پایه با شرایط اقلیمی کشورمان سازگاری دارد. از پایه های بذری قوی دوساله که پوست آن براحتی از چوب جدا می شود می توان برای پایه پیوندی استفاده نمود.

2- پیوندک ( Scion):
معمولاً پیوندک از بهترین ارقام گردو تهیه می گردد که باید از ارقام با باردهی جانبی (Lateral) ، دارای پوست نازک، مغز روشن و توپر، پرمحصول و مرغوب ودیربرگده پیوندک تهیه شود. درکشورمان با توجه به تحقیقات انجام گرفته در سالیان اخیر،ژنوتیپ ها و ارقامZ63، Z67، Z30، Ronde de Montignac، Chandler، Lara، Pedro، و Hartleyمورد تایید تحقیقات بوده و دارای خصوصیات مطلوب کمی و کیفی هستند. البته از ژنوتیپهای برتر استانها که مورد تایید مدیریت باغبانی و کمیته فنی نهال بوده و دارای خصوصیات فوق الذکر باشند نیزمی توان پیوندک تهیه نمود.

3- نوع پیوند ( Type of grafting):
پیوند گردو به دو صورت انجام می گردد:
الف – پیوند شاخه ( Grafting ) که در فصل خواب و زمستان انجام می شود.
ب – پیوند جوانه ( Budding ) که در فصل بیداری و در بهار و تابستان انجام می شود.

4- دمای مناسب پیوند گردو:
محدوده دمایی مناسب برای پیوند گردو بین 30-20 درجه ( دمای مطلوب 26 درجه)
می باشد. بایستی زمان پیوند را طوری انتخاب نمود که بعد از عمل پیوند، بمدت 4هفته دمای فوق الذکر موجود باشد تا بیشترین گیرایی پیوند حاصل شود. در پیوند فصل خواب نیز برای تامین دمای فوق الذکر می توان از انرژی برق یاآب گرم استفاده نمود.

5- رطوبت مناسب پیوند گردو:
میزان رطوبت مورد نیاز محیط نیز برای تشکیل کالوس حداقل بین 60-45 درصد می باشد. توصیه می گردد عمل پیوند زنی در صبح زود و روزهای خنک و بدون باد انجام شود. ضمناً در حین انجام پیوند، پیوندک را نباید در معرض نور خورشید قرار داد و برای جلوگیری از خشک شدن باید آنرا در گونی یا حوله مرطوبی پیچید.
ضمناً به منظور حفظ رطوبت و افزایش درصد گیرایی پیوند، ضروری است محل پیوند در خلاف جهت تابش نور مستقیم خورشید قرار گیرد. بهمین دلیل در نهالستانهای شمالی-جنوبی محل پیوند در قسمت شمال شرقی پایه در نظر گرفته میشود.

6- تهیه و آماده سازی پیوندک:
پیوندک از ارقام و ژنوتیپهای برتری تهیه می شود که دارای خصوصیاتی نظیر باردهی جانبی بالا، محصول زیاد، نسبت مغز به پوست بالا، رنگ مغز روشن ، دیربرگدهی و غیره می باشد. معمولاً شاخه هایی با طول 160-60 سانتی متر و قطر 16-10 میلیمتر دارای کیفیت مناسبی برای پیوند شاخه هستند. لذا از شاخه هایی برای پیوند استفاده می گردد که سطح مقطع آنها مدور و گرد بوده و حداقل یک متر طول داشته باشند.

بهتر است برای جلوگیری از خشک شدن پیوندکها، آنها را در داخل خاک اره مرطوب و یا پیت ( Peat ) قرارداده و سپس آنها را در داخل کیسه های پلاستیکی پلی اتیلنی بزرگ( نظیر کیسه زباله ) نگهداری نمود تا رطوبت خود را حفظ نمایند. در پیوند وصله ای بهترین جوانه ها از قسمت های میانی شاخه های یکساله وبا رشد رویشی مطلوب حاصل می شود. همچنین تهیه جوانه از پیوندکهای خشبی سال قبل که در انبار سرد نگهداری شده باشند نیز موفقیت بالایی را نشان داده است.

8- وسایل پیوند زنی و چسب پیوند:
معمولاً برای بستن محل پیوند از نوارهای مخصوص پارچه ای چسبدار، نوارهای پلاستیکی قابل کشیدن و یا لاستیک می توان استفاده کرد.

برای پوشانیدن محل پیوند می توان از چسب پیوند استفاده نمود. همچنین می توان از Latex ، موم، پارافین، چسب باغبانی و رزین نیز استفاده کرد. این مواد باعث حفظ رطوبت پیوند شده و از خشک شدن آن جلوگیری می نماید.

9- پیوند وصله ای ( Patch budding ) :
پیوند وصله ای موفقترین روش در بین پیوندهای جوانه در گردو می باشد. بهترین زمان اجرای این پیوند در کرج و شرایط مشابه آن از نیمه دوم تیرماه تا اوایل مرداد می باشد که درصد موفقیت آن به 60 – 40 درصد می رسد . البته در استانهای شمالی کشور ( مازندران، گلستان، گیلان ) می توان این نوع پیوند را در اواخر مرداد تا شهریور نیز انجام داد که پس از گذراندن زمستان ملایم ، نهالهای پیوندی در بهار سال بعد، موفقیت زیادی در گیرایی پیوند نشان می دهند. در پیوند تیرماه درجه حرارت مناسب بین30- 20 درجه سانتیگراد ( متوسط 26- 25 درجه ) می باشد دو برش افقی بطول 5/2 سانتی متر روی پایه و پیوندک ایجاد نموده البته این برشها باید در منطقه صافی از پایه که حدود 20-10 سانتی متر بالاتر از سطح خاک می باشد انجام شود. سپس بوسیله چاقوی دو تیغه، دو برش عمودی انجام گرفته و پس از آن با دو برش افقی به یکدیگر وصل میگردند. پوست بریده شده به صورت یک قطعه مستطیلی شکل از پایه جدا می گردد.

این عمل باید در روی قسمت جوانه دار ساقه پیوندک نیز انجام گردد. تحقیقات بعمل آمده، استفاده از پایه های 2 ساله در این نوع پیوند مناسب تر است. توصیه می گردد جوانه هایی که برای تهیه پیوندک مورد استفاده قرار می گیرند از شاخه های صافی که مقطع عرضی آنها کاملاً دایره ای شکل و رنگ پوست آنها خاکستری مایل به قهوه ای است (سبز نیست) تهیه گردند. . ضمناً بایستی فقط از جوانه های سالمی که دارای اندازه درشت تا متوسطی هستند جهت پیوند وصله ای استفاده گردد. استفاده از نوار پیوند یا چسبهای نواری و یا پلاستیک مخصوص محل پیوند را طوری می بندند که فقط نوک جوانه بیرون باشد. 8-6 هفته بعد از انجام عمل پیوند می توان نوار پلاستیکی را با احتیاط باز نمود .

10- پیوند امگا:
بهترین زمان انجام این پیوند اواخر زمستان و اوایل بهار است، این پیوند با استفاده خاصی که پایه و پیوندک را بصورت حرف یونان برش داده و داخل یکدیگر قرار می دهد، زده می شود. قرارگیری پایه و پیوندک در یکدیگر ، محل پیوند را در داخل پارافین ذوب شده ایکه حدود 75-80 درجه سانتی گراد حرارت داده است فرو می برند و پس از آن ، محل قرار داده در پارافین را بلافاصله در داخل آب سرد قرار می دهند. در این روش پایه و پیوندک باید یکساله بوده و پس از درآوردن نهالهای پیوندی از خاک باید آنها را به مدت سه هفته در داخل خاک اره مرطوب در اتاقی با دمای 28-26 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 80٪ قرارداد. سازگاری با هوای بیرون شاخه ها را برای چند روز به یک محیط سایه داری دمای اتاق انتقال داده و سپس تا پائیز بعد آنها را در یک خزانه کاشت. با توجه به اینکه استفاده از این نوع پیوند مستلزم داشتن پایه و پیوندکی با قطر مشخص و یکسان می باشد، ساخت و به کارگیری ماشین های پیوندزنی پیوند امگا در سطح جهانی محدود شده است.

11- پیوند شاخه به کمک روشهای گرمائی:
انجام آزمایشها و تجارب متعدد در خصوص گردو که جوش خوردن پیوندک آن با مشکل مواجه می باشد نشان داده که اگر محل پیوند بمدت حدود 4 هفته پس از انجام پیوند در دما و رطوبت مناسب نگهداشته شود موفقیت گیرایی پیوند بسیار بیشتر می شود. بدین منظور می توان از روشهای مانند هات کالوس مستقیم و غیرمستقیم و کابل گرمازا استفاده نمود.

الف- روش کالوس زایی غیر مستقیم ( Hot callus indirectly )
در این روش دمای محل پیوند در حدود 26-25 درجه سانتیگراد نگهداشته می شود، ولی ریشه ها و جوانه های پیوندک در دمای پایین و حدود 7 درجه نگهداری می شوند. اینکار به منظور جلوگیری از بیداری زود هنگام و قبل از ایجاد ارتباط بین پایه و پیوندک صورت می گیرد. به این منظور محل پیوند در درون شکافهایی که در لوله ای از جنس PVC تعبیه شده قرار می گیرند و از گرمای لوله آب گرم که در درون لوله PVC جریان دارد و یا از گرمای کابلی که بطریق الکتریکی گرمای 27- 24 درجه سانتیگراد تولید میکند ( Hot cable ) بهره مند می شود. برای جلوگیری از خشک شدن پایه و پیوندک آنها را با پارافین پوشش می دهند و یا در خاک برگ قرار می دهند.

ب- روش کالوس زایی مستقیم ( Hot Callus directly )
در این روش ، پس از انجام پیوند، محل پیوند با استفاده از یک کابل با پتانسیل متغیر (BTV-Raychem ) که دمای آن توسط ترموستات در حدود 27 درجه تنظیم می شود گرم نگهداشته می شود. پس از انجام عمل پیوند روی نهالهای یکساله در بهمن و اسفند، محل پیوند با فویل آلومینیومی پوشانده می شود تا دما و رطوبت آن در حد مطلوب حفظ شود.سپس کابل حرارتی (Hot cable ) در محل پیوند قرار می گیرد تا دمای آن را در حدود 27 درجه حفظ نماید.(شکل10) این روش در مقایسه با روش کالوس زایی غیر مستقیم، موفقتر بوده و گیرایی پیوند در آن بیشتر می باشد. ضمناً در این روش نهالها از زمین نهالستان بیرون آورده نشده و در همانجا پیوند می شوند، لذا هیچگونه تنشی به آنها وارد نمی شود و رشد بسیار مطلوبی را نشان می دهند. همچنین توصیه میشود از روشهای مختلف تکثیر در کنار یکدیگر استفاده نمود تا علاوه بر استفاده بهینه از منابع پایه و پیوندک موجود ،میزان موفقیت و راندمان تولید نهال نیز افزایش یابد

