آفات گیاهان و درختان وراه حل های مبارزه با آن

آفات مهم درختان

برای جلوگیری از خسارت این آفات توجه به مدیریت تلفیقی آن را به عنوان گامی در جهت کاهش جمعیت و خسارت آنها لازم است.                                                                                                              . 
مهمترین آفات چوبخوارد رختان فضای سبز پروانه فری، سوسک سرشاخه خوار رزاسه، سوسک چوبخوار سارتا و سوسک های طوقه و ریشه هستند. این آفات در نتیجه ضعف درختان و عدم رعایت مسائل به زراعی به شدت درختان فضای سبز از جمله نارون، چنار و بید را مورد حمله قرار می دهند.
برای جلوگیری از خسارت این آفات توجه به مدیریت تلفیقی آن را به عنوان گامی در جهت کاهش جمعیت و خسارت آنها لازم است در سیستم مدیریت تلفیقی از تمام روش های مبارزه به طور هماهنگ و به شیوه ای که کمترین اختلال را در پیشگیری از خسارت و یا کنترل مؤثر و درازمدت این آفات اعمال نماید استفاده می شود از این روش ها می توان به آبیاری تغذیه و هرس گیاه و استفاده مکانیزم های مختلف مبارزه شامل زراعی، مکانیکی، فیزیکی، بیولوژیکی، شیمیائی و فرمونی اشاره نمود که در این مبحث هر یک به تفصیل تشریح شده اند.

● مقدمه:

حشرات چوبخوار:

 از آفات مهم درختان فضای سبز هستند. تنوع گونه ها و شدت حمله آنها ارتباط زیادی با شرایط اقلیمی دارد بدین معنی که آفتاب فراوان و شدید باعث تبخیر سطحی بسیار زیاد دشده و نهایتاً به علت فقدان آب کافی تغییراتی در کمیت و کیفیت شیره گیاه به وجود می آید این اما باعث می شود که حشرات چوبخوار از فاصله دور قادر به تشخیص این درختان باشند. حال اگر سایر عوامل از قبیل ضعف زمین این اثر را تشدید کنند آفات چوبخوار به راحتی روی درختان مستقر شده و دامنه فعالیت خود را گسترش می دهند.

تعداد زیادی از حشرات چوبخوار نسبت به حرارت کشش مثبت دارند، در این خصوص جهت جزئی تنه درختان که از حداکثر تابش آفتاب برخوردارند به شدت به حشرات چوبخوار آلوده می شود در مکان هائی که تراکم درختان کمتر است این امر به خوبی مشخص است آفات چوبخوار درختان فضای سبز شامل گونه های زیادی هستند که از مهمترین آنها می توان به پروانه فری ، سوسک سرشاخه خوار رزاسه سوسک چوبخوار سارتا و سوسک های طوقه و ریشه اشاره کرد در سیستم جامع مدیریت تلفیقی آفات روش های مختلف مبارزه به طور هماهنگ و به شیوه ای که کمترین اختلال را در کنترل مؤثر و درازمدت آفات ایجاد کنند، به کار گرفته می شود شیوه های مزبور شامل استفاده همزمان از روش های بیولوژیکی، زراعی، فیزیکی و مکانیکی، شیمیائی و استفاده از فرمون ها و ترکیبات مشابه است در این مبحث نقش هر یک از روش های فوق در مدیریت تلفیقی آفات چوبخوار درختان فضای سبز بحث شده است.

-

: پروانه فری Zeuzera pyrina L. Lep:Zeuzeridae

این آفت زمستان به صورت لاروهای سنین مختلف در درون شاخه درختان به سر می برد در اواسط بهار لاروهائی که رشدشان کامل شده به شفیره تبدیل می شوند طول دوره شفیرگی ۲۰ تا ۴۰ روز است و پس از آن حشرات کامل ظاهر می شوند ظهور پروانه ها تدریجی بوده و از خردادماه تا شهریور ادامه دارد. حشرات ماده پس از جفتگیری تخمهای خود را به صورت دسته ای در دهانه سوراخ های خروجی خود روی شاخه ها قرار می دهند
هر حشره ماده ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ تخم می گذارد. تخم ها پس از دو هفته تفریخ شده و لاروها از محل اتصال دمبرگ به ساقه های نازک نفوذ می کنند بعد از مدتی تغذیه از همان سوراخ ورودی خارج شده و به شاخه های قطورتر حمله می کنند. لاروها پس از طی زمستان اول در بهار سال بعد به شفیره تبدیل شده و حشرات کامل آنها ظاهر می شوند
بنابراین آفت هر دو سال یکبار چرخه زندگی خود را کامل می کند. خسارت این آفت مربوط به لاروهای آن است که از چوب شاخه و تنه تغذیه می کنند. لاروها در تنه و شاخه ها دالان های طولی در عمق چوب ایجاد کرده و باعث ضعف شدید درختان می شوند
خسارت اولیه از رگبرگ ها، دمبرگ ها و شاخه های نازک شروع شده و به تدریج به شاخه های بزرگتر و تنه انتقال می یابد. تغذیه لاروها از چوب درختان با خارج شدن فضولات لاروی که به رنگ نارنجی هستند همراه است. لاروها در طول عمر خود چندین مرتبه از شاخه ها خارج شده تا سرانجام به قطورترین شاخه ها و تنه اصلی برسند. خسارت مستقیم این آفت خشک شدن درختان و خسارت غیرمستقیم آن سقوط درختان در اثر وزیدن باد و غیرقابل استفاده شدن الوارهای درختان است

