طبقه بندی انواع کود

بسمه تعالی

طبقه بندی انواع کود

الف- کود آلی ، ب- کود شیمیایی ، ج- کود بیولوژیکی

کود آلی

    کودهای آلی ، کودهای کاملی هستند و در برگیرنده کلیه عناصر ماکرو و میکرو ولی به میزان کم هستند. این کودها مکمل کودهای شیمیایی هستندو به تنهایی جوابگوی تمام نیاز گیاهان نمی باشند. کودهای آلی علاوه بر آنکه عناصر غذایی گیاهان را تامین می کنندباعث اصلاح ساختمان و بافت خاک مشوند. ضمنا" این کودها حاوی باکتریهایی هستند که نقش بارزی در تجزیه مواد آلی و تبدیل آن به عتاصر معدنی ایفا می کنند. از طرفی برخی عناصر مثل فسفات و پتاس در صورت کمبود مواد آلی خاک و Ph بالا به صورت غیر فعال در آمده و به میزان ناچیز جذب گیاه می شوند. ضمنا" قدرت نگهداری آب را در خاک افزایش می دهند که خود عامل مهمی در صرفه جویی آب و افزایش بهره وری آب در کشاورزی می باشد. این کود به هیج وجه تحت تاثیر آبشویی قرار نمی گیرد و به تدریج در اختیار گیاه قرار می گیرد .

   در حال حاضر استفاده از مواد غذایی ارگنیک رو به افزایش است و کشاورزی پایدار زمانی محقق خواهد شد که محصولات سالم تولید و به دست مصرف کننده برسد. خوشبختانه در سالیان اخیر کشاورزان به این امر واقف شدند و سعی می کنند کمتر از سموم و کودهای شیمیایی استفاده کنند. بنا براین لازمه تولید محصولات ارگانیک استفاده کمتر از کودهای شیمیایی و کاربرد بیشتر کودهای آلی است. حال به معرفی انواع کودهای آلی می پردازیم :

کود دامی

   کود های دامی باید کاملا" پوسیده باشند و سپس در مزارع توزیع شوند . عدم رعایت کشاورزان به این موضوع و استفاده از کود دامی تازه باعث ایجاد سوزندگی گیاهان خواهد شد. حداقل سه ماه باید از تاریخ تولید کود دامی گذشته باشد. بنابر این پس از تهیه کود دامی تازه و انباشتن آن در گوشه ای از مزرعه ، توسط پلاستیک کاملا" مهار شود تا علفهای هرز موجود در کود کاملا" از بین برود و پس از سه ماه در مزرعه استفاده شود .

کود مرغی

   در سالیان اخیر استفاده از کود مرغی بسیار رایج شده است ولی باید توجه داشت که در اراضی که E.Cآب یا خاک بالا است بکار برده نشود چون باعث تشدید شوری مزارع خواهد شد و در اراضی که E.C مناسب دارند استفاده دائم آن باعث شوری خاک خواهد شد .

    کود کمپوست

   هر نوع موادی که قابل تجزیه توسط باکتریها باشد را می توان طی فرآیندی به کود کمپوست تبدیل نمود . این مواد میتواند ضایعات و زباله های خانگی ، پسماندهای صنعتی کارخانجات صنایع غذایی تا کاه و کلش مزارع باشد.

   متاسفانه کشاورزان از این کود ارزان و قابل دسترس غافل هستند و بجای استفاده بهینه از کاه و کلش مزارع ، اقدام به آتش زدن آنها پس از برداشت محصول می کنند. در حالیکه نه تنها منابع غنی و ارزشمند را از بین میببرند ، بلکه باعث تخریب اراضی و فرسایش خاک می شوند.