در بین میوه های خشک باغی گردو ارزش بالایی دارد. زیرا نگه داری و صادرات آن نیاز به سردخانه و دیگر وسایل پر هزینه ندارد و در ضمن به علت خشک بودن هسته آنها صدمه نمی بیند. گردو در ایران در نقاط غربی و شرقی مثل قوچان بینالود کرمان کوهای لاله زار بردسیر شمال ساردوئیه جیرفت و بافت گوغر رابر بلورد و سیرجان به فراوانی یافت میشود. گردوی کرمان مرغوبیت بالایی دارد وحتی قدمت آن به 5000 سال می رسد.درختان تنومند خمیده وکهن سال این محصول نشانگر قدمت این درخت است. میزان محصول هر هکتار گردو با بکارگیری روش های مکانیزه بطور متوسط 5/3تن در هکتار است. انواع رقم های گردو خود به شش نوع می رسد.
برابر بررسی های دیرین شناسی گیاهی و گرده شناسی در روی کره ی زمین، گونه های مختلف گردو از زمان های بسیار قدیم به ویژه از دوران سوم زمین شناسی وجود داشته است در یونان قدیم و در مصر باستان در معبد ژوپیتر برای کسانی کهتازه ازدواج می کردند، برگ و شاخه های گردو را زیر پایشان می انداختند وبر این باوربودند که عروس و داماد از قید جادو و طلسم رها شده و خوشبخت زندگی خواهند کرد. برابر بررسی های دیرین شناسی گیاهی و گرده شناسی در روی کره یزمین، گونه های مختلف گردو از زمان های بسیار قدیم به ویژه از دوران سوم زمین شناسیوجود داشته است. و از دوران چهارم زمین شناسی به بعد آثار درخت گردو از جمله گرده ی آن در کشورهای اروپای شرقی به دست آمده است .
منشاء درخت گردو را آسیای غربی و نواحی هیمالیا می دانند . درایران نیز گردو در جنگلهای شمال از استارا تا گلی داغ در جلگه و ساحل تا ارتفاع۲۲۰۰متر از سطح دریا انتشار دارد و به طور پراکنده یا کم و بیش انبوه در جنگلها از جمله جنگلهای غرب و در راه سنندج به مریوان به طور خودرو دیده می شوند ولی وحشی بودن آندر ایران مشکوک است.  احتمالا کهن ترین درخت گردو در ایران در "اورگان" شهرکرد وجود دارد. برابر نوشته ای که از نزدیک این درخت از زیر خاک بدست آمده است، تاریخ کاشت آن به زمان یزدگرد ساسانی و حدود۱۴۰۰ سال پیش می رسد.
 
طبقه بندی گیاهی :
گردو با نام علمیJuglans  از خانواده ی Juglandaceae است. نام علمی این جنس از کلمه لاتین Jovis-Glans به معنی فندق ژوپیتر گرفته شده است. انواع این درخت در چین ، ژاپن ،فرانسه و آمریکا کشت می شود مهمترین گردوهای موجود دردنیا معروف به گردوی ایرانی است . زیرا ابتدا از ایران به خاور میانه و از آنجا به یونان و روم و سپس به انگلستان و بعد به امریکا برده شده است. گردوی ایرانی تنها گونه ای از این خانواده است که مغز آن از نظر خوراکی مصرف اقتصادی دارد . گردوی معمولی درختی است یک پایه که بلندی آن از ۱۰ تا ۲۵ مترمتغییر است،گردو دارای برگهای مرکب شانه ای است و درختی یک پایه است که گلهای نر و ماده روی یک درخت به صورت جدا گانه ظاهر می شوند. گامت های ماده گردو دگرگشن است گرده افشانی آن به وسیله باد انجام می شود و حشرات در آن نقشی ندارند.
 
 پراکنش جغرافیایی :
درخت گردو از درختان بسیار با ارزش و از پهن برگان است که دربسیاری از نقاط جهان در نیمکره شمالی از مرکز تا شرق اروپا و قفقاز و شمال و مرکزایران تا دامنهای هیمالیا و کشور چین و ژاپن و همچنین گونه هایی از آن در آمریکایشمالی و جنوبی به طور طبیعی می رویند و کاشته می شوند. تنها جنگل طبیعی باقی ماندهاز این محصول در دنیا هم اکنون در قرقیزستان و در شرایط بسیار خوب موجود است . در ایران کاشت گردو از دره گز و مغان در شمال کشور تا اقلیدفارس در جنوب و از ارتفاعات جنوب غربی ارومیه تا کوه تفتان در جنوب شرقی بین طولهایجغرافیایی ۴۵تا ۶۵ درجه به خوبی می رویند ولی بهترین بازدهی مربوط به باغهایی استکه در ارتفاعات دامنه های البرز، خراسان ، آذربایجان و دامنه های زاگرس ( به ویژهتفرش،گلپایگان و تویسرکان ) قرار دارند . همچنین اطراف کوههای لاله زار و جبال بارزمنطقه ایاست که از مراکز عمده گردو کاری کشور به حساب می آید.
 
ارقام :
گردوهایی که در نقاط گردو خیز ایران کاشته شده اند از گونه گردی معمولی یا Juglans هستند. رقم های این گونه از نظر باغبانی هنوز کاملاٌ مشخص نشده اند. این گردوها در نقاط مختلف ایران با نام های گونگون محلی نامیده می شوند. با وجود تفاوت های ظاهری ،ممکن است برحی از انواع ،رقم واحدیباشند ولی نام های گوناگون داشته باشند. با این توصیف مهمترین انونع گردو که درایران کاشته می شوند عبارتند از :
گردوی کاغذی ، سنگی ، ماکویی ، سوزنی ، نوک کلاغی ، ضیا آبادی ،خوشه ای ،سبزوار ،آمیخته خراسان ، مازندران ، شهمیرزاد ، قزوین و طالقان ،آذربایجان ، همدان و تویسرکان ، سایر مناطق .
 
سطح زیر کشت گردو در جهان
بر اساس اطلاعات سازمان خواربار جهانی (FAO) در سال ۱۹۷۷، سطح زیر کشت گرئو جهان ۵۱۸۴۹۰ هکتار بوده است که نسبت به سال گذشته یک درصد کاهش و نسبت به سال ۱۹۸۸(سال پایه) ۲۲درصد افزایش داشته است .
از سال ۱۹۸۸تا۱۹۹۷در یک دوره ده ساله سطح زیر کشت گردو در جهان به طور کلی سیر صعودی داشته است . در آغاز دوره مورد بررسی (سال پایه) سطح زیر کشت گردو جهان ۴۲۳۲۷۱ هکتار بوده که در سال ۱۹۹۷به ۵۱۸۴۹۰ هکتار رسیده است. دراین دوره سطح افزایشی برابر ۲۲درصد و مقدار تولید افزایشی برابر ۲۷درصد نشان می دهد.
در بین کشورهای جهان چین با دارا بودن ۱۶۰۰۰۰ هکتار اراضی زیرکشت گردو به تنهایی حدود ۳۱ درصد از کل اراضی زیر کشت گردو را به خود اختصاص داده و مقام اول را داراست . پس از آن آمریکا با ۶۸۸۰۰ هکتار ، ترکیه با ۵۷۴۵۰ هکتار و ایران با ۴۱۷۶۶ هکتار به ترتیب مقام های دوم تا چهارم را به خود اختصاص می دهند . 
 
سطح زیر کشت گردو در ایران
براساس آخرین اطلاعات موجود ، سطح زیر کشت گردو در ایران درسال زراعی ۷۶-۷۵ برابر ۴۱۷۶۶ هکتار بوده است که نسبت به سال زراعی گذشته حدود ۱۷درصد ونسبت به سال پایه ۲۵۹ درصد افزایش نشان می دهد .
سطح زیر کشت گردو در ده سال مورد بررسی به طور کلی سیر صعودی داشته است ، در آغاز دوره (سال پایه) سطح زیر کشت گردو ایران ۱۱۶۴۴ هکتار بوده که در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵به ۴۱۷۶۶ هکتار رسیده است .
بر اساس آمار موجود در سا ل ۱۳۷۶ بیشترین سطح زیر کشت در استان کرمان با ۵۱۷۱ هکتار که ۴/۱۲ درصد از سطح زیر کشت گردو کشور می باشد پس از کرمان که مقام اول را از این نظر دارا است استان های همدان ، قزوین ، آذربایجان شرقی ،کرمانشاه ، خراسان و فارس به ترتیب دوم تا هفتم را به خود اختصاص داده اند. استان سیستان و بلوچستان با ۵ هکتار کمترین سطح زیر کشت گردو در کل کشور را دارد. کرمان ،همدان ، قزوین ، آذربایجان شرقی ،کرمانشاه ،خراسان و فارس جمعاٌ ۵۴ درصد از سطح زیرکشت گردو کل کشور را داشته و مهمترین مناطق کشت گردو به شمار می آیند .
 
 تولید گردو در جهان
بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی سازمان خواربار جهانی مقدار تولید گردو جهان درسال ۱۹۹۷ برابر ۱۰۹۷۰۶۴ تن بوده است که نسبت به سال قبل۲/۲درصد و نسبت به سال پایه (۱۹۸۸) ۲۷ درصد افزایش نشان می دهد . در بین کشورهای جهان ، ده کشور هر یک بیش از ۲۰۰۰۰ تن گردو درسال ۱۹۹۷ تولید کرده اند که دربین آنها آمریکا با تولید ۲۴۴۰۰۰ تن ، رتبه اول را داراست. این کشور به تنهایی ۲/۲۲ درصد گردو جهان را تولید می کند. پس از آمریکا ، چین با تولید ۲۴۰۰۰۰ تن دومین کشور عمده تولید کننده گردو جهان به شمار می رود . ایران با تولید ۱۲۴۸۷۲ تن ، ۴/۱۱ درصد از تولید گردو جهان رادارا است و مقام سوم را به خود اختصاص داده است. در بین کشورهای عمده تولید کننده گردو جهان ، میزان تولید سال۱۹۹۷نسبت به سال گذشته در کشورهای آمریکا ، چین ، ایران و فرانسه افزایش و درکشورهای رومانی ، هند و یونان کاهش تولید وجود داشته و در بقیه کشورها تولید تغییری را نشان نمی دهد .
 
تولید گردو در ایران
در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵ میزان تولید گردو در کشور ۱۲۴۸۷۲ تن است که نسبت به سال گذشته ۳/۱۰ درصد افزایش و نسبت به سال پایه ۲۳۰درصد افزایش داشته است . میزان تولید گردو کل کشور در ده سال مورد بررسی از ۳۷۸۲۱ تن آغاز شده و به ۱۲۴۸۷۲ تن رسیده است . کمترین میزان تولید گردو کل کشور در سال زراعی۶۷-۱۳۶۶بوده که این روند از ابتدای دوره مورد بررسی سیر صعودی داشته تا اینکه درسال ۷۶-۱۳۷۵ به رقم ۱۲۴۸۷۲ تن رسیده است. براساس آمار موجود در سال ۱۳۷۶ بالاترین مقدار تولید در استان همدان با تولیدی برابر ۲۰۱۷۵ تن می باشد که ۱۶درصد از تولید کل کشور را به خوداختصاص داده است و پایین ترین مقدار با ۲۰تن از تولید کل کشور مذبوط به استان سیستان و بلوچستان است . پس از همدان ، استان فارس از نظر تولید گردو در مقام دوم قراردارد که با احتساب تولید استان های آذربایجان شرقی ، تهران ، کرمان ، قزوین ،کردستان ، کرمانشاه و خراسان جمعاٌ ۷۲درصد از تولید کل کشور را به خود اختصاص دادهاند و مهمترین مناطق تولید به شمار می آیند.
 