: سوسک سرشاخه خوار رزاسه
Osphranteria coerulescens Redtb Col:Cerambycidae

سوسک سرشاخه خوار رزاسه در سال یک نسل دارد و زمستان را به صورت لارو در عمق چوب شاخه ها طی می کند و در بهار سال بعد پس از مختصری تغذیه شفیره شده و به حشره کامل تیدیل می شود. حشرات کامل از دهه دوم خرداد تا دهه دوم نیز یعنی به مدت ۳۰ روز به طور تدریجی ظاهر می شوند
حشرات ماده پس از جفتگیری تخم های خود را به صورت انفرادی روی سرشاخه های جوان قرار می دهند. هر حشره ماده تا ۶۰ عدد تخم می گذارد. تخم ها به طور متوسط پس از ۱۳ روز تفریخ شده و لارو از همان محل اتصال تخم به سرشاخه وارد شاخه می شود. لارو با تغذیه از چوب شاخه های جوان، به تدریج به سمت شاخه های مسن تر حرکت کرده و باعث خشک شدن درخت می شود. لاروها تا شروع فصل سرما به تغذیه خود ادامه می دهند
بنابراین دوره لاروی حدود ۱۰ ماه به طول می انجامد. با گرم شدن هوا تغذیه لاروها مجدداً شروع شده و در اواسط اردیبهشت در آخرین قسمت شاخهٔ خشک شده به شفیره تبدیل می شود. طول مدت شفیرگی به طور متوسط ۱۵ روز است و پس از آن حشرات کامل ظاهر می شوند

-
: سوسک چوبخوار سارتا Aeolesthes sarta Solsky
(Col:Cerambycidae)

حشرات کامل این آفت از اواخر فرورین تا اواخر خرداد به صورت تدریجی در طبیعت ظاهر می شوند. حشرات ماده پساز جفتگری تخم های خود را به صورت سته چندتائی یا انفرادی در شکاف ها و در محل زخم های روی تنه درختان می گذارند
تخمگذاری هنگام غروب و شب انجام می گیرد و هر حشره ماده به طور متوسط تا ۱۵ عدد تخم می گذارد. تخم ها پس از ۱۰ تا ۱۵ روز تفریخ می شوند. لروهای سن اول از محل اتصال تخم به زیر پوست تنه درختان میزبان نفوذ کرده و به مدت ۲ تا ۳ ماه از زیر پوست و پس از آن از ناحیه چوب تنه تغذیه می نمایند
لاروها در زمستان به خواب زمستانی می روند (زمستان اول) و در بهار سال بعد فعالیت تغذیه ای خود را شروع کرده و در اواسط شهریور ماه به شفیره تبدیل می شوند (زمستان دوم)، دوره شفیرگی حدد ۲ مه است که تا آذر ماه ادامه می یابد و پس از آن حشرات کامل ظاهر می شوند. این حشرات زمستان را به صورت دیاپوز در محفظه شفیرگی در داخل تنه درخت سپری کرده و در بهار سال بعد از این اطاقک ها خارج می شوند

بنابراین چرخه زندگی این آفت طی دو سال تکمیل می شود زمستان گذرانی این آفت به صورت لاروهای مسن، شفیره و یا حشرات کامل در تنه درختان است  لاروهای سن اول، پوست تنه را سوراخ کرده و به زیر پوست تنه درخت نفوذ می کنند. این لاروها در زیر پست و فاصله بین پوست و کامبیوم تغذیه و فعالیت نموده و حفره ای به عمق نیم سانتی متر و مساحت ۳۰ سانتی متر مربع ایجاد می کنند
آثار خسارت در این مرحله به صورت ترک خوردگی پوست تنه و احتمالاً خروج شیره است. هر چند ممکن است در این محل سوراخی دیده نشود. با افزایش سن لاروی تغذیه لارو بیشتر شده و مسیر حرکت آن در زیر پوست به صورت مارپیچ به دور تنه مشاهده می شود. در اثر این فعالیت آوندهای آبکش صدمه دیده و از انتقال شیره پرورده جلوگیری می شود و در نهایت باعث ضعف عمومی درخت و خشک شدن آن خواهد شد
لاروها پس از تغذیه از زیر پوست به داخل چوب تنه، کانال های مارپیچی و طولانی به سمت بالا می زنند. افزایش تعداد کانال ها باعث می شود درختان به راحتی توسط باد سرنگون شده و خسارت های جانی و مالی به بار بیاورند خسارت اصلی و مستقیم این آفت خشکاندن سریع درخت و خسارت غیرمستقیم آن غیرقبل استفاده کردن الورهای حاصل از این درختان است

: سوسک های چوبخوار طوقه
Capnodis spp. (Col:Buprestidae)

حشرات کامل این آفت اوایل پائیز از خاک خارج شده و به همین شکل زمستان گذرانی می کنند. سپس در بهار جفتگیری و در خاک پا روی طوقه درخت تخمگذاری می کنند. تخم ها به صورت انفرادی گذاشته می شود اوج تخمگذاری در ماه های خرداد و تیر است

-

: چوبخوار درختان میوه
Sphenoptera kambyses

)Col.: Buprestidae(
در تمام مناطق میوه خیز کشور فعالیت دارد. روی تمام درختان میوه هسته دار متعلق به خانواده رزاسه به جز آلبالو دیده شده است. روی گیلاس فعالیت متری دارد. این گونه بیشتر در مناطق گرم و بسیار گرم فعال می باشد  در مناطق سرد فعال است.S. davatchii در صورتیکه گونه