   روش ساده و آسانی جهت استفاده از این منابع با لقوه در تامین نیازهای کودی مزارع موجود است که بشرح آن می پردازم. ابتدا کاه و کلش را در یک محل خاص از مزرعه قرار داده و با استفاده از کودهای حیوانی وشیمیایی به صورت زیر اقدام به عمل آوری کمپوست می کنیم:

   ابتدا لایه ای از کاه و کلش را به قطر 30 سانتیمتر در سطح زمین ( به عرض 4 متر و به طول دلخواه ) پهن می کنیم . روی این بستر کود حیوانی تازه به قطر 10 سانتیمتر قرار می دهیم . این عمل را بصورت متناوب ادامه می دهیم تا ارتفاع پشته به حدود 4 متر برسد. لازم به ذکر است که لایه آخر باید از کود حیوانی باشد .سپس به ازای هر تن از کاه و کلش مقدار 30 کیلو کود اوره را بصورت محلول بر روی پشته می ریزیم و روی آنرا برای جلوگیری از خروج ازت ( بصورت آمونیاک ) با پلاستیک مهار می کنیم . پس از دو هفته برای تهویه و تامین نیاز اکسیزنی باکتریهای هوازی ، پشته را زیر و رو می کنیم . این عمل را هر دو هفته تکرار می کنیم . پس از سه ماه کمپوست آماده برداشت و استفاده در مزرعه است .

کود ورمی کمپوست

   این کود توسط کرم خاکی بخصوصی به نام آیزینیا فوتیدا در بستری از ضایعات حیوانی ، خانگی و کشاورزی به عمل می آید. کشاورزان می توانند با استفاده از مدفوع دامی و کاه و کلش مزارع اقدام به تولید این کود ارزشمند بکنند که ارزش کودی بالاتری نسبت به کمپوست دارد . این کود غنی از عناصر ماکرو و میکروو اسید هیومیک و حاوی باکتریهای تثبیت کننده ازت در خاک است  . تهیه این کود بسیار ساده است . ابتدا بستری غیر قابل نفوذ برای کرم (چون این کرم ممکن است در بستر خاکی نفوذ نمایدو  از دسترس خارج شود) به عرض 2 متر و به طول دلخواه و به ارتفاع 40- 50 سانتیمتر ایجاد و توسط بلوکهای سیمانی مهار می کنیم . در داخل این بستر کود دامی قرار میدهیم . قبل از ورود کرم به بستر باید با آبشویی مداوم به مدت حدود 2 ساعت شوری زدایی شود .  این کرم بشدت به کمبود رطوبت حساس است چون تنفس آن از طریق پوست صورت میگیرد و در صورت کمبود رطوبت در یک نقطه ، به جایی که زطوبت آن مناسب است مهاجرت نموده و همین امر سبب خواهد شد که فرآیند کمپوست سازی به صورت یکنواخت انجام نگیرد. پس برای ایجاد رطوبت یکنواخت متناسب با شرایط آب و هوایی در فصول مختلف سال باید آبیاری انجام شود . مثلا" در فصول سرد سال که تبخیر کمتر است شاید هفته ای یک بار آبیاری کفایت نماید ولی در فصول گرم سال نیاز است که بطور روزانه آبیاری شود . معمولا" پس از از 2-3 ماه کود ورمی کمپوست تولید و بعنوان کودی غنی از عناصز ماکرو و میکرو مورد استفاده کشاورزان خواهد بود.

کود سبز

   کلیه گیاهان خانواده حبوبات مثل : ماش ، عدس، لوبیا، باقلا و... و گیاهان علوفه ای مثل شبدر و یونجه بعنوان کود سبز قابل استفاده در کشاورزی هستند.در ریشه این گیاهان گرهکهایی موجود است که حاوی باکتریهایی از جنس ریزوبیوم است که باعث تثبیت ازت در خاک می شود . به عبارت دیگر این باکتریها زندگی همزیستی با این گیاهان دارند و در طی فرایند پروتئین سازی مقداری به مصرف نیازهای خودشان می رسانندو مقداری هم در اختیار گیاهان میگذارند.

   در شرایط خوزستان بهترین گیاهی که میتواند در تناوب با گندم و ذرت قرار بگیرد ، گیاه ماش است .چون ماش دوره رشدی کوتاهی دارد . پس از برداشت گندم می توان اقدام به کشت ماش نمود . پس از دو ماه ، زمانیکه گیاه ماش وارد مرحله گلدهی میشود توسط دیسک شخم زده شود و با خاک مخلوط گردد و سپس اقدام به کشت ذرت شود.