عملکرد گردو در جهان
درسال ۱۹۹۷ براساس اطلاعات به دست آمده از فائو ، متوسط عملکردگردو در جهان ۲۱۱۶ کیلوگرم در هکتار بوده است که نسبت به سال قبل با ۷۲ کیلوگرم (3/5 درصد) ونسبت به سال ۱۹۸۸ (سال پایه) با ۷۲ کیلوگرم افزایش ، ۵/۳ درصد رشدداشته است .
در بین کشورهای عمده تولید کننده گردو در سال ۱۹۹۷ کشور رومانیبا متوسط تولید ۱۴۱۳۶ کیلوگرم در هکتار بالاتریت عملکرد را به خود اختصاص داده استو نسبت آن به عملکرد جهانی ۶۶۸ درصد بالاتر است. پس از رومانی ، آمریکا با تولید۳۵۴۷کیلوگرم در هکتار در جایگاه دوم قرار دارد . کشورهای ایران و اکراین نیز بهترتیب با عملکردهای ۲۹۹۰ و۲۳۴۱ کیلوگرم در هکتار در رتبه های بعدی قرار گرفته اند که بالاتر از عملکرد جهانی بوده است .کشور هند با متوسط تولید ۸۶۸ کیلوگرم در هکتارپایین ترین عملکرد را در بین کشورهای عمده تولید کننده این محصول به خود اختصاص داده است .
در سال ۱۹۹۷ عملکرد در هکتار گردو ایران ۲۹۹۰ کیلوگرم بوده که نسبت به متوسط جهانی ۱۴۱ درصد بوده است.
 
عملکرد گردو در ایران
عملکرد در هکتار گردو کل کشور در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵ ، ۲۹۹۰کیلوگرم بوده که نسبت به سال گذشته ۵/۵ درصد و نسبت به سال پایه (۶۷) حدود ۸ درصدکاهش داشته است .
در دوره ده ساله مورد بررسی ، بیشترین مقدار عملکرد گردو با۴۲۶۶کیلوگرم به سال زراعی ۷۲-۷۱ وکمترین آن با ۲۹۶۱ کیلوگرم به سال زراعی ۶۸-۱۳۶۷مربوط است .
در بین استان های کشور در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵ بالاترین تولید درواحد سطح با ۸۰۰۰ کیلوگرم مربوط به استان خوزستان وپایین ترین آن با ۶۰۳ کیلوگرم متعلق به استان قم بوده است.
 
 
 
چگونگی پرورش گردو:
 
گردو درختی بزرگ وگسترده است.وبیشتر از هر درخت دیگر به نور نیاز دارد.گردو در سن بلوغ میوه میدهد.ودر قسمتهایی از درخت که نور بیشتری می تابد از باردهی بهتری برخوردار است.ودر قسمتهای داخلی که نور به آن نمی تابد گردوها ریز وکوچک میشوند.درختان گردو باید طوری کاشته شوند که فاصله بین آنها کمتر از 10متر نباشد.چون این درخت تاج بزرگی دارد بعد از چند سال که از رشد آن گذشت شاخه ها مزاحم همدیگر میشوند وشاخ وبرگشان در هم می پیچد که باعث ریزش برگهای درخت میشود.مواردی مثل نوع نهال کیفیت خاک وهمین طور اقلیم آب و هوایی محیط کشت برای این درخت اهمیت زیادی دارد.اصولا گردو در مناطق سرد و معتدل رشد خوبی دارد.کاشت درخت گردو وتکثر آن از طریق بذر گردو صورت میگیرد.وباید در دو سالگی به وسیله پیوند وصله ای پیوند زده شوند. تا حاصل باغ گردو یکدست شود. بعد از آنکه گردو کاشته شدوشروع به رشد کرد. (به اندازه ای رسید که بتوان آن را جابجا کرد )نهال گردورا با ریشه از خاک در آورده ودرچاله های عمیق حفر شده در زمینی که خاکش از نظر کود دهی آماده شده است کاشته میشود.وبا خاک اطرافش را می پوشانند.تا برای آبیاری درخت مشکلی پیش نیاید.بهترین فصل کاشت درخت گردو اوایل بهار است .در کاشت درخت گردو باید دقت کرد که درخت 20-30 سانتیمتر بالاتر از کف جوی کاشته شود.تا در آینده به بیماری آب سیاه مبتلا نشود.در احداث باغهای جدید باید سعی کرد حتما از نهال پیوندی استفاده شود.
 
آب وهوا
درخت گردو درطول تابستان و زمستان نسبت به گرما و سرمای بیش ازحد حساس است. در طول دوره خواب زمستانه ، گردو می تواند سرمای ۱۱- درجه سانتی گرادرا بدون خسارت جدی تحمل کند ولی پس از شروع رشد ، سرمای ۲- تا ۳- درجه سانتی گرادموجب از بین رفتن برگها ، شاخه ها و گلها شده ودر نتیجه محصول کاهش می یابد. بهعلاوه شاخ و برگ درختانی که تا اواخر پاییز به رشد خود ادامه می دهند در معرض خسارتسرما قرار می گیرد. مقاومت ارقام مختلف گردو نسبت به سرما متفاوت است.
دمای بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد موجب آفتاب سوختگی پوست سبزو چروکیدگی مغز گردو می شود و گاهی اوقات نیز میوه ها پوک می شوند. در رطوبت نسبیکم و دمای بالاتر از ۴۰ درجه سانتی گراد ، به گردو خسارت جدی وارد می شود. دمایپایین تابستان نیز مناسب نیست زیرا موجب می شود میوه ها به اندازه کافی پر نشود . هوای خنک در طی فصل رشد ، برداشت محصول را به تاخیر انداخته و در نتیجه باغدارانمتضرر می شوند. بنابراین هوای خنک و فصل رشد کوتاه از عوامل محدود کننده پرورش گردوهستند. گردو نیز مانند سایر میوه ها مناطق معتدله در زمستان به مقدار سرمای معینینیاز دارد تا خواب آن برطرف شود که به این ترتیب در بهار رشد رویشی و گلدهی کافیخواهد داشت. در صورت عدم وجود سرمای کافی ، بازشدن جوانه ها و گلدهی نامنظم شده وبهتاخیر می افتد واین موجب کاهش محصول و خشک شدن سر شاخه ها می شود. نیاز سرماییارقام مختلف گردو متفاوت است.
 

بارندگی :

 
بارندگی و رطوبت در اواخر فصل بهار و در تابستان موجب افزایششیوع بیماری بلایت گردو می شود ولی ارقامی که برگهای آنها دیرتر ظاهر می شود ،معمولاً ا ز آلودگی مصون می مانند. در صورتی که میزان بارندگی سالیانه حدود ۸۰۰میلی متر باشد می توان درخت گردو را با موفقیت کاشت ولی در مناطق خشک تر آبیاریتکمیلی نیز ضروری است. در شرایط آب وهوایی بسیار خشک احتمال دارد که درختان رشد مطلوبی داشته باشند ولی میوه ها به خوبی پر نمی شوند. درختان گردو نسبت به شرایطنامطلوب سازگار هستند. مشاهده شده است که در شرایط نامساعد محیطی ، پرورش درختانگردو به صورت درختچه از نظر سازگاری مناسب بوده است.
 
 
 
آبیاری درخت گردو :
در طول دوره رشد درخت گردو مراحل مختلفی را می گذراند.که دراین مدت غفلت در آبیاری درخت گردو هم محصول سال وهم محصول سالهای آینده را کاهش میدهد.تعیین دقیق میزان آب مورد نیاز یک هکتار باغ گردو از کاشت تا برداشت گردوکار آسانی نیست.زیرا عوامل متعددی مثل سن وقدرت رشد وعملکرد وتراکم درخت نیز در این امر دخالت دارد.ومیزان آب به شرایط محل کاشت بستگی دارد. آبیاری درخت گردو اهمیت زیادی دارد. آبیاری درخت گردو به به چند روش مثل آبیاری غرقابی-نواری-قطره ای-بارانی وبابلر انجام میشود.که میتواند آب چاه –رودخانهویا قنات باشد.در بین سیستمهای تحت فشار بهترین روش بابلر است.که در کنار هر درخت یک یا دو شیر نصب می گردد.وباید دقت نمود درختان گردو از اواخر مهر ماه دیگر آبیاری نشوند چون آبیاری درخت گردو در فصل پاییز وزمستان موجب سرمازدگی درختان میشود.
 
تغییرات مصرف آب در یک هکتار باغ گردو بر حسب سن درخت
متر مکعب آب به هکتار    سن درخت به سال
70     1
200    2
400    3تا5
600    6تا7
800    8تا9
900    10تا11
تا1100    از 11 سال به بالا
 
 
 خاک
قبل از کاشت گردو ابتدا باید خاک رویی ، خاک زیرین ، زهکشی ،واکنش شیمیایی خاک (pH) و قابل استفاده بودن عناصر مختلف مورد آزمایش قرار گیرد. تجزیه خاک رویی و خاک زیرین اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت خاک به دست می دهد. خاک رویی باید حاصلخیز بوده و زهکشی خوبی داشته باشد. گردو در مقایسه با سایر میوه های معتدله که معمولاً در خاک هایی با اسیدیته کم رشد می کنند ، به خاک خنثی نیاز دارد. میزان اسیدیته خاک در قابل جذب بودن مواد معدنی مؤثر است. اکثر عناصر معدنی در دامنه اسیدیته ۶ تا ۷ برای گیاه قابل جذباست. معمولاً در مناطق سرد واکنش شیمیایی خاک اسیدی است که با اضافه کردن آهک ، میتوان آنرا افزایش داد. غیر از خاک رویی ، وضعیت خاک زیرین نیز برای گردو اهمیت داردزیرا ریشه های آن تا عمق ۳ متری خاک نفوذ می کنند. خاک زیرین باید عاری از سنگ ، رسسفت و لایه های غیر قابل نفوذ که رشد ریشه را محدود می کنند باشد. درخت گردو خاک فقیر ، خاک سطحی و خاک خشک را بهتر از شرایط آب وهوایی نامساعد تحمل می کند. در ضمن خاک باید عاری از نماتد های مولد زخم ریشه و بیماریهای قارچی باشد.
خاک مناسب کاشت نهال گردو
در چاله هایی که نهال گردو در آنها کاشته میشود بایستی بعداز حفر چاله خاک آن را از انواع کودهای حیوانی غنی کرد.هر چه عمق وقطر چاله ها بیشتر باشد بهتر است.اما معمولا باید چاله هایی به عمق وقطر 1-2متر حفر کرد.وخاک مناسب وغنی شده داخل آن ریخت.بهتر است این کار چند ماه یا سال قبل از کاشت نهال گردو در آن صورت گیرد. بعد از کاشت نهال گردو در چاله ها میتوانیم در فصل بهار وتابستان سطح خاک اطراف نهال درخت گردو را با برگهای پوسیده یا باقی مانده گیاهان مانند کاه وکلش گندم بپوشانیم. تا از تبخیر و هدر رفتن آب جلوگیری کنیم وخاک پای طوقه اصلاح شود.
 