● زیست شناسی
این حشره یک نسل در سال دارد. قسمتی از تابستان و سراسر پاییز و زمستان را به صورت پیش شفیره داخل خانه های شفیرگی ایجاد شده در چوب با دیاپوز اجباری می گذراند. حشره کامل در بهار ظاهر می شود. سوراخهای خروجی بیضی شکل و به ابعاد ۴/۴*۴/۲ میلیمتر است. خروج حشره کامل تدریجی می باشد. حشره کامل از برگ درختان میوه تغذیه می نماید. حشره ماده پس از جفت گیری تخم های خود را به طور تک تک در روی تنه و شاخه هایی که بیشترین مقدار آفتاب را دریافت می کنند، می گذارد. دوره نشو و نمای جنینی در طبیعت ۸ تا ۱۳ روز و دوره لاروی آن۴ ماه در حالیکه دوره لاروی گونه.مسیر حرکت لارو در درختان جوان و نیمه مسن از بیرون مشخص، بدین معنی که این مسیر به علت عکس العمل شدید گیاه که بوسیله ترشح صمغ خودنمایی می کند متورم شده و می ترکد. از شکافهای ایجاد شده صمغ پوشیده از فضولات و باقی مانده گیاهی ناشی از فعالیت لاروها، خارج می شود. لارو در مسیر خود آوندهای آبکش را قطع کرده و اگر حرکات آن دورانی باشد به علت تخریب بیشتر آوندهای آبکش باعث خشکیدن عضو مورد حمله می گردد. منطقه فعالیت لاروها به علت گرما دوست بودن آنها اکثراً محدود به قسمتی از گیاه است که بیشتر آفتاب می گیرد. پوست قسمت مورد حمله بعد از مدتی خشکیده و می ریزد در این صورت چوب یا سوراخهای ایجاد شده روی آن که مدخل خانه های شفیرگی می باشند، دیده می شود. لاروها پس از رسیدن به رشد کافی در قمست عریض دالان اطاق شفیرگی خود را داخل چوب تعبیه می کنند، سراسر پاییز و زمستان به صورت پیش شفیرگی طی می گردد. در اوایل بهار پیش شفیره ها تبدیل به شفیره می شوند و پس از ۱۰ تا ۱۶ روز به حشره کامل تبدیل می شوند.
● کنترل
۱) درختان میوه ای که مورد حمله این حشره واقع می شوند از دسته هسته دارها هستند. گونه های درختان هسته دار در مقابل حملات حشرات چوبخوار و یا هر عامل دیگری که منجر به ایجاد شکاف، سوراخ و یا هر نوع پارگی گردد با ترشح صمغ از خود واکنش نشان می دهند. اگر درخت به حد کافی قوی باشدصمغ ترشح شده لارو یا حشره کامل حمله کننده را خفه کرده و آن را از پیشروی باز می دارد. ولی باید توجه داشت که همین ترشح صمغ که منجر به نابودی تعدادی از افراد حشره چوبخوار می شود در عوض باعث ضعف درخت نیز شده و گیاه را برای حمله مجدد افراد دیگر حشره چوبخوار آماده می سازد.۲) ترشح صمغ علاوه بر خفه کردن تعدادی از افراد چوبخوار سبب از بین رفتن لاروهای ریز تازه از تخم خارج شده از طریق جلوگیری از ورودشان به داخل پوست و شاخه به علت سفت بودن بش از حد می شود.Atanycolus sculpturatus (Hym.: Braconidaeپارازیتوئید لارو(
Oxysyohus sp. (Hym.: Pteromalidae پارازیتوئید لارو(۳) بهترین راه درمان مبارزه با این آفت و سایر آفات چوبخوار تقویت درختان با عملیات به زراعی از قبیل آبیاری به موقع و کافی، دادن کود، هرس به موقع، یا بیل کردن و نیز انتخاب محل مناسب برای کشت درخت می باشد. درختان سالم و قوی بندرت مورد حمله این گونه آفات قرار می گیرند.

رایج ترین آفات گیاهان آپارتمانی و روش معالجه

هر ماه حد اقل دوبار گیاهان خود را طبق دستور داده شده شستشو دهید تا فرصت خوبی برای رسیدگی دقیق برای آنها فراهم گردد.
شستشوو تمیز کردن را با شاخ و برگ ها شروع نمایید مخصوصا شاخ برگ های تازه رسته که رنگ آنها روشنتر است یعنی همانهایی که به سرعت علامت های تخریب یا بیماری را بروز می دهند.تا آنجایی که امکان دارد آنها را از نزدیک مشاهده نمایید.

معاینه را از برگ ها مخصوصا برگ های جوان که رنگی روشن دارند آغاز کنید در برگ های جوان علائم بیماری و ضعف به سرعت و روشنی آشکار می شوند توجه داشته باشید که نقاط قهوه ای رنگ روی برگ ها بخاطر پایین آمدن شدید سطح رطوبت ایجاد می شوند و یا کله های نازک بخاطر گرمای شدید به وجود می آیند.

به خاطر داشته باشید که پشت برگ ها را هم معاینه نمایید یعنی جایی که حشرات برای تجمع آنجا را دوست دارند.و از شرایط خاک گلدان نیز چشم پوشی نکنید زیرا با این کار می توانید بی رنگ شدن خام،شوره ها و جرم های نمک و یا ریشه های بیرون آمده را که علامت نگهداری غلط می باشند و نیز آفات و حشرات داخل خاک را پیدا نمایید.

شناخت علائم بیماری گیاهان آپارتمانی و روش معالجه آنها
در شناسایی و مداوای بیماری های گوناگون خانگی دقت،هوشیاری و سرعت عمل از عوامل اساسی و موثر می باشند.

نباید اجازه داد که توسعه بیماری به حدی برسد که از کنترل خارج شود و گیاهان آن را یکی پس از دیگری به نابودی بکشاند.

در این قسمت به شرح پاره ای از بیماری ها که در بین گیاهان عمومیت بیشتری دارند می پردازیم و علائم هر بیماری را با ذکر علت و روش معالجه ی آن توضیح خواهیم داد.

۱-آفیدز( Aphids)

این حشره ی شپش مانند ریز اندازه ای به طول ۳ میلی متر دارد،به رنگ های سبز،قرمز، صورتی،زرد،قهوه ای و سیاه دیده می شود.این حشره در نوک و زیر برگ های گیاه تجمع کرده و با مکیدن شیره ی گیاه رشد آن را متوقف می سازد.در نتیجه،برگ های گیاه کمرنگ شده و به تدریج جمع شده می میرند.