   لازم به ذکر است که هر هکتار ماش حدود4.2 تن ماده خشک تولید می کند که از این مقدار 135 کیلو گرم ازت ، 11 کیلو گرم فسفات و 6 کیلو گرم پتاس بدست می آید که به خاک تزریق می شود .

کود شیمیایی

   این کودها معمولا" دارای تعداد معدودی عنصر هستند و از سرعت عمل بالایی برخور دار هستند . چون معدنی هستند بلافاصله پس از ورود به خاک یونیزه شده و بتدریج جذب گیاه مشوند . برخی از کودها که از حلالیت بیشتری برخوردار هستند در صورت عدم رعایت مسائل فنی بسرعت تحت دتاثیر شرایط محیطی مثل آبشویی ، تجزیه و تثبیت قرار گرفته و از دسترس گیاهان خارج می شوند. سرنوشت کوتاه مدت و بلند مدت کود در خاک با ترکیب شیمیایی کود ، شرایط آب و هوایی ناحیه ، خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک ، گونه و رقم گیاه ، مقدار کود داده شده به خاک و بالاخره زمان و روش کود دهی بستگی دارد. نوع ، مقدار ، زمان و روش کود دهی نیز باید به نحوی انتخاب گردد که قسمت اعظم کود بصورت قابل جذب گیاه در خاک باقی مانده و در عین حال تلفات کود (شستشو ، تثبیت و تجزیه ) در حد اقل ممکن باشد.

معرفی کودهای ماکرو

   کودهای شیمیایی شامل ماکرو و میکرو هستند.ماکرو عبارتند از: ازت، فسفات ،پتاس،گوگرد،کلسیم و منیزیم.کودهای میکرو عبارتند از: اهن،منگنز،روی،مس،بر،مولیبدن.

   ازت

   ازت بصورت نیترات،یون آمونیم و اوره قابل رجذب گیاه می باشد.نیترات فرم اصلی ازت در خاک است و فرمهای آمونیاک واوره نیز پس از مدت کوتاهی به نیترات تبدیل خواهند شد. از کودهای رایج ازته می توان به نیترات آمونیم، سولفات آمونیم و اوره اشاره کرد. کود ازت را باید در چند مرحله بصورت تقسیط استفاده کرد.معمولا" 3/1 بصورت کود پایه و دو مرحله بصورت سرک (هر بار3/1 ) توزیع می شود. ازت به فرم نیترات تحت تاثیر شستشو و به فرم آمونیاکی تحت تاثیر تجزیه قرار میگیرد. ازت رشد رویشی گیاه را سبب می شود و در صورت کمبود در گیاه  ، برگهای پایینی نکروزه (زرد) میشود.

فسفات

   این  کوداز حلالیت کمی برخوردار است .به همین خاطر باید قبل از کاشت به زمین داده شود تا در مرحله گلدهی در اختیار گیاه قرار گیرد . فسفات در ریشه زایی و رشد زایشی (تولید گل ، میوه و بذر) نقش اساسی دارد و کمبود آن سبب ایجاد رنگ بنفش در برگهای پایینی گیاه خواهد شد. Ph بالا عامل تثبیت این کود در خاک می باشد . جذب این کود به روش کو دهی، بافت خاک، ترکیب خاک ، مقدار کود فسفری که مصرف می شود بخصوص موجودی فسفر قابل جذب خاک بستگی زیادی دارد.هر چه موجودی فسفر خاک بیشتر باشد، ظرفیت تثبیت کنندگی خاک کمتر بوده و بخش بیشتری از کود فسفر مصرفی بصورت قابل جذب در خاک باقی می ماند. کودهای رایج فسفات عبارتند از: فسفات آمونیم، سوپر فسفات تریپل و سوپر فسفات معمولی.

پتاس

  اغلب کودهای پتاسیم در آب محلول هستند ولی چون حرکت پتاس در خاک کم است بصورت قبل از کاشت مصرف می شود. در خاکهای شنی لازم است بصورت قسطی به خاک اضافه نمود.کمبود پتاس بیشتر در خاکهای شنی و اسیدی دیده می شود . گیاه علائم کمبود را در برگهای پایین بصورت نکروزه شدن حاشیه برگ نشان می دهد. مهمترین کودهای پتاس عبارتند از: سولفات پتاسیم و کلرور پتاسیم.