 
 
کود دهی درخت گردو:
قبل از کاشت نهال گردو باید نیرو بنیه خاک از لحاظ عناصر خاک مانند:ازت-پتاسیم-فسفر-آهن-روی-مس-منگنزوکلسیم و...که توسط کارشناسان تعیین میشود غنی شود.این عناصر بایستی همراه خاک مخلوط و در چاله های حفر شده ریخته شود.نوع کود ومیزان آن بستگی به نوع خاک دارد. تقویت خاک قبل از کشت بسیار مفید ودر رشد درخت مؤثر است.و چون درخت گردو در سالهای اولیه رشد و ریشه بندی زیادی دارد  می توان از تقویت کننده هایی برای افزایش رشد ریشه نهال استفاده نمود . یکی از این ترکیبات بیورادیکانت می باشد که باعث تحریک رشد ریشه و در نتیجه افزایش جذب آب و مواد غذایی می گردد . ترکیب بیورادیکانت شامل اسید های آمینه ، نیتروژن ، آهن ، منگنز ، روی ، بر و مولیبدن بوده و در افزایش رشد ریشه درخت موثر می باشد .
کودهای آلی (کود حیوانی) بایستی همراه کودهای شیمیایی در زمستان بصورت چال کود در سایه انداز درخت داده شود. چال کود گودالی به عمق یک متر وعرض 40 سانتیمتر وبطول یک متر است.که در سایه انداز درخت حفر می گردد.برای یک درخت 15 ساله گردو یک کیلو گرم سولفات پتاسیم 500گرم سولفات روی 500گرم سولفات آهن روی کودهای آلی(حیوانی)ریخته وباقیمانده ی چاله را با برگهای خشک پر میکنند وروی آنها خاک مرغوب میریزند.کودهای ازته شامل نیترات واوره می باشد.که در دو نوبت به درخت گردو داده میشوند.چنانچه از نظر کمبود آب محدودیت نباشد.در نوبت اول در اسفند ماه مقدار  300گرم نیترات آمونیم ودر اوایل خرداد ماه هم 300گرم نیترات آمونیاک به درختان داده میشود.
برای تغذیه مناسب درخت گردو بایستی علاوه کود های ذکر شده عناصر ریز مغذی درخت مثل آهن ، روی ، بر ، مولیبدن ، مس ، منگنز و کبالت را نیز تامین نمود . این عناصر یا به صورت تک عنصری و یا به جهت سادگی مصرف به صورت مجموعه ای در کنار هم مصرف می شوند .
                                  
آفت و بیماریهای درخت گردو :
برای جلوگیری از شیوع بیماری باید به روش آبیاری درخت گردو توجه داشت.ونباید بگذاریم آب به تنه درخت برسد.چون که آب موجب انتقال بیماری میشود.ودرختان دیگر را نیز آلوده مبکند.علاوه بر این آفت های بسیاری وجود دارند که فقط با سم پاشی به موقع میتوان جلوی رشد آنها را گرفت.بیماری مهمی که باعث مرگ درختان گردو میشود.بیماری آب سیاه می باشد . بیماری آب سیاه یک بیماری قارچی بوده و عامل آن قارچ فیتوفترا میباشد. برای جلوگیری از شیوع این بیماری اولا باید از نهال سالم وقوی استفاده کرد.ثانیا باید دور تا دور درخت را مانند تشتک احداث کرد تا آب با تنه درخت تماس نداشته باشد.درختانی که به بیماری آب سیاه (فیتوفترا)مبتلا میشوند.باید محل آلودگی تنه درخت را با کارد تراشید تا جایی که به به بافت سالم درخت برسد.وسپس بافتهای آلوده را سوزاند .آنگاه محل تراشیده شده را با سم اکسی کلرورمسی یا آب اهک ضد عفونی کرد البته می توان با محلول پاشی به وسیله فسفیمکس درختان گردو را به قارچ فیتوفترا مقاوم نمود .به این نکته مهم باید توجه کرد که درخت گردو را نباید هیچ زمانی سم پاشی کرد و فقط قسمت های آسیب دیده را به موقع سم پاشی نمایید .
 
هرس کردن درخت گردو :
هرس کردن شامل دو مرحله میباشد.1-هرس فرم درخت گردو2- هرس باردهی درخت گردو
 
1-هرس فرم :
در سالهای اولیه ی رشد نهال صورت میگیرد بدین صورت است که از فاصله 5/1متری نهال سر برداری میشود و محل بریدگی با چسب باغبانی پوشانده میشود.که این امر باعث رشد شاخه های جانبی درخت گردو میشود.در سالهای بعد نیز تعداد شاخه ها کمتر شده وبقیه شاخه ها از روی تنه حذف میشوند.با این روش هرس کردن که تدریجی ودر سالهای اولیه رشد درخت صورت میگیرد فرم اصلی درخخت شکل میگیرد.
 
2-هرس باردهی :
این نوع هرس معمولا در اواخر زمستان وگاهی در تابستان هم انجام میشود.که شامل :حذف شاخه های مزاحم خشک وناجور میباشد.وباید سعی نمود که حتما محل بریدگی با چسب باغبانی پوشانده شودمنظور از هرس حذف کامل شاخه ها ی زیادی ونرکها یا آن قسمتهایی است که مانع تابش نور خورشید به داخل تاج درخت میشود.با دقت در انجام هرس میتوان سلامت درختان را به نحو مطلوب تامین کرد واز نامرغوب شدن گردوها جلوگیری کرد.این هرس را میتوان هر سال یکبار انجام داد.نمونه دیگر از هرس هرس کردن درختان کهن سال گردو که بیشتر از 30سال سن دارند میباشد.که به منظور جوان کردن درخت شاخه های پیر ودرهم را هرس کرده وبا این کار شاخه های جوان میوه دهی زیادتری خواهند داشت.
 
برداشت محصول گردو :فصل برداشت گردو بستگی به شرایط محیطی دارد.مثلا در مناطق سرد در اواخر مهر ماه است.اما آنچه مسلم است هنگام برداشت گردو پوست آن باید به رنگ قهوه ای مایل به خاکی در آمده باشد و پوست آن به راحتی از گردو جدا شود. برداشت محصول گردو باید در اولین فرصت که گردو ها پوست می دهند انجام شود و بعد از چیدن گردوها باید آنها را پوست کنده و محصول را در سایه و در جای خشک پهن کرد تا خشک شوند. محل خشک کردن باید طوری باشد که هوا در آن جریان داشته باشد تا محصول به طور کامل خشک شود. در مناطقی که آفتاب ملایم باشد میتوان محصول را بعد از پوست گیری در آفتاب ملایم خشک کرد.اگر آفتاب شدید باشد موجب سیاه شدن مغز گردو وعدم بازار پسندی آن میشود. روش سنتی برداشت محصول گردو به این صورت است که با چوب بلند به شاخه های درخت ضربه میزنند که باعث تکیده شدن گردوها میشود این روش علاوه بر زحمت زیاد و وقت گیر بودن آن باعث صدمه به درخت گردو میشود وثمر سالهای آینده گردو را نیز از بین میبرد.از آنجایی که ارتفاع درخت گردو زیاد است برای برداشت مکانیزه و اصولی از بالابر استفاده میشود که میتوان آنرا به تراکتور متصل نمود.

آموزش کشت درخت انگور و ترکیبات این گیاه

انگور درختی است با طول عمر زیاد کشت این درخت در برخی از کشورهای جهان صورت می گیرد در ایران نیز درخت انگور به صورت وسیع کشت می شود .ایران از نظر میزان تولید انگور در جهان در رده هفتم قرار دارد و در این بین ایتالیا ،چین و آمریکا بیشترین میزان تولید انگور را دارا می باشند.نام علمی این گیاه Vitis vinifera می باشد.
نوع بی‌ دانه و کشمشی انگور از نظر شیرینی بهترین نوع است. البته انواع دانه‌دار بخاطر درشتی آنها از شکل بسیار زیبایی برخوردار هستند.

انگور
عمر درخت انگور به طور متوسط۷۵ تا ۸۰ سال است. درخت انگور به ۲ تا ۳ ماه سرمای زمستانی نیاز دارد برای تامین این نیاز سرمایی دمایی بین ۷ تا ۱۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲ تا ۳ ماه لازم است.
این گیاه حالت بوته‌ای و رونده دارد و دارای پیچک در مقابل بعضی از برگ‌ها می‌باشد.
میوه انگور به نوع دانه‌دار و بی‌دانه تقسیم می‌شود. هر یک از این دو جور در رنگهای سرخ و سیاهو زرد و تقریباً سبز دیده می‌شوند.
این میوه بهشتی که شامل ویتامین های A , B ، C می باشد هم چنین دارای مقداری منیزیم ، کلسیم ، آهن ، فسفر ، پتاسیم و آلبومین است
هر شخصی باید در روز انگور میل کند زیرا میوه ای ضد عفونی کننده است . امروزه در طب درمان های طبیعی ( نتروپت ) ، از رژیم های مختلف انگور استفاده می کنند . هم چنین این میوه را برای درمان بیماری های یبوست ، عوارض رماتیسم ، کم خونی و حتی پیش گیری از سرطان سودمند می دانند.

در صد گرم حبه انگور مواد زیر موجود است :
آب ۷۵ گرم
پروتئین ۱/۳ گرم
مواد قندی ۲۰ گرم
کلسیم ۱۲ میلی گرم
فسفر ۰/۴ میلی گرم
آهن ۰/۴ میلی گرم
سدیم ۳ میلی گرم

پتاسیم ۱۷۵ میلی گرم
ویتامین آ ۱۰۰ گرم
ویتامین ب ۱ ۰/۰۵ میلی گرم
ویتامین ب ۲ ۰/۰۳ میلی گرم
ویتامین ب ۳ ۰/۳ میلی گرم
ویتامین ث ۴ میلی گرم

تهیه زمین و بستر سازی :
در این زمینه، بایستی همزمان دو کار متفاوت انجام گیرد:
. در حوزه نفوذ ( اطراف تنه ) می بایست نفوذپذیری را افزایش و روان آبی را کاهش داد به این منظور، باید این منطقه را شخم زد از مالچ و از مواد جاذب الرطوبه، کود دامی و مواد آلی نیز در این منطقه استفاده کرد.
. سطح زمین را بصورتی شیب بندی کرد که برای هر درختچه مو یک حوزه آبگیر ایجاد شود، بطوریکه این حوزه آبگیر در فاصله بین دو بوته مجاور تقسیم شده باشد، با این کارآبهای ناشی از بارندگی های فصلی را به سمت هربوته هدایت نموده و بدین ترتیب استفاده بهینه از نزولات جوی بعمل می آید.

تامین نهال :
نهال مورد استفاده از ارقام مرغوب تجاری ، اصیل ، سالم و با کیفیت انتخاب شود که تحت نظارت کمیته فنی نهال استان تولید ودارای گواهی بهداشتی از مدیریت حفظ نباتات و مورد تایید موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال باشد، از نهال انگور سالم و مناسب برای تازه خوری که دارای حبه درشت، بازار پسند، بیدانه و خاصیت حمل و نقل بالا باشد استفاده شود.

استاندارد نهال انگور :
ارتفاع نهال حداقل ۳۰ سانتیمتر و قطر آن یک سانتیمتر سن نهال از زمان کاشت قلمه حداکثر ۲ سال باشد.