آفیدزها با ترشح ماده ای براق(عسل مانند)سبب جذب انگلها ی گیاهی سیاه رنگ گشته و گیاهان حساسی چون دیفن باخیا و سرخس ها و انواع پیچک ها اکثرا به این آفت مبتلا می گردند.

علاج آن در آپارتمان
گیاه را با آب ولرم و صابون طبیعی با پارچه ای که در این محلول قبلا خیس نموده اید شستشو دهید.با سم مالاتیون ۲ در هزار می توان نسبت به مبارزه و دفع این آفت در فضای باز اقدام کرد منوط بر اینکه سمپاشی در دو نوبت و هر نوبت به فاصله ی ۱۵ روز یک بار صورت گیرد.پس از خشک شدن سم گیاه را با آب تمیز بشویید.

در هنگام سمپاشی با پارچه نازکی دهان و بینی خود را بسته و یا از ماسک استفاده نمایید.
توصیه-به هیچ وجه استفاده از سم در آپارتمان به خاطر خطراتی که دارد توصیه نمی شود.و در مواردی که حشره زدگی زیاد می باشد بهتر است که گلدان را معدوم نموده و یا کلیه شاخه های گلدان را چند سانتی متر بالاتر از خاک گلدان چیده و دور بیندازید.

چنانچه از گیاه مراقبت کامل نمایید جوانه های آن به زودی ظاهر شده وبه رشد خود ادامه می دهند. و یا قسمت های حشره زدگی را قیچی کرده و گیاه را با آب ولرم و کف صابون طبیعی در دو نوبت به فاصله ده تا پانزده روز شستشو دهید
این حشره بیشتر روی برگ های رنگین نظیر حسن یوسف مشاهده می شود حشرات بسیار کوچکی هستند که با مکیدن شیره ی گیاهی سبب افسردگی و بی حال شدن گیاه می گردند.
این حشرات معمولا زیر برگ ها تخم گذاری کرده و به صورت کرم های نامرعی در می آیند و از شیره ی گیاه تغذیه می کنند که این عمل بیشترین آسیب رابه گیاه می رساند و در نتبجه برگ های سبز به تدریج به زردی گراییده و می افتند و چنانچه این حشره به موقع شناسایی و کنترل نشوند مرگ کلیه گیاهان حتمی است.

مبارزه
مثل مورد ۱ با آن مبارزه نمایید.یا در هر لیتر آب۲ ⁄۱ قاشق چایخوری سم مورد نظر را ریخته و پس از مخلوط نمودن در خارج از آپارتمان و در فضای باز از آن استفاده نمایید و این ماده را از دسترس اطفال دور نگهدارید

    ۳-عنکبوت قرمز خالدار(Spotted spider Mite)

   این حشره بسیار ریز و میکروسکوپی است و با وجودی که برخی از آنها سبز رنگ می باشند ولی باز به عنکبوت قرمز مشهورند.
    اولین نشانه ی این حشره زدگی پیدا شدن خالهای قهوه ای رنگ و لکه هایی روی برگ ها می باشد این حشره معمولا در زیر برگ ها زندگی می کند و تارهای سفیدی تنیده که ممکن است همه ی گیاهان را در بر گیرد در نتیجه گیاه بی رمق شده و می میرد،گیاهانی نظیر شفلرها،آسپارگوسها،سرخسه و کاکتوسها به این آفت دچار می شوند.

   علاج آن در آپارتمان
    -در مورد حشره زدگی های شدید از سموم دیفوکل(Difocol) یا تترا دیفون (tetradifo 16) طبق دستور نوشته شده روی قوطی آن عمل نمایید.
    گیاهان برگ پهن را با برس نرمی که آغشته به کف صابون طبیعی و فاقد اسانس نموده اید پولک ها را از روی برگ ها پاک کرده سپس همه ی گیاه را با آب ولرم بشویید گیاهان کوچک را در دستشویی با فشار قوی آب ولرم اسپری نمایید این کار حشرات را تار و مار می نماید.در صورت نیاز مجددا همین عمل را تکرار نمایید.

    ۴-شپشک آرد آلود(Mealybugs)

    این حشره پولک دار است و مانند ذره های پنبه ای که توسط پنبه زن حلاجی شده باشد در زیر برگ ها و انتهای دمبرگ و ساقه جمع می شوند.
    این حشرات را پودر سفید رنگی شبیه به آرد پوشانیده است محل تجمع آنان بیشتر در درزهای نوک برگ هایی که در سایه واقع شده اند می باشد.گونه دوم این حشره،حشره های دم کوتاهی هستند که گاهی تا شش هزار عدد تخم می گذارند که با مکیدن شیره گیاهان،آنها را پژمرده و خشک می نمایند.
    گیاهانی که بیشتر مورد حملات این حشره قرار می گیرند عبارتند از حسن یوسف ها،کرتنها،دراسینا ها،سرخس ها و نخل ها می باشند.

   علاج آن در آپارتمان

    -گیاهان را ب استفاده از سم مالاتیون یا اسید و یا هر سمی که مخصوص این آفت در بازار عرضه می گردد طبق دستور العمل داده شده روی بسته آن سمپاشی نمایید.
    و یا نقاط آلوده برگ های حشره را با پارچه و یا اسفنج نرمی که قبلا در الکل خیس کرده اید در دو نوبت به فاصله ۱۰ تا ۱۵ روز یکبار تمیز نمایید.

__________________
حشره های پولک دار(Scales)

این حشره فلس دار بوده و نام آن پولک دار می باشد که به شکل لکه های بیضی شکل در زیر برگ ها و در ط.ل رگبرگ های اصلی نمایان می گردد.و چون رنگی سبز گونه و یا زرد گونه دارند مشاهده آنها جز در موارد حشره زدگی شدید با چشم غیر مسلح مشکل است.این حشره زدگی ساقه ی گیاه را پوسته پوسته کرده و گاهی برجستگی هایی روی برگ ها و ساقه ها به وجود می آورند که در نتیجه گیاه زرد رنگ شده و می میرد.گیاهانی چون آرالیاه ها،الوها،دراسینا ها،سرخس ها،فیکوس ها،و پیچک ها مورد حمله این حشره قرار می گیرند.