گوگرد

   ارزش این کود از چند جهت قابل بررسی است . در تجزیه بعمل آمده از بافتهای گیاهی مقدار آن حتی از مقدار فسفات بیشتر است . مقدار فسفات در گیاهان حدود 0.15 % در حالیکه مقدار گوگرد 0.25% را نشان می دهد . بنابر این نیاز گیاهان به گوگرد بیش از فسفات است و کشاورزان باید پی به اهمیت آن ببرند . در برخی از گیاهان مثل سیر ، پیاز ، کلم  مقدار آن بیش از مقدار یاد شده فوق است . گوگرد عامل پیشگیری بسیاری از بیمازیهای قارچی محسوب میگردد و نقش مهمی را در این زمینه ایفا می کند . باعث تعدیل شوری در خاکهای شور و سدیمی میگردد. در کنار مواد آلی در واکنش خاک موثر بوده و باعث کاهش ph خاک می شود بنا براین  باعث اصلاح خاکهای قلیایی میگردد وبه جذب برخی عناصرمثل فسفر و پتاسیم که در این خاکها تثبیت می شوند کمک خواهد کرد. گوگرد در انواع مختلف : پودری و گرانول موجود است و اثر بخشی آن به همراه باکتری تیو باسیلوس بیشتر است . یعنی به ازای هر 50 کیلو گوگرد 1 کیلو از این باکتر مورد نیاز خواهد بود. معمولا" در خاکهای خوزستان نیاز گوگرد بین 250-300 کیلو گرم در هکتار بر آورد شده است .

کود بیولو ژیکی

   کودهای بیولوژیکی به باکتریهایی اطلاق می شود که با ورود به خاک باعث ورود و تثبیت برخی عناصر مثل ازت در خاک می شوند و یا توسط آنزیمهایی که از خود ترشح می کنند عناصری مثل فسفات را در خاکهای قلیایی آزاد و در اختیار گیاه قرار می دهند. این کودها دارای تاریخ مصرف کوتاهی هستند و در شرایط ایده آل حد اکثر 6 ماه ماندگاری دارند . یکی از شرایط مهم برای فعالیت و اثر گذاری این کود ها، رطوبت و دمای خاک می باشد . در غیر این صورت از بین می روند . این کودها معمولا" به صورت تلقیح بذر (بذر مال) و یا با آب ابیاری بکار می روند و با ورود به خاک در صورت شرایط بهینه رطوبتی  و دمایی بسرعت تکثیر یافته و فعالیت خود را آغاز می کنند.با کاربرد این کودها مصزف کود های شیمایی تا حدود 50% کاهش میابد.