چاله کنی :
می بایست از اواخر مرداد تا اوایل شهریور ماه چاله های کاشت حفر شوند. ابعاد گودال ۱۰۰×۱۰۰ سانتی متر با ارتفاع ۱۲۰ سانتی متر انتخاب می شود، البته در خاکهای حاصلخیزتر می توان ابعاد چاله ها را کمتر از میزان فوق الذکر در نظر گرفت. جهت پرکردن چاله های کاشت، علاوه بر خاک سطحی می توان از کود دامی ، پوشال برنج، سوپرجاذبها و یا مواد دیگری که نفوذپذیری خاک را افزایش می دهند استفاده کرد. معمولاً تا حدود ۲۰ سانتی متر از ته چاله را با مخلوط کودهای دامی، فسفاته و پتاسه پر نموده و سپس بر روی آنها ۳۰-۲۰ سانتی متر خاک سطحی ( ترجیحاً خاک سبک ) ریخته و سپس قلمه انگور را که در حال گذراندن دوران خواب است داخل گودال می کاریم سطح چاله بایستی پایین تر از سطوح خاک اطراف بوده بصورتیکه با یک شیب ملایم آب اطراف را به چاله ها هدایت نماید، پس از سبز شدن قلمه، توصیه می شود از مالچ پلاستیکی روی سطح چاله استفاده کرده و آن را با لایه نازکی از خاک بپوشانند، این کار به منظور کاهش میزان تبخیر و تعرق، انجام می شود.

کاشت قلمه انگور :
اگر در منطقه مورد کاشت، زمستان با یخبندان شدید توام باشد بایستی در اواخر زمستان اقدام به کشت قلمه نمود، لیکن اگر زمستان ملایم باشد می توان قلمه را در اواسط پاییز در محل اصلی کاشت در این حالت، آب حاصل از بارش باران و برف، باعث استقرار اولیه قلمه می شود. قلمه به طول یک متر خواهد بود که بصورت مورب در چاله قرار می گیرد(بهتر ایت از قلمه پاشنه دار استفاده شود).
فواصل کاشت انگور دیم به میزان بارندگی بستگی دارد و از ۴*۵متر در منطقه با بارندگی بیش از ۵۰۰ میلیمتر تا ۷*۷ متر در مناطق با بارندگی ۲۰۰ میلیمتر متغیر است. ( در مناطق با بارندگی ۳۰۰-۲۰۰ میلیمتر فواصل کاشت ۶*۶ متر است ).
در بسیاری از موارد کاشت نهال نتیجه بهتری از قلمه بدنبال خواهد داشت بخصوص اینکه دارای تلفات کمتری خواهد بود.

– انجام هرس فرم دهی :
پس از اینکه نهالهای انگور جدید کشت شدند سر نهال در ۵۰ سانتی متری از سطح خاک قطع می شود. در طول اولین فصل رشد، جوانه برداری بهاره یا تابستانه که رشد درخت در فصل اول را هدایت می کند می تواند نخستین هرس دوره خواب را تسهیل نماید اما این عمل ضروری نیست. قطع شاخه های متقاطع، پاجوش و نرکها می تواند موثر باشد. به عنوان یک قاعده تا آنجا که ممکن است باید سطح برگ را بیشتر کرد تا رشد درخت به حداکثر برسد.
هرس انگور پس از اولین فصل رشد در تعیین شکل نهائی و عملکرد آن سرنوشت ساز است. حذف شاخه های غیراصلی غالباً نخستین هرس دوره خواب نامیده میشود.
در کاشت دیم بایستی طوری هرس کنیم که اولاً رشد رویشی بیش از حد نشود و ثانیاً نور زیاد به درون تاج نرسد. معمولاً هرس شدید زمستانه منجر به رشد رویشی زیاد از حد در تابستان خواهد شد که در کشت دیم، نامطلوب می باشد. اگر چه انجام هرس زمستانه در انگور ضروری است در کشت دیم حتی الامکان از بریدن شاخه های اضافی اجتناب می شود.

– پوشش و قیم گذاری نهال :
نهال هایی که واکاری می شوند می بایست از قیم برای هدایت رشد و حفاظت نهال در برابر باد استفاده گردد، پوشانیدن نهالها با شاخ و برگ درختان برای حفاظت آنها در برابر سرمازدگی زمستانه امری بسیار مهم می باشد.

– نگهداری باغ قبل از شروع باردهی :
این عملیات شامل مواردی نظیر شخم سالیانه بین ردیفها ، تهیه ، حمل و پخش کودهای دامی وشیمیایی، مبارزه با آفات، بیماریها و علفهای هرز، هرس و… می باشد.

– نیاز آبی درخت انگور :
آب مورد نیاز در کشت دیم : تنها در سال اول بمنظور استقرار بوته ها ، ۲ الی ۳ نوبت آبیاری در تابستان لازم است.
نیاز آبی انگور بر حسب منطقه و رقم ۷-۵ هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می باشد. در آبیاری قطره ای نیاز آبی حدود ۵-۴ هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می

تغذیه :
در زمان کاشت قلمه ۱۵۰ گرم کودفسفاته و ۱۵۰ گرم کود پتاسه بهمراه کود دامی پوسیده در چاله کاشت قرار می گیرد. میزان کود دامی مورد نیاز ۱۰ تن در هکتار در زمان کاشت و سپس هر دوسال یکبار۲۰ تن در هکتار می باشد. البته به منظور تولید میوه مطلوب و اقتصادی، تغذیه تکمیلی باغ دیم ضروری می باشد که بهتر است با استفاده از نتایج آزمون برگ و خاک انجام شود. ضمناً توصیه می شودکه کود نیتراته و پتاسه را بصورت سرک و سالانه در اوایل بهار و در صورت امکان بهمراه آبیاری تکمیلی، در اختیار گیاه قرار دهند.

– مراقبت و نگهداری :
در سالهای خشک و کم باران و در موارد حاد، معمولاً یک یا چند نوبت آبیاری تکمیلی انجام می دهند و همچنین به منظور جلوگیری از آفتاب سوختگی تنه از چسب چوب سفید یا رنگ پلاستیک سفید برای پوشش تنه استفاده می شود. ضمناً در سالهای کم آب بایستی مبارزه با علفهای هرز و کنه ها با جدیت و در چند نوبت انجام شود.
اجرای سیستم رو سیمی روسیمی : انتخاب نوع سیستم روسیمی یا کوردون به شرایط آب و هوای هر منطقه بستگی دارد . سیم مورد استفاده می بایست گالوانیزه از نوع مرغوب باشد و از نظر استحکام و مقاومت توان تحمل بار اضافه شده را داشته باشد. در صورتی که از آهن آلات برای پایه های استفاده شود زدن ضد زنگ برای پیشگیری از خورده شدن آهن ضروری است و اگر از پایه های بتنی استفاده شود عیار بتن مورد استفاده باید طوری باشد که بتواند مقاومت کافی را ایجاد کرده و در برابر یخبندانهای زمستانه دوام کافی را داشته باشد. ( عیار سیمان ۲۵۰ باشد ) همچنین استفاده از میلگرد مناسب در درون بتن پایه ها الزامی است. ( رعایت کلیه اصول مربوط به استحکام بتن از جمله دانه بندی و نوع شن و ماسه و استفاده از ویبره و … ضروری است ). فواصل پایه ها از یکدیگر حداکثر ۶ متر و از مهار بتنی یا مهارکششی برای ثابت نگهداشتن ستونهای ابتدا و انتهای خط استفاده شود.
پایه ها می بایست طوری در خاک قرار گیرند و مهار شوند که در اثر بار حاصل از شاخ و برگ و میوه های باغ و همچنین سرعت و قدرت باد منطقه دچار خمش یا جابجایی نشوند.

– عملیات ذخیره و حفظ رطوبت :
به منظور افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک در منطقه ریشه از مواد جاذب الرطوبه مثل خاک برگ، پوکه های معدنی، کود دامی، مالچ و سوپرجاذب ها استفاده می شود که بویژه سوپرجاذب ها قادرند تا چندین برابر وزن خود آب جذب کرده و ضمن بهبود نفوذ پذیری خاک، در جذب و نگهداری رطوبت و در اختیار گذاشتن آن برای گیاه در مواقع مورد لزوم موثر باشند. بطور کلی در کاشت دیم بایستی طوری عمل کرد تا از یک بارندگی مختصر، حداکثر بهره برداری بعمل آید و آب در نواحی بین درختان جاری شده ( نفوذ نکند ) و به سمت منطقه ریشه (حوزه نفوذ) هدایت شود، این کار به روشهای مختلفی صورت می پذیرد که از جمله می توان به:
نوارهای کنتوری، تراسهای کنتوری، تراسهای ابرویی، انواع بانکتهای هلالی، مثلثی و قایقی شکل، ریز حوضه مربعی، کرت بندی و نیم بندهای دایره ای اشاره نمود.

۱-هرس پس از کاشت : بهتر است سربرداری قلمه های کاشته شده پس از پایان خطر یخبندانهای بهاره انجام گیرد بطوریکه شاخه هایاضافی حذف و تنها دو جوانه سالم بر روی قویترین شاخه باقی بماند.
۲- هرس فرم : با توجه به عادت رشد ارقام مهم انگور دیم استان ، هرس فرم بصورت پاچراغی کوتاه انجام گیرد. به عبارتی بوته مو طی سالهایاولیه به گونه ای هرس گردد که فقط یک تنه اصلی داشته باشد و بازوها از ارتفاع نیم متری منشعب شده باشند.
۳- هرس باردهی : انجام هرس تعادلی بصورت سبک (فرمول ۲۰+۴۰ برای ارقام رشه و خوشناو) با حفظ فرمبوته و باقی گذاشتن شاخه های جانشین
* انجام هرنوع هرس می بایست بوسیله قیچی ضدعفونی شده با محلول ۱۰% وایتکس انجام گیرد تا از انتقال بیماریهای مهم جلوگیری شود.
*بهترین زمان هرس خشک، اوایل بهار قبل از باز شدن جوانه هاست. اگر بوته ها زودتر هرس شوند، بیشتر در معرض خطر یخبندان قرار می گیرند.

کودهای مورد نیاز انگور

الف) کودهای معدنی :
ازت برای کود دهی باغهای انگور استفاده میشود که میتوان به عنوان کودبرگی با غلطت یک درصد هم داد.زیاده روی در دادن کودهای ازته اثرات منفی در رشد دارد که مهمترین انها عبارتند از رشد بیش از حد و بهم زدن رشد طبیعی گل ها ودر نتیجه کم شدن محصول و حساسیت گیاه در مقابل سرمای زمستان.
فسفر : به عنوان کود فسفره از سوپر فسفات استفاده میشود که در اب محلول است.
پتاسیم : برای ساختن ساختمان برگها و چوبی و سخت شدن شاخه بویژه ساقه ها و همچنین برای رسیدن شاخه های انگور وجودش لازم است.
منیزیم : یکی از کودهای اصلی مورد نیاز است وجودش در برگها برای ساختن کلروفیل و در نتیجه جذب co2 از هوا وتبدیل ان به قند ضروری است و معمولا به صورت سولفات منیزیم به زمین داده شده که براحتی در اب حل میشود.
کلسیم : از کودهایی است که انگور شدیدا به ان وابسته است و باید همه ساله به مقدار لازم به باغهای انگور داد

ب) کودهای الی : از لحاظ مواد غذایی در درجه دوم اهمیت قرار دارند مهمترین تاثیر انها بر روی خاک بهتر کردن خواص فیزیکی است که از راهای زیر انجام میشود*بهتر کردن ساختمان بافت خاک *فعال کردن میکروارگانیسم خاک* تنظیم نسبت اب به هوا در داخل خلل و فرج خاک

مقدار کود مورد نیاز جهت درختان بارده به قرار زیر است :
اوره ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار
سوپر فسفات ۵۰۰ کیلوگرم در هکتار
کود حیوانی۳۰ تن در هکتار
برای درختانی که در حال حداکثر میوه دادن هستند ۲۵۰ کیلو سولفات پتاسیم در سال میباشد.