گیاه مبتلا ؛
را به آرامی با آب و صابون و با برس نرمی پولک ها را از روی برگ ها پاک کرده سپس همه ی گیاه را با آب ولرم بشویید.در حشره زدگی های شدید با سم رُتینون در فضای باز سمپاشی نمایید.پس از خشک شدن سم گیاه را با آب ولرم بشویید.
از سموم پیرتروم(Pyrethrum) و مالاتیون در دو نوبت با فاصله ۱۵ روز یکبار نیز میتوانید استفاده نمایید.

    ۶-Worms

    وقتی که خاک به آسانی آب را جذب نمی کند حضور تعداد زیادی از این کرم را در خاک به ما خبر می دهد.

   برای مبارزه با آنها
    از سم کرم کش استفاده نمایید ولی بهتر است گیاه را با خاک از گلدان بیرون آورده و با دست کرم ها را از خاک جدا نموده و معدوم نمایید.

    ۷-Leaf Miners

    این آفتی است زیر و روی برگ نقب می زند و معمولا یک خط سفید دنبال خود باقی می گذارد و نتیجتا این خط سفید برای شما مشخص می نماید که این آفت در کجای گلدان زندگی می کند

   روش معالجه
    اگر تعداد آن کم باشد کافی است که به آرامی آنان را یکی یکی بین انگشتان شصت و سبابه فشار داده و از بین ببرید و یا با یک سنجاق ته گرد بدن آنان را سوراخ نمایید.

.......................................................................................................................................................

گاهی اوقات لکه های خشک و نسبتا پهن روی برگها به علت بیماری ابجاد نمی شود بلکه سوختگی از قرار گرفتن گیاه ، در تابستان پشت پنجره های آفتابگیر ، کمبود آب و رطوبت و یا افراط در استفاده از کودهای شیمیایی نشئت می گیرد .

- افراط در آبیاری گیاهانی با بافت آبدار و گوشتی مانند سانسوریا و یا کاکتوس باعث فساد در ریشه و طوقه شده و نهایتا اندامهای هوایی گیاه از بین می رود .

خوب است بدانید که آفات در گیاهان آپارتمانی به مراتب متداول تر و خطر ناک تر از بیماری ها است و باید با آنها به صورت جدی مبارزه کرد .

آفات عمومی گیاهان آپارتمانی عبارتند از:  شته ، سپردار ، کنه تار عنکبوت

شته

این حشرات به آسانی قابل مشاهده و به رنگ های سبز ، قرمز ، زرد ، سیاه و ... هستند و تمایل به تجمع به شکل دسته ای بزرگ روی جوانترین برگها و جوانه های گیاه  دارند . شیره های گیاهی را می مکند و سبب بد شکلی برگهای جوان می شوند . بعلاوه شته ها ماده شیرینی ( عسلک ) از خود ترشح می کنند که برگهای گیاه را چسبناک می کند و سبب جذب و رشد سایر ارگانیزم های مضر می شوند .

روش مبارزه :  قطع قسمتهای صدمه دیده و تغییر رنگ داده - شستشو با آب ولرم و صابون - استفاده از سموم شیمیایی فسفره و سیستمیک 

سپردار

سپردار دارای سپر پهن قهوه ای رنگ یا خاکستری بوده و معمولا به پشت برگها می چسبد ، با استفاده از خرطوم خود از شیره گیاهی تغذیه می کند و باعث ضعف عمومی و پژمردگی گیاه می شود . برگها زرد و ضعیف شده و گیاه به خشک شدن تهدید می شوند .

روش مبارزه : - شستشوی گیاه با آب - جدا کردن سپر از بدنه حشره ( در شپشک سپر دار ) با استفاده از مسواک نرم که به گیاه صدمه وارد نشود .- استفاده از سموم شیمیایی فسفره

مگس سفید

حشرات کوچکی هستند که سطح بدن آنها بوسیله یک ماده پودری سفید رنگ پوشیده شده است این حشرات بیشتر درسطح زیرین برگ های جوان جمع می شوند و بر اثر تکان دادن شاخ و برگ گیاهان مسافت کمی را پرواز می کنند . این حشرات با استفاده از قطعات دهانی مکنده – سوراخ کننده ، معمولا روی برگها لکه های زردی ایجاد می کنند و همچنین تولید عسلک کرده و محیط مساعدی برای رشد قارچ های سیاه دوده ای فراهم می آورند .

روش مبارزه :

استفاده از سموم فسفره سیستمیک 

 کنه 

کنه ها موجودات ریزی هستند که به آسانی دیده نمی شوند  به همین دلیل باید از روی عوارض ایجاد شده روی گیاه پی به وجود آنها برد . نقاط متعدد زرد رنگ روی برگ که به تدریج تغییر رنگ داده و پس از مدتی خاکستری ، قرمز یا قهوه ای می شود نشان دهنده وجود این آفت است. گاهی برگ در اثر از دست دادن شیره نباتی حول دمبرگ خود خمیده و پوششی از تار های باریک که حالت  گرد آلود دارد در زیر سطح برگ مشاهده  می شود . (کنه تار عنکبوتی )

روش مبارزه : شستشوی گیاه با آب- مبارزه با سموم فسفره کنه کش

........................................................................................................................................................................ 

آفات و بیماریهای متداول گیاهی و روش های پیشگیری یا درمان 

 تعریف آفت :

 به طور کلی به هر چیز خسارت زا ، آفت اطلاق می گردد ولی در گیاهپزشکی ،حشرات ، کنه ها ، جوندگان و نرم تنان زیان آور در گروه آفات طبقه بندی می شوند .