مقایسه کودهای شیایی و آلی

کود آلی	کود شیمیایی
کلیه عناصر غذایی را شامل می شود	برخی از عناصرغذایی را شامل می شود
باعث اصلاح خاکهای شور می شود	یک نوع نمک است باعث شوری خاک می شود
باعث بهبود ساختمان خاک می شود	باعث تخریب ساختمان خاک می شود
اثراتش طولانی مدت است	اثراتس کوتاه مدت است بسمه تعالی طبقه بندی انواع کود الف- کود آلی ، ب- کود شیمیایی ، ج- کود بیولوژیکی کود آلی     کودهای آلی ، کودهای کاملی هستند و در برگیرنده کلیه عناصر ماکرو و میکرو ولی به میزان کم هستند. این کودها مکمل کودهای شیمیایی هستندو به تنهایی جوابگوی تمام نیاز گیاهان نمی باشند. کودهای آلی علاوه بر آنکه عناصر غذایی گیاهان را تامین می کنندباعث اصلاح ساختمان و بافت خاک مشوند. ضمنا" این کودها حاوی باکتریهایی هستند که نقش بارزی در تجزیه مواد آلی و تبدیل آن به عتاصر معدنی ایفا می کنند. از طرفی برخی عناصر مثل فسفات و پتاس در صورت کمبود مواد آلی خاک و Ph بالا به صورت غیر فعال در آمده و به میزان ناچیز جذب گیاه می شوند. ضمنا" قدرت نگهداری آب را در خاک افزایش می دهند که خود عامل مهمی در صرفه جویی آب و افزایش بهره وری آب در کشاورزی می باشد. این کود به هیج وجه تحت تاثیر آبشویی قرار نمی گیرد و به تدریج در اختیار گیاه قرار می گیرد .    در حال حاضر استفاده از مواد غذایی ارگنیک رو به افزایش است و کشاورزی پایدار زمانی محقق خواهد شد که محصولات سالم تولید و به دست مصرف کننده برسد. خوشبختانه در سالیان اخیر کشاورزان به این امر واقف شدند و سعی می کنند کمتر از سموم و کودهای شیمیایی استفاده کنند. بنا براین لازمه تولید محصولات ارگانیک استفاده کمتر از کودهای شیمیایی و کاربرد بیشتر کودهای آلی است. حال به معرفی انواع کودهای آلی می پردازیم : کود دامی    کود های دامی باید کاملا" پوسیده باشند و سپس در مزارع توزیع شوند . عدم رعایت کشاورزان به این موضوع و استفاده از کود دامی تازه باعث ایجاد سوزندگی گیاهان خواهد شد. حداقل سه ماه باید از تاریخ تولید کود دامی گذشته باشد. بنابر این پس از تهیه کود دامی تازه و انباشتن آن در گوشه ای از مزرعه ، توسط پلاستیک کاملا" مهار شود تا علفهای هرز موجود در کود کاملا" از بین برود و پس از سه ماه در مزرعه استفاده شود . کود مرغی    در سالیان اخیر استفاده از کود مرغی بسیار رایج شده است ولی باید توجه داشت که در اراضی که E.C آب یا خاک بالا است بکار برده نشود چون باعث تشدید شوری مزارع خواهد شد و در اراضی که E.C مناسب دارند استفاده دائم آن باعث شوری خاک خواهد شد .     کود کمپوست    هر نوع موادی که قابل تجزیه توسط باکتریها باشد را می توان طی فرآیندی به کود کمپوست تبدیل نمود . این مواد میتواند ضایعات و زباله های خانگی ، پسماندهای صنعتی کارخانجات صنایع غذایی تا کاه و کلش مزارع باشد.    متاسفانه کشاورزان از این کود ارزان و قابل دسترس غافل هستند و بجای استفاده بهینه از کاه و کلش مزارع ، اقدام به آتش زدن آنها پس از برداشت محصول می کنند. در حالیکه نه تنها منابع غنی و ارزشمند را از بین میببرند ، بلکه باعث تخریب اراضی و فرسایش خاک می شوند.    روش ساده و آسانی جهت استفاده از این منابع با لقوه در تامین نیازهای کودی مزارع موجود است که بشرح آن می پردازم. ابتدا کاه و کلش را در یک محل خاص از مزرعه قرار داده و با استفاده از کودهای حیوانی وشیمیایی به صورت زیر اقدام به عمل آوری کمپوست می کنیم:    ابتدا لایه ای از کاه و کلش را به قطر 30 سانتیمتر در سطح زمین ( به عرض 4 متر و به طول دلخواه ) پهن می کنیم . روی این بستر کود حیوانی تازه به قطر 10 سانتیمتر قرار می دهیم . این عمل را بصورت متناوب ادامه می دهیم تا ارتفاع پشته به حدود 4 متر برسد. لازم به ذکر است که لایه آخر باید از کود حیوانی باشد .