نکات مهم هنگام استفاده از کود ها برای کشت انگور :
کود الی : معمولا در پاییز یا زمستان یکباره میدهند
کودهای معدنی : نباید یکباره داد.انها را میتوان در۳بار هر دفعه به فاصله ۲ماه به زمین داد.
کود ازته : از اول شهریور نباید به تاکستانها داد چون باعث ادامه رشد و در نتیجه نارس ماندن چوب درختها میشود.

* روش چالکود : حفر ۴-۲ چاله به عمق ۳۰ سانتیمتر و به فاصله ۵۰-۳۰ سانتیمتر از تنه درخت و یا توزیع کود در فاصله ۵۰-۳۰ سانتیمتری اطراف تنه و مدفون نمودن آن با بیل.
– به منظور افزایش تشکیل میوه انجام محلولپاشی با کودهای اوره، سولفات روی و اسید بوریک با غلظت ۱۵ در هزار(به نسبت مساوی از هر کود) بلافاصله پس از هرس خشک و قبل از باز شدن جوانه ها توصیه می گردد.

۵- کنترل آفات و امراض :
مبارزه با آفات درخت انگور : آفات مهم انگور به شرح زیر می باشد :
۱٫ زنجره مو
۲٫ زنجرک مو
۳٫ خوشه خوار انگور
و بیماری های انگور عبارت اند از :
۱٫ بیماری سفیدک دروغین یا داخلی مو
۲٫ بیماری پوسیدگی سفید ریشه ی مو
۳٫ بیماری سفیدک سطحی یا حقیقی مو
شایع ترین بیماری بوته ی انگور سفیدک سطحی یا حقیقی مو می باشد که عامل آن گونه ای از قارچ ها به نام تر پازول ها است . جهت مبارزه با این نوع بیماری گوگرد جامد را به شکل پودر روی برگ ها می پاشند همچنین برای این کار از قارچ کش آبی توپاس استفاده می کنند این عمل ۳ بار در تابستان به فاصله ی ۱ ماه انجام می شود .

– کنترل علف های هرز انگور :
پابیل بموقع تاکستان ، استفاده از علف کش های قبل از رویش علف هرز، استفاده از علف کش های عمومی بصورت هدایت شده بین ردیف .

مرحله برداشت انگور :
– زمان برداشت : بهترین زمان برداشت انگور هنگامی است که دم خوشه ها شروع به خشبی شدن کند.
– روش برداشت : خوشه ها بوسیله قیچی باغبانی یا چاقوی تیز به گونه ای برداشت شوند که هیچ نوع فشار یا آسیب مکانیکی به حبه ها وارد نشود. هنگام بسته بندی حبه های فاسد و خوشه های آسیب دیده جدا گردند.

برخی از انواع انگور که در ایران کشت می شوند عبارتند از :
انگور کندری ، انگور شاهرودی ، انگور یاقوتی ، انگور عسگری ، انگور مهدی خانی ، انگور بی دانه ، انگور بی دانه قرمز ، انگور مهره ، انگور شانی ، انگور ریش بابا ، انگور کشمشی ، انگور چیرکینک بستک ، انگور صاحبی ، انگور فخری ، انگور نباتی ، انگور شاهانی ، انگور یزدانی ، انگور مراغه ای ، انگور خلیلی ، انگور گوهر ، انگور لعل حسینی ، انگور دم خروسی ، انگور رازقی شیرازی ، انگور الوان ، انگور شصت عروسان ، انگور نارا ، انگور مادر وبچه ، انگور مسکه ، انگور گزنه ای ، انگور ملائی ، انگور مثقالی ، انگور ورچه ای ، انگور ابی ، انگور الفی سیاه ، انگور لوغن ، انگور شاماما.

زراعت سویا

همیت وجایگاه سویا دردشت مغان
دشت مغان که در شمال استان اردبیل در حاشیه رود مرزی ارس واقع شده است از مناطق مهم سویا کاری در کشور محسوب می شود. کشت سویا در دشت مغان ابتدا با تاسیس شرکت دانه های روغنی در پارس آباد در حوالی سال 1350شمسی آغاز شد واولین بذر کشت شده مربوط به رقم وارداتی ولییامز بوده است. کشت سویا در اطراف شهرستان بیله سوار ، بابک و نواحی شرق پارس آباد و جعفرآباد عمده ترین نواحی کشت سویا در دشت مغان بشمار می روند. در سال 1381، سطح زیر کشت سویا در دشت مغان بالغ بر پنج هزار هکتار و در سال 1382بالغ بر شش هزار هکتار، در سال 1385حدود ده هزار هکتار و در سال 1386حدود سیزده هزار هکتار بوده است. عملکرد کل منطقه در سال 1381بالغ بر 10 هزار تن و در سال1382بالغ بر 12هزار تن بوده است. میانگین عملکرد کل منطقه در سال82 بالغ بر 2200 کیلوگرم و در سال 1385 دو تن وسیصد و پنجاه کیلوگرم در هکتار بوده است. در این منطقه عملکردهای تا 5/3 تن نیز قابل استحصال است . درصد کشت سویا در دشت مغان بصورت کشت دوم می باشد . عواملی که موجب گسترش کشت سویا در مغان گردیده عبارتند از: الگوی خاص کاشت در دشت مغان ، مهارت بالای کشاورزان منطقه، سطح بالای مکانیزاسیون، شرایط آب وهوایی مناسب ودسترسی به آب کافی، شرایط مناسبی را برای جایگزینی سریع سویا پس از برداشت غلات در دشت مغان فراهم آورده است.

خصوصیات گیاه سویا:
این گیاه در فارسی با نامهای متفاوتی از جمله، سوژا، لوبیا روغنی، لوبیا چینی، نخود فرنگی چینی ولوبیا منچوری نامیده شده است . در زبان انگلیسی به soybean مشهور است. سویا گیاهی است که در بهار بعنوان کشت اول و در تابستان بعنوان کشت دوم کاشته می شود . سویا دارای ریشه اصلی عمیقی بوده که می تواند تا 150 سانتی متری خاک نیز نفوذ نماید. در سویا علاوه بر ریشه اصلی، ریشه فرعی به صورت حجمی نیز وجود دارد که در صورت مساعد بودن شرایط و وجود باکتری های همزیست سویا ، ازت موجود در هوا را، در گره های ریشه سویا تثبیت می نماید . سویا گیاهی روزکوتاه است. رنگ گلهای آن متنوع می باشد. (از جمله سفید ، بنفش و صورتی ) گل آذین آن، خوشه ای و دانه ی آن کلیوی یا گرد می باشند. سویا در دمای 8 تا 10 درجه ی سانتی گراد جوانه می زند، سویا گیاهی است کاملاً خودگشن و میزان دگر گشنی در آن کمتر از5 درصد گزارش شده است . لذا می توان از بذور برداشت شده برای کشت سال های بعد استفاده کرد. گلدهی در سویا با روزهای کوتاه تحریک می شود . وزن هزار دانه در سویا بین 80 تا 450 گرم متغیر است. اما در ارقام زراعی متداول وزن هزار دانه، بین120 تا 230 گرم می باشد. دانه که بازده اقتصادی سویا ست حدود 47 درصد وزن اصلی گیاه را در زمان رسیدن تشکیل می دهد.

تناوب زراعی :
در دشت مغان 95 درصد مزارع سویا بصورت کشت دوم پس از برداشت غلات کاشته می شود. لذا عمده ترین تناوب سویا در این منطقه تناوب غلات ( گندم و جو ) و سویا می باشد. استفاده از این تناوب با وجود برخی معایب از قبیل رطوبت زیاد خاک در زمان خاک ورزی برای کشت های پاییزی، ایجاد شرایط مناسب برای ایجاد بیماری های قارچی خاکزی و کرپه نمودن کشت غلات میتواند با کنترل علف های هرز و ایجاد حاصلخیزی برای محصول بعدی نقش مؤثری داشته باشد.

ارقام سویا :
مهمترین رقم غالب منطقه در دشت مغان ویلیامز است که جزو ارقام (متوسط رس ) و گروه رسیدگی 3 می باشد . در کنار این رقم، رقم زان نیز که از ارقام اصلاح شده خارجی و متعلق به گروه 3 زود رس می باشد نیز بخصوص در نواحی حاشیه ای رود ارس در سطح محدودی کشت می گردد . نکته حائز اهمیت در استفاده از رقم زان، محدودیت تاریخ کاشت آن در منطقه می باشد بطوریکه این رقم بایستی حداکثر تا پنجم تیر ماه باید در منطقه کاشته شود تا بتوان عملکرد قابل قبولی و حتی بالاتر از ویلیامز از آن انتظار داشت ، در غیر این صورت به دلیل درشتی دانه آن، کاشت پس از این تاریخ باعث پایین آمدن ویگور بذر شده و در نهایت سطح سبز و عملکرد نهایی را تحت تأثیر قرار می دهد. رقم بعدی که در دست معرفی در دشت مغان است، موسوم به 17.L است که در مقایسه با ارقام دیگربرتری خود را هم از نظر سازگاری، عملکرد و فاصله بیشتر اولین غلاف از سطح زمین از خود نشان داده است که بتدریج مراحل جایگزینی خود را در منطقه طی خواهد کرد.

نوع خاک:
نوع خاک دشت مغان عموماً لومی – رسی است. که جزو خاک های سنگین و نیمه سنگین محسوب می شوند . خاک مطلوب سویا کاری ، خاک های رسی شنی هوموس دار و دارای زهکش مناسب و با PH حدود 8-8/7 می باشد. سویا در گستره وسیعی از خاک ها در صورت وجود زهکش، قابل کشت است ولی خاک های شنی برای این گیاه مناسب نیست. در جمع خاک هایی با بافت متوسط، برای زراعت سویا ایده آل است.

آماده سازی زمین :
عملیات آماده سازی زمین، با توجه به نوع تصمیم کشاورز در مورد کاشت به روش کاشت، خشکه کاری و یا هیرم کاری متفاوت خواهد بود.