آفات متداول گیاهی :

کنه ها :

کنه ها متعلق به گروه عنکبوتیان هستند که پوره ها 6 پا و کنه های بالغ 8 پا دارند . بسیار ریزند و تقریبا با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند . خسارت آنها زمانی است که قطعات دهانی خود را به طور مکرر برای تغذیه وارد برگ می کنند هر محل تغذیه به شکل نقطه ای سفید رنگ به اندازه سر سوزن است و برگها سرانجام خال دار و چروکیده می شوند و از بین می روند . مطمئن ترین روش تشخیص کنه ها ، بررسی سطوح زیرین برگهای آسیب دیده در زیر نور بسیار روشن با استفاده از ذره بین است .

شپشک ها :

بدن این حشرات مستور از غددی است که از آنها مواد مومی و شاخی ترشح می شود این مواد گاهی به صورت توده ای آرد مانند ( شپشک های آرد آلود ) و یا به صورت سپرهایی به اشکال مختلف ( شپشک واوی ، الفی و ...)روی بدن آنها قرار می گیرد . این آفت با سوراخ کردن بافتهای گیاه و خارج کردن شیره گیاهی با قطعات دهانی خود ، به گیاه خسارت می زند و گیاه را ضعیف می کند و سر انجام بخشهایی از گیاه از بین می رود . در چرخه زندگی این آفت ، مشخص ترین مرحله ، حشره بالغ است . در مرحله نابالغ ( پورگی ) متحرک هستند که در این مرحله نسبت به سم پاشی با حشره کش ها آسیب پذیر ترند .

مگس سفید :

حشرات بسیار کوچک و طول آنها ندرتا به 2 تا 3 میلیمتر می رسد . حشرات کامل نر و ماده بالدار که بالها از پودر سفید مومی شکل پوشیده شده است بسیار فعال هستند و از شیره برگها تغذیه می نمایند .مگس های سفید در نواحی گرمسیری روی درختان مرکبات و بوته های زینتی و پنبه فراوانند .

شته ها :

این حشرات به آسانی قابل مشاهده و به رنگ های سبز ، قرمز ، زرد ، سیاه و ... هستند و تمایل به تجمع به شکل دسته ای بزرگ روی جوانترین برگها و جوانه های گیاه  دارند . شیره های گیاهی را می مکند و سبب بد شکلی برگهای جوان می شوند . بعلاوه شته ها ماده شیرینی ( عسلک ) از خود ترشح می کنند که برگهای گیاه را چسبناک می کند و سبب جذب و رشد سایر ارگانیزم های مضر می شوند .

پشه های قارچی :

پشه های قارچی بالغ به رنگ قهوه ای تا سیاه ، بطول حدود 3 میلیمتر ، با پرواز در اطراف گیاه برای مردم آزار دهنده و نا بالغ ( لاروی ) آنها با تغذیه از ریشه گیاه ، برای آنها زیان آورند . پشه های قارچی بالغ در بستر کاشت غنی از ماده آلی که محیط تولید مثلی مناسبی برایش محسوب می شود ، تخم گذاری کرده و لارو های آن پس از تفریخ از تخم ، به سوراخ کردن و تغذیه از ریشه گیاه می پردازد . مرحله بالغ این آفت را می توان از راه سم پاشی با حشره کش ها از بین برد و لارو آن را با ید با سموم از بین برد .

حلزون های صدف دار و بدون صدف یا راب :

از نرم تنان زیان آور هستند که معمولا شبها فعالیت دارند و با جویدن برگ ها ،  سوراخ های نا منظمی بر روی برگ گیاهان ایجاد می کنند . مسیر حرکت آنها عموما بوسیله نوارهای نقره ای رنگ که ترشحات لزج بدن آنها می با شد ، مشخص می شود .

جمع آوری حلزون و راب و از بین بردن آنها یکی از راه های مبارزه است ، همچنین تهیه طعمه مسموم که به صورت آماده در بازار به فروش می رسد با فرمول (متالدهید 2-3 کیلو ، سبوس گندم 100 کیلو ، آب 45 – 50 لیتر ) و کار گذاشتن طعمه ها ، هنگام غروب و پس از آبیاری ، در کنترل این آفات نتایج خوبی داده است .

آبدزدک ها :

حشره کامل به طول 50 تا 60 میلی متر و به رنگ قهوه ای است که از ریشه و طوقه گیاهان تغذیه می کند .

استفاده از طعمه مسموم با فرمول (سوین ، سبوس گندم ، آب + شکر ) در کنترل این آفت نتایج خوبی داده است

پیشگیری و درمان آفت :

پیشگیری از هر درمانی بهتر است .پیشگیری شامل پرهیز از تماس اولیه با آفت است . ضد عفونی کردن خاک برای پیشگیری از گسترش آفات لازم است . ضد عفونی با گرما ، متداولترین روش جهت ضد عفونی کردن خاک است . در حجم های بالای خاک وسایل و دستگاههایی جهت ضد عفونی در نظر گرفته شده است ولی برای حجم های پایین ، می توان خاک نمدار را در تبزرگی ریخته و با فویل یا در پوش پوشانده و به مدت 30 دقیقه با حداقل دمای 72 درجه سانتی گراد  حرارت داد . موثر بودن روش آفتاب دهی Soilsolarization  نیز برای ضد عفونی خاک به اثبات رسیده است . که معمولا خاک به مدت 3 هفته زیر پلاستیک  رنگ روشن در مقابل نور مستقیم خورشید قرار می گیرد .

از درمان های خانگی برای کنترل آفات که برای انسان بی خطر است  میتوان به موارد زیر اشاره کرد : 

-  پاک کردن یا شستشو با آب کف دار که از چند قطره مایع شوینده در یک لگن آب ، تهیه می شود و درمان خانگی مفیدی برای کاهش جمعیت کنه و شته هاست  . با اسفنج و محلول رقیق می توان آفات را پاک کرد یا کل گیاه را سر و ته نگاه داشت و درون آب کف صابون دار فرو کرد و برای اجتناب از ماندن لایه نازک صابون ، آبکشی گیاه توصیه می شود .