سپس به ازای هر تن از کاه و کلش مقدار 30 کیلو کود اوره را بصورت محلول بر روی پشته می ریزیم و روی آنرا برای جلوگیری از خروج ازت ( بصورت آمونیاک ) با پلاستیک مهار می کنیم . پس از دو هفته برای تهویه و تامین نیاز اکسیزنی باکتریهای هوازی ، پشته را زیر و رو می کنیم . این عمل را هر دو هفته تکرار می کنیم . پس از سه ماه کمپوست آماده برداشت و استفاده در مزرعه است . کود ورمی کمپوست    این کود توسط کرم خاکی بخصوصی به نام آیزینیا فوتیدا در بستری از ضایعات حیوانی ، خانگی و کشاورزی به عمل می آید. کشاورزان می توانند با استفاده از مدفوع دامی و کاه و کلش مزارع اقدام به تولید این کود ارزشمند بکنند که ارزش کودی بالاتری نسبت به کمپوست دارد . این کود غنی از عناصر ماکرو و میکروو اسید هیومیک و حاوی باکتریهای تثبیت کننده ازت در خاک است  . تهیه این کود بسیار ساده است . ابتدا بستری غیر قابل نفوذ برای کرم (چون این کرم ممکن است در بستر خاکی نفوذ نمایدو  از دسترس خارج شود) به عرض 2 متر و به طول دلخواه و به ارتفاع 40- 50 سانتیمتر ایجاد و توسط بلوکهای سیمانی مهار می کنیم . در داخل این بستر کود دامی قرار میدهیم . قبل از ورود کرم به بستر باید با آبشویی مداوم به مدت حدود 2 ساعت شوری زدایی شود .  این کرم بشدت به کمبود رطوبت حساس است چون تنفس آن از طریق پوست صورت میگیرد و در صورت کمبود رطوبت در یک نقطه ، به جایی که زطوبت آن مناسب است مهاجرت نموده و همین امر سبب خواهد شد که فرآیند کمپوست سازی به صورت یکنواخت انجام نگیرد. پس برای ایجاد رطوبت یکنواخت متناسب با شرایط آب و هوایی در فصول مختلف سال باید آبیاری انجام شود . مثلا" در فصول سرد سال که تبخیر کمتر است شاید هفته ای یک بار آبیاری کفایت نماید ولی در فصول گرم سال نیاز است که بطور روزانه آبیاری شود . معمولا" پس از از 2-3 ماه کود ورمی کمپوست تولید و بعنوان کودی غنی از عناصز ماکرو و میکرو مورد استفاده کشاورزان خواهد بود. کود سبز    کلیه گیاهان خانواده حبوبات مثل : ماش ، عدس، لوبیا، باقلا و... و گیاهان علوفه ای مثل شبدر و یونجه بعنوان کود سبز قابل استفاده در کشاورزی هستند.در ریشه این گیاهان گرهکهایی موجود است که حاوی باکتریهایی از جنس ریزوبیوم است که باعث تثبیت ازت در خاک می شود . به عبارت دیگر این باکتریها زندگی همزیستی با این گیاهان دارند و در طی فرایند پروتئین سازی مقداری به مصرف نیازهای خودشان می رسانندو مقداری هم در اختیار گیاهان میگذارند.    در شرایط خوزستان بهترین گیاهی که میتواند در تناوب با گندم و ذرت قرار بگیرد ، گیاه ماش است .چون ماش دوره رشدی کوتاهی دارد . پس از برداشت گندم می توان اقدام به کشت ماش نمود . پس از دو ماه ، زمانیکه گیاه ماش وارد مرحله گلدهی میشود توسط دیسک شخم زده شود و با خاک مخلوط گردد و سپس اقدام به کشت ذرت شود.    لازم به ذکر است که هر هکتار ماش حدود4.2 تن ماده خشک تولید می کند که از این مقدار 135 کیلو گرم ازت ، 11 کیلو گرم فسفات و 6 کیلو گرم پتاس بدست می آید که به خاک تزریق می شود . کود شیمیایی    این کودها معمولا" دارای تعداد معدودی عنصر هستند و از سرعت عمل بالایی برخور دار هستند . چون معدنی هستند بلافاصله پس از ورود به خاک یونیزه شده و بتدریج جذب گیاه مشوند . برخی از کودها که از حلالیت بیشتری برخوردار هستند در صورت عدم رعایت مسائل فنی بسرعت تحت دتاثیر شرایط محیطی مثل آبشویی ، تجزیه و تثبیت قرار گرفته و از دسترس گیاهان خارج می شوند. سرنوشت کوتاه مدت و بلند مدت کود در خاک با ترکیب شیمیایی کود ، شرایط آب و هوایی ناحیه ، خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک ، گونه و رقم گیاه ، مقدار کود داده شده به خاک و بالاخره زمان و روش کود دهی بستگی دارد. نوع ، مقدار ، زمان و روش کود دهی نیز باید به نحوی