کاشت سویا :
1)خشکه کاری: پس از آماده سازی زمین، بصورت فا رو با فاصله خطوط60-50 سانتی متر با استفاده ازدستگاههای پنو ماتیک با صفحه های مخصوص سویا، عملیات کاشت انجام می گیرد. میزان مصرف بذر دراین روش 110-90 کیلوگرم بسته به نوع رقم می باشد . فاصله روی ردیف 8-3 سانتی متر وعمق کاشت 5 -3 سانتی متر می باشد ، سویا از نظر عملکرد به شدت نسبت به فاصله ردیف واکنش نشان می دهد. آبیاری در این روش بصورت نواری و هر 20-15 روز یکبار، با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه صورت می گیرد و در مجموع بین 4-3 بار آبیاری انجام می گیرد. میزان آب مصرفی در روش بارانی در دشت مغان بین 5 تا 7 هزار متر مکعب می باشد.
2) هیرم کاری: در این روش که غالب کشاورزان محلی بخصوص در اطراف شهرستان بیله سوار و منطقه بابک از آن استفاده می کنند، با از بین بردن کاه وکلش پس ازبرداشت غلات، زمین را بلافاصله آبیاری می کنند و پس از گاورو شدن زمین، 150-120 کیلوگرم بذر با دستگاه ردیف کار مناسب کشت می شود و آبیاری تا زمان ظهور گل ها متوقف می شود، سپس در مرحله گل دهی آبیاری دوم انجام می گیرد و ابیاری سوم نیز در مرحله پر شدن دانه ها صورت می گیرد.
در مجموع با آب قبل از کاشت که به آب هیرم معروف است معمولاً سه بار آبیاری انجام می گیرد. در مواردی که هوا بسیار گرم باشد و یا زمین شیب دار باشد، ممکن است آبیاری چهارم نیز ضرورت پیدا کند.

تاریخ کاشت:
در دشت مغان بهترین تاریخ کاشت برای کاشت اول، 15 اردیبهشت تا 10 خرداد می باشد، و برای کشت دوم که 95 درصد کشت غالب منطقه می باشد ، تاریخ کشت مناسب بسته به تاریخ برداشت غلات در منطقه با توجه به شرایط آب و هوایی، بین 10خرداد، تا 20تیر ماه می باشد. که در عمل تا پایان تیر ماه نیز عملیات کاشت در منطقه ادامه پیدا می کند . در حالت کلی جهت دستیابی به محصول قابل قبول در سویا لازم است یک دوره ی رشدی حداقل به مدت90تا 100 روز برای این گیاه در دشت مغان در نظر گرفته شود . اصولاً زمانی که دمای خاک به 10 سانتی گراد برسد، می توان اقدام به سویا کاری کرد.

گره های ریشه ای: قبل از کاشت، بذر سویا با باکتری ریزوبیوم ژاپونیکوم به همراه محلولی حاوی آب و شکر، مخلوط شده و مورد کاشت قرار می گیرد. (به میزان یک بسته باکتری برای 60کیلوگرم بذر ). هدف از این عمل، تسریع و کمک به فرآیند تشکیل گره های ریشه ای می باشد. گره های ریشه ای برآمدگی های کوچکی هستند که برروی ریشه سویا بوجود می آیند و این گره ها حاوی باکتری هایی هستند که ازت هوا را به شکل قابل استفاده برای گیاه تثبیت می کنند. تثبیت ازت همراه با رشد گیاه، افزایش می یابد و در مرحله شروع پر شدن دانه ها به حداکثر می رسد. در صورتی که غده ها رشد کنند، و شرایط خاک مناسب باشد، زراعت سویا می تواند در طول دوره ی رشد خود تا 280 کیلوگرم ازت در هکتار را تثبیت نماید. رنگ قسمت داخلی یک غده سالم صورتی یا قرمز است. اگر رنگ داخل غده، سفید قهوه ای یا سبز باشد، بیانگر آن است که تثبیت ازت صورت نمگیرد. PHخاک جهت رشد کامل گیاه وتشکیل گره های باید بین 8/6-6باشد. زیاد بودن ازت در خاک از رشد وفعالیت غده ها می کاهد.

همچنین کمبود فسفر هم از ارزش غده ها خواهد کاست. نکته مهم در زراعت سویا در دشت مغان، عدم تشکیل گره هاست که ضرورت استفاده از کود ازته را ایجاب می کند که البته یافتن دلیل قطعی این مسئله نیازمند بررسی های بیشتر می باشد اما دلایل احتمالی آن می توان به کیفیت باکتری ریزوبیوم ژاپونیکوم توزیع شده بین کشاورزان منطقه، PH نامناسب خاک، بافت خاک، کمبود یا فقدان هوموس در خاک وگرمی هوا یا خاک اشاره کرد. در مورد PH، می توان این توضیح را افزود که 74 در صد خاکها ی دشت مغان داری PH بین 8-8/7، ا در صد بین3/7-5/6 و 25 درصد بیشتر از 8 می باشند و از سوی دیگر PH مطلوب رشد باکتری ها جهت تشکیل گره ها، 8/6-6 می باشد. موضوع دیگری که به نظر می رسد از دلایل کمبود فعالیت باکتری ها در دشت مغان باشد، می توان به عادت نادرست سوزاندن کاه وکلش مزارع غلات در دشت مغان اشاره کرد که ضربات شدیدی به جمعیت میکروار گانیسم ها در خاک وارد می کند که توصیه می شود برای حذف کاه وکلش به جای سوزاندن 30-20 کیلوگرم کوداوره در هکتار یه کاه و کلش اضافه گردد وسپس اقدام به شخم عمیق شود. از احتمالات دیگر، شدت فعالیت مکانیزاسیون و کوبیدگی بافت خاک در اثر فعالیت ماشین آلات هنگام کاشت سایر محصولات در دشت مغان می باشد که باعث از بین رفتن خلل وفرج طبیعی خاک و کاهش شدید تهویه خاک وتاثیرات احتمالی این فرآیند بر فعالیت باکتری می باشد.
کود دهی:
به طور اصولی توصیه کودی بایستی بر اساس آزمون خاک انجام گیرد .ولی در روش عمومی در دشت مغان در مزارع سویا کاری ،قبل از کاشت میزان 200 کیلوگرم کود فسفره از منبع فسفات آمونیوم به زمین داده می شود .کود ازته نیز از منبع کود اوره ،به میزان 150 کیلوگرم در دو زمان مختلف شامل :50 کیلوگرم قبل کاشت به عنوان استارتر رشد و100 کیلوگرم پس از کاشت به صورت سرک مصرف می شود . روش کوددهی هم با توجه به نوع کاشت متفاوت است در روش خشکه کاری که عملیات کاشت به صورت ردیفی انجام می گیرد ،عملیات کود پاشی توسط کودکار ردیفی انجام می گیرد در مزارع بزرگ مانند کشت وصنعت ها که از آبیاری بارانی (سنتر پیوت)استفاده می شود ،کود از طریق تزریق در مخازن آب آبیاری موسوم به «کود آبیاری»انجام می گیرد .در مزراع هیرم کاری ،کود به صورت مخلوط با آب آبیاری به مزارع داده می شود . البته از نظر تئوریک ،گیاه سویا با توجه به اینکه از خانواده لگومینوز بوده وتوان تثبیت ازت هوا را دارد نیازی به کود دهی با کود ازته ندارد اما با توجه به شرایط خاکهای منطقه وعدم تشکیل گره های ریشه ای در سویا جهت دستیابی به عملکرد مطلوب وبالا مصرف کود ازته به صورت سرک ضروری به نظر میرسد.
کمبودها:
در بین عناصر ریز مغذی ،کمبود آهن وروی در خاکها ی منطقه مشاهده می شود . بطوری که بررسی ها ومطالعات انجام یافته بر روی نتایج خاکهای منطقه بیانگر آن است که حدود 72 درصد خاکهای منطقه از کمبود آهن(کمتراز4/5 ppm) حدود 69 در صد خاکهای منطقه از کمبود روی (کمتر از 7 ppm ) رنج می برند .ضمن اینکه 75در صد خاکهای منطقه از لحاظ میزان مس قابل جذب دارای وضعیت مناسب ومطلوب (بیش از 77/. ppm مس قابل جذب)وهمچنین از لحاظ منگنز 57 درصد خاکهای منطقه دارای وضیعت مطلوب و مناسب یعنی بیش از (4/6 ppm) منگنز قابل جذب می باشد . لذابه منظور جبران این ریز مغذی ها با توجه به نتایج آزمون خاک هر مزرعه می توان برای جبران کمبود آهن از منبع سولفات آهن ، برای جبران روی ازمنبع سولفات روی وبرای جبران کمبود مس از منبع سولفات مس (کات کبود) البته با احتیاط زیاد استفاده کرد برای جبران کمبود منگنز نیز می توان از منبع سولفات منگنز استفاده کرد .در حالت کلی به منظورجبران کمبود ما کرو المانها ومیکرو المانها می توان از کودهای مایع استاندارد استفاده کرد این کودها در بازار با نامهای تجاری متفاوت عرضه می شوند .بهترین مرحله استفاده از این کودها ،مرحله گلدهی می باشد ،اما تا مرحله پر شدن دانه هانیز می توان از این کودها استفاده کرد .میزان مصرف نیز با توجه به نوع هر کدام بین 4-1لیتر در هکتار با توجه به دستورالعمل مربوطه متغیر می باشد.

علف های هرز :
از مهمترین علف های هرز مزراع سویا در دشت مغان می توان به تاج ریزی یا انگورک ،تاج خروس، پیچک، سلمه تره،خرفه، گاوه پنبه وسور گوم اشاره کرد . روش مبارزه با علف های هرز نیز قبل از کاشت با سمپاشی با علفکش ترفلان به مقدار 5/2-2 لیتر در هکتار سونالان به میزان 4-3 لیتر در هکتار ویا لاسو به میزان 5-4 لیتر در هکتار انجام می پذیرد اما در مبارزه پس از کاشت می توان ازسه روش در این زمینه استفاده کرد.
الف) مکانیکی :در این روش پس از اینکه گیاه کاملاًمستقر گردید ومعمولا پس از آبیاری اول ویا دوم بسته به میزان وشدت علف های هرز ، قبل از اینکه بوته ها به حدی رشد کنند که ادوات نتوانند وارد مزرعه شوند می توان با کولتیواتور زنی ویا شمشیر زنی (وسیله جهت کنترل واز بین بردن علف های هرز در کشت های ردیفی)که دردشت مغان متداول است علف های هرز را کنترل کرد.

ب) در روش دستی :با استفاده از کارگران عمل حذف علفهای هرز در مزارع سویا صورت می گیرد .
ج) روش سمپاشی :با استفاده از علف کش بازاگران پس از 4برگی شدن سویا به میزان 3-2 لیتر در هکتار می توان در حهت کنترل علف های هرز اقدام نمود .نکته مهم این است که رشد رویشی فراوان وتراکم زیاد بوته در کنترل علفهای هرز بسیار موثر می باشد وهمچنین کلاٌعملیاتی که بذور علف های هرز را به عمق خاک می برند ،از درصد سبز شدن بذور علفهای هرز موجود در مزرعه ودر نتیجه از تجمع علف های هرز خواهد کاست.

آفات:
در دشت مغان آفات مهمی که بصورت گسترده کشت سویا را محدود ویا با مشکل های جدی مواجه کند وجود ندارد. اما در طول فصل زراعی مواردی از خسارت ناشی از خرگوش،پرنده کاکولی ،آگروتیس (کرم طوقه بر )ترپیس ,کنه هلیوتیس (کرم دانه خوار سویا )کرم برگ خوار (کارادرینا )مشاهد می شود . به طور کلی مبارزه با آفات سویا بخصوص در موقع گل کردن گیاه ضروری است .
1) آگروتیس: این آفت در مراحل اولیه رویش وجوانه زنی باعث خسارت می گردد. جهت کنترل آن از دو روش در منطقه استفاده می شود: در روش اول ،از طعمه پاشی استفاده می شود ،این عمل با مخلوطی از 100 کیلوگرم آرد یا سبوس گندم سه کیلوگرم سم سوین و14-12لیتر آب انجام می گیرد محصول حاصل که حالت خمیری شکل بخود گرفته ، در سطح مزرعه در اواخر روز وقبل از غروب آفتاب که جمعیت آگروتیس در سطح خاک در حال افزایش است انجام می گیرد . در روش دوم ،عمل سمپاشی با سم دور سبان به مقدار دو لیتر در هکتار انجام می گیرد (درشب)

2) تریپس: جزو آفات مکنده است. بوسلیه خرطوم باریکی که دارد شیره گیاه را می مکد. در هوای خشک وحمله شدید آفت برگ های خسارت دیده تا حدودی رنگ قهوه ای پیدا می کنند . غالبادر مرحله 8-7 برگی شروع به تغذیه از گیاه می نمایند ،خسارت اقتصادی بندرت پیش می آید . جهت کنترل سم متاسیتوکس به مقدار 5/1 لیتر درهکتار ویا سم پر یمور 5/0 کیلو در هکتار به کار می رود.

3) کنه دونقطه ای: مهمترین وزیان آورترین آفت سویا بخصوص در تابستان های گرم وخشک است که غالبا در پایان مرحله رویشی وآغاز مرحله زایشی شروع به خسارت زدن میکند ،این آفت به شدت تکثیر می شود برگهای آسیب دیده زرد وقهوه ای شده وقبل از موعد می ریزند . شدت خسارت این آفت موقعی که فاصله بین بوته ها کم وآبیاری کافی نباشد بیشتر است . ازسم اومایت به مقدار یک لیتر در هکتار ویا سم نوسیرون به مقدار یک لیتر در هکتار استفاده می شود .
4) کرم کپسول خوارسویا (هلیوتیس): که لارو این آفات از دانه های سویا در داخل غلاف تغذیه کرده وباعث کاهش عملکرد محصول می گردد. جهت مبارزه با آفات ،ازسم لا روین به مقدار 1 کیلودر هکتار استفاده می شود.

5) کارادرینا: یا کرم برگ خوار سویا به صورت لارو از برگهای سویا تغذیه نموده وباعث کاهش سطح سبز برگ می شود،جهت مبارزه با این آفات ،از سموم فسفره از قبیل سم نواکرون به مقدار دولیتر در هکتار وسم دور سبان به مقدار 5/2-2 لیتردر هکتار انجام می گیرد. نکته مهم در این زمینه مراعات فاصله کاشت وجهت باد در مزارع سویا ،نسبت به مزارع ذرت می باشد ،چرا که مزارع ذرت در دشت مغان ،به عنوان منبع مهم انتقال انواع آفات مکنده وجونده به مزارع سویا عمل میکنند.

بیماریهای سویا:
در مناطق سویا کاری در دشت مغان ،بیماری گسترده ای که مانعی جدی بر سر کشت سویا باشد وجود ندارد. اما مواردی از بیماریهای زیر در برخی مزراع سویا در دشت مغان مشاهده می شود:
الف) پوسیدگی فیتوفترایی ساقه و ریشه (Phytophtora Sojae)
این بیماری خاکزاد عمدتاً در خاکهای رسی که زهکشی مطلوبی ندارند دیده می شوند . قارچ عامل بیماری بر روی بقایای گیاهان در خاک دوام پیدا می کند . بیماری با افزایش رطوبت خاک و بارندگی بروز می یابد . آلودگی وخسارت در تمام مراحل رشد می تواند حادث شود .علائم بیماری شامل کاهش بوته هابه دلیل پوسیدگی بذر یا مرگ بوته قبل از جوانه زنی است علائم به صورت پوسیدگی بذر، پژمردگی و مرگ گیاهچه و در گیاهان مسن تر علائم زردی، پژمردگی و در نهایت مرگ گیاه را در پی دارد . برگ های بوته های آلوده در بین رگبرگ ها زرد شده و بدنبال آن پژمردگی عمومی و مرگ گیاه حادث می شود در اراضی مناطق بیله سوار بدلیل نوع و روش آبیاری، مشکل زهکشی و عدم رعایت تناوب زراعی این بیماری بخصوص در کشت های دیر هنگام بیشتر مشاهده می گردد . جهت کنترل این بیماری بایستی ضمن تغییر روش آبیاری، از کشت سویا در اراضی با زهکش ضعیف و یا با سابقه این بیماری پرهیز کرد. کنترل شیمیایی نیز با استفاده از ترکیبات متالاکسیل که با اسامی تجاری ردومیل ( به میزان یک کیلوگرم در هکتار )، سابدو، آپرون، عرضه می شود صورت می گیرد.

ب) لکه آجری یا ارغوانی ( Cercospora cassiicola )
بصورت محدود دیده می شوند . دیرتر از آن ظاهر می شوند که خسارت اقتصادی ایجاد کنند. در ارقام دیررس یا ارقام حساس در سال هایی که بارندگی زیاد است یک بیماری بالقوه است. زخم های روی برگ بصورت قرمز یا قهوه ایی تا قطر 15 میلی متر دیده می شوند. آلودگی های شدید ممکن است باعث ریزش برگهای نارس شود . بیشتر ارقام رشد محدود و پرمحصول وسازگار به این بیماری متحمل هستند . جهت کنترل شیمیایی نیز می توان اندام های هوایی را با سم سیستمیک زینب به مقدار یک کیلو در هکتار، سمپاشی کرد.

ج) پوسیدگی زغالی (Macrophomina Phaseolina )
زمانی که بوته هادر تنش رطوبتی یا کمبود مواد غذایی فشردگی خاک ،نماتدها و سایر عوامل بیماری زا باشند، بیماری به شدید ترین شکل دیده می شود. علائم بیماری در هوای خشک وگرم ومعمولا پس از گلدهی ظاهر می شود واین بیماری در درجه اول یک بیماری طوقه است ولی می تواند در قسمت های هوایی نیز آلودگی کند. در بافت های آلوده ریشه اصلی وقسمت پایین ساقه نوعی تغییر رنگ متمایل به خاکستری گسترش می یابد. سرانجام بیماری گرداگرد ساقه را میگیرد وسبب پژمردگی ومرگ بوته می شود اسکلروتها به صورت پوششی از پودر زغال نمایان می شوند به همین دلیل پوسیدگی زغالی نامیده می شود. تاکنون رقم مقاوم ویا قارچ کشی برای کنترل بیماری شناخته نشده است نگهداری بوته ها به شکل سالم وقوی خسارت را کم می کند، لذا استفاده از کود وآب کافی و تراکم کم وتناوب طولانی وکنترل علفهای هرز عوامل موثری می باشند.
د)لکه های قهوه ای (Septoria glycines)
لکه های قهوه ای قرمز گوشه دار ظاهر می شود، سپس برگ زرد شده ومی افتد لکه به بالای بوته پیشرفت می کند. یک بیماری رایج در گیاهان جوان است، اگر هوای گرم ومرطوب مدتی ادامه یابد آلودگی وریزش برگها از قسمت پایین به بالای بوته پپیشرفت می کند. معمولا هوای گرم وخشک اواسط فصل باعث توقف توسعه بیماری می گردد ولی ممکن است بیماری مجدداًدر نزدیک دوره رسیدن فعال شود .توسعه بیماری می تواند سب کاهش شدید عملکرد شود. در صورت کشت مداوم وبدون مراعات تناوب، بیماری می تواند شدیدتر گسترش یابد . برگها به شدت آسیب دیده وزرد رنگ شده و می ریزند. ارقام بسیار مقاوم وجود ندارد؛ گرچه تفاوتهایی در ارقام دیده می شود مراعات تناوب زراعی وشخم عمیق کاه وکلش وکاشت بذر سالم از راههای کنترل می باشد.

و) موزاییک سویا
این بیماری بوسیله ویروس موازئیک سویا (smv) ایجاد می شود. این بیماری با کشت بذرهای آلوده وبوسیله حداقل 31 گونه شته گسترش می یابد علائم، بسته به رقم وسن گیاه، نژاد ویروس ودرجه حرارت متفاوت است. علائم در اب وهوای خنک 18 تا 24 درجه سانتیگراد بیشتر قابل مشاهد است .وقتی درجه حرارت از 30درجه بالاتر باشدممکن است علائم روی برگ ها دیده نشود برگهای جوانتر علائم شدید تری نشان می دهند برگ های آلوده پیچیده شده واز اندازه طبیعی باریک تر هستند وبرگچه های آلوده چروکیده شده و حاشیه آنها به سمت پایین می پیچد.گیاهان آلوده کوتاه شده وفاصله میان گره ها و دمبرگ ها کوتاه می شود غلاف های آلوده معمولا کوچکتر دانه های آلوده خال های سیاه یا قهوه ای داشته واز دانه های سالم کوچکترند جهت کنترل از کاشت بذر عاری از ویروس، کنترل شته ,و علف هرز وجدا نمودن سویا از سایر گیاهان لگو مینوز، می توان استفاده کرد.

توصیه های عمومی جهت کنترل بیمارهای سویا :
به منظور کنترل گسترش بیماریها در مزارع سویا می بایستی اقدامات زیر را انجام داد:
1- مراعات تناوب زراعی صحیح با غیر لگومینوزها
2- مبارزه با علفهای هرز وبقایای گیاهی سال قبل
3- استفاده از بذور سالم وترجیحاًگواهی شده
4- تقویت بافت خاک
5- حذف بوته های بیمار از مزرعه
6- سمپاشی به موقع
7- استفاده از ابزارآلات وماشین های کشاورزی تمیز وغیر آلوده
8- مراعات عمق کاشت مناسب
9- زهکشی مطلوب خاک
10- استفاده بهینه ومتعادل از کودهای ازته وپتاسه (عموما ،هرچه بافت گیاه تردتر باشد حساسیت به بیماری ها بیشتر وهرچه بافت خشبی تر مقاومت به بیماری بیشتر می باشد )

برداشت سویا
ریزش کامل برگها در زمان رسیدن گیاه نشان می دهد که محصول در مدت یک هفته ،آماده برداشت خواهد بود رطوبت دانه 5روزپس از ریزش تمام برگها به کمتر از 15درصد می رسد درمجموع پیشنهاد می شود ،محصول سویا در رطوبت 13 در صد برداشت گردد. درحالت کلی از برداشت در هوای بارانی جداً بایستی خوداری کرد. در دشت مغان، تاریخ برداشت معمولاًبا توجه به شرایط آب وهوای منطقه مابین 20 مهر تا اواسط آذر ماه می باشد روش برداشت در دشت مغان نیز بر دونوع است: در روش اول با استفاده از کمباین ،عمل برداشت سویا انجام میگرد ،در این روش زمان کوتاه و هزینه پایین است، اما مقداری از محصول در ساقه ی بوته ها بر روی زمین می ماند وبرداشت نمی گردد لذا افت محصول در این روش بیشتر از روش برداشت دستی است .در روش دوم که موسوم به روش دستی است، بوته ها بصورت دستی توسط کارگر با داس چیده شده وسپس با کمباین کوبیده می شوند. در این روش، افت محصول به حداقل می رسد، اما هزینه کارگری افزایش پیدا میکند، اما با توجه به استفاده از افراد خانواده در سطح منطقه، این روش، متداول تر وعمومی تراست.


تدوین و گردآوری : امیر غریب عشقی