- 3 عدد سیر + 1 عدد فلفل قرمز تند + 1 لیوان آب در مخلوط کن خرد شده و از صافی عبور داده شود و به حجم 1 لیتر برسانید و 1 قاشق شامپو بدن بچه بدان بیفزایید و بر روی آفات ( کنه ، شته ها ) اسپری کنید . 

- جمع آوری حشرات و آفات بزرگتر مانند شپشک ها ، حلزون ها به صورت مکانیکی

- استفاده از خلال دندان یا گوش پاک کن آغشته به الکل و مالیدن بر روی آفات

- 1 قاشق غذا خوری روغن مایع + 1 قاشق غذا خوری شامپو بچه در یک لیتر آب جهت کنترل شپشک ها [ چون ممکن است روغن موجب گیاهسوزی شود ، محلول فوق روی یک برگ تست شود و در صورت عدم بروز عوارض تا 2 روز اقدام به محلول پاشی گردد . ]

* لازم به توجه است که در هر سه روش ، کلید موفقیت ، تکرار ، آنهاست . احتمالا تمام آفات از بین نمی روند ولی از جمعیت آنها کاسته می شود .

* محلولهای ساختنی دوام زیادی ندارند و پس از تهیه بلا فاصله استفاده شوند .

از آفت کش های تجاری شامل آفت کش های آلی و مصنوعی نیز برای کنترل آفات ، استفاده می شود .

کاربرد آفت کش ها در فضای بسته معمولا توصیه نمی شود . در ذیل به چند نمونه از سموم آفت کش اشاره می شود .

حشره کش ها :

- مالا تیون

- متا سیستوکس

- کنفیدور

- دیازینون

- زولون

- ژلهای حشره کش

کنه کش ها :

- اومایت

- نئورون

- سیترازون

- پروپال

نکات احتیاطی فردی :

از تماس با آفت کش پرهیز شود . از دستکش های لاستیکی استفاده شود و در صورت تماس آفتکش با بدن ، بلاقاصله با آب و صابون شسته شود .

تعریف بیماری :

هر گونه فرآیند غیر عادی در گیاه در اثر تحریک مداوم یک عامل را بیماری می گویند . عامل محرک می تواند زنده باشد که شامل قارچ ، باکتری ، ویروس ، نماتد است و می تواند غیر زنده باشد که بیماریهای فیزیولوژیک را ایجاد می کند .

بیماری های قارچی متداول گیاهی :

پوسیدگی ریشه :

 قارچهای خاکزی از قبیل پیتیوم ، فوزاریوم و رایزوکتونیا سبب پوسیدگی ریشه می شوند . پوسیدگی ریشه  معمولا با شرایط بد رشد مانند محیط کشت سنگینی که یا هوا وارد آن نمی شود یا خروجی برای آب اضافی (زهکش) ندارد  ، همراه است . نشانه های اولیه عبارتند از کند شدن رشد و زردی و ریزش برگها که نشان می دهد ریشه ها قادر به جذب آب و مواد غذایی نیستند . در موارد شدید پژمردگی دائم رخ می دهد و گیاه می میرد . در بازبینی ریشه های مبتلا به پوسیدگی ، مشاهده خواهید کرد که ریشه ها قهوه ای رنگ و لهیده شده اند .

درمان شامل استفاده از قارچ کش هایی مانند متالاکسیل ، مانکوزب  ، بنومیل در خاک است . تعویض گلدان و انتقال گیاه به گلدانی با زهکش خوب نیز توصیه می شود . ضد عفونی خاک قبل از کاشت بعنوان پیشگیری تاکید می گردد . 

پوسیدگی طوقه یا ساقه :

نشانه اصلی پوسیدگی طوقه ، تغییر رنگ ساقه به قهوه ای است  . پوسیدگی از حرکت آب در گیاه جلوگیری می کند و می تواند سبب پژمردگی و شکستن ناحیه ضعیف شده بشود . وقتی گیاه به این بیماری مبتلا شد ، چندان کاری برای درمان آن نمی توان انجام داد . توصیه بر این است که از بخش های آلوده نشده قلمه گرفته شده و برای ریشه دهی و تولید گیاه جدید سالم استفاده شوند .

سفیدک : ( سطحی یا حقیقی )

سفیدک بیماری قارچی هوازی است که لکه های سفید آردی در قسمت های مختلف گیاه شامل برگ ، ساقه و ... بوجود می آید . ابتدا رنگ لکه ها سفید ولی بعد از مدتی به سفید چرک تغییر رنگ می دهد . بافت برگ در زیر این پوشش سفید ، به رنگ زرد در می آید .

استفاده از قارچ کش هایی مانند دینوکاپ و بنومیل و سولفور توصیه می شود . همچنین با جلوگیری از پاشش آب بر روی برگها بویژه در گیاهان حساس به سفیدک از بروز آن می توان جلوگیری کرد .

زنگ :

زنگ بیماری قارچی هوازی است که از علائم بیماری ایجاد لکه های زرد روشن در سطح رویی برگ می باشد . در سطح زیرین برگ ، جوشهایی به رنگ قهوه ای متمایل به سیاه که اندام زاد آوری قارچ می با شد بوجود می آید :

استفاده از قارچ کش هایی مانند تری فورین برای کنترل زنگها توصیه می شود .

لکه برگی :

برخی از قارچها ایجاد لکه روی برگ گیاهان می کنند . نشانه های بیماری بر حسب قارچ و میزبان متفاوت است ، اما به طور کلی لکه های کوچکی ظاهر می شود و به آهستگی بزرگ می شوند و باعث سوختگی و خشک شدن سطح پهنک برگ می شوند .

حذف برگهای آلوده به محص مشاهده علائم ، انتشار این بیماری را کند یا متوقف می کند . استفاده از قارچ کش هایی مثل زینب و مانکوزب نیز توصیه می شود .

بیماریهای باکتریایی گیاهی :

باکتری ها سبب ایجاد لکه برگی ، پوسیدگی یا لهیدگی ریشه و ایجاد گال در گیاهان می شوند . تشخیص این بیماریها و تمایزشان از بیماریهای قارچی غالبا از طریق کار های آزمایشگاهی صورت می گیرد . در صورت ابتلا گیاه به بیماری های باکتریایی باید به ضد عفونی کردن ادوات کار با وایتکس یا سایر ضد عفونی کننده ها از انتقال باکتری به گیاهان دیگر جلوگیری کنیم . استفاده از سموم مسی مانند بردو واکسی کلرور مس برای کنترل این بیماریها پیشنهاد می شود .

گیاهان گلدار انگل:

سس : سس در رشد و میزان محصول گیاهان آلوده اثر گذاشته و خسارت ممکن است نا چیز تا انهدام کامل گیاهان منطقه آلوده باشد . سس ممکن است به صورت یک پل برای انتقال ویروسها از گیاهان آلوده به ویروس به گیاهان سالم عمل نماید .اولین علائم بصورت رشته های نخی زرد یا نارنجی گیاه انگل که به دور و اطراف ساقه ها و دیگر قسمت های هوایی گیاه می پیچند و رشد می کنند نمایان می شود .این آلودگی گسترش پیدا کرده و باعث زردی و یا نارنجی شدن ساقه می شود . بذر های خاکستری رنگ تا قهوه ای مایل به قرمز تشکیل شده و بزمین ریخته و فورا جوانه می زند . از روش های مبارزه با آن بریدن و سوزاندن لکه های آلوده باعث کشته شدن سس و گیاه میزبان هردو می شود ، ولی جلوی انتشار و تولید بذر سس را خواهد گرفت . در آلودگی های زیاد با شخم مکرر و زیر و رو کردن خاک با استفاده از شعله و علف کش می توان آن را ریشه کن نمود .

بیماریهای ویروسی گیاهی :

    

نشانه های آلودگی های ویروسی بر حسب ارگانیزم گیاه و گیاه میزبان بسیار گوناگون است . اما اغلب شامل ایجاد لکه های روشن در زمینه سبز برگ ، زردی ، پیچید گی برگ و توقف رشد است ، برای بیماری های ویروسی درمان خاصی توصیه نمی شود ، اما لازم است بدانیم بسیاری از ویروسها توسط حشرات منتقل می شوند ، لذا کنترل حشرات می تواند از انتقال ویروسها تا حد زیادی جلوگیری کند .

بیماری های نماتدی گیاهان :

نماتد ها بیماری های کرمی شکل هستند که بعلت قطر بسیار کم بدنشان با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند . گونه های متفاوت نماتد ، آسیب های متفاوتی وارد می کنند . مثلا تغذیه نماتد گره زای ریشه منجر به تشکیل گره در ریشه می شود .

این گره ها در توانایی ریشه برای انتقال آب و مواد غذایی به برگها اختلال ایجاد می کنند و اندام هوایی رنگ پریده می شود .

نماتد زخم ریشه سبب تورم روی ریشه ها نمی شود ، اما یاخته های ( سلول های ) ریشه را از بین می برد .

تشخیص دقیق آلودگی نماتدی از طریق بررسی نمونه در آزمایشگاه امکان پذیر است ، استفاده از نماتد کش هایی مثل واپام توصیه می شود . ضد عفونی خاک قبل از کاشت گیاه بعنوان پیشگیری تاکیید می گردد .

بیماری های فیزیولوژیک :

همان طور قبلا اشاره شد عوامل نا مطلوب محیطی مانند آلودگی های هوا ، کمبود یا زیادی نور ، دما ، آب آبیاری ، رطوبت و مواد غذایی مورد نیاز گیاه و ... سبب ایجاد این گروه از بیماریها در گیاهان می شود و از این دسته از بیماریها می توان به خسارت ناشی از سرما در اکالیپتوس و آگلونما ( تغییر رنگ برگها به خاکستری ) آفتاب سوختگی در دیفن باخیا ( لکه های سوخته سفید در قسمت وسیعی از پهنک ) و ایجاد زخم های بیضوی قرمز متمایل به قهوه ای بر روی برگهای دراسنا و ... اشاره کرد .

کمبود عناصر غذایی مورد نیاز گیاه نیز عوارض  فیزیولوژیک مختلفی را در آن ایجاد می کند که به برخی از کمبودهای رایج در ذیل اشاره می کنیم :

کمبود نیتروژن :

فقدان نیتروژن نخست به شکل زرد شدن برگها ی پیر تر گیاه بروز می کند اما سر انجام برگهای جوانتر را نیز بی رنگ می کند . همچنین برگ های جدید کوچک می مانند و ساقه نازک می شود .

کمبود فسفر :

نخستین نشانه های کمبود فسفر ، توقف رشد و تولید برگ های جدید کوچکتر از اندازه است . سپس برگ ها به سبز کم رنگ و زرد ارغوانی ، تغییر رنگ می دهند .

کمبود پتاسیم :

کمبود پتاسیم اغلب سبب قهوه ای شدن حاشیه و نوک برگ ها می شود .

کمبود آهن :

شایعترین کمبود عنصر غذایی کم مصرف بویژه در گیاهان خانگی است . نخستین نشانه بیماری ، زرد شدن بین رگبرگ های برگ های جوان است . سر انجام زردی تمام برگ را فرا می گیرد .

نیاز گیاه به عناصر غذایی را می توان با کاربرد کود های حاوی عناصر پر مصرف ( نیتروژن ، فسفر ، پتاس ) و کم مصرف ( آهن ، منیزیم ، منگنزو ... ) مرتفع کرد .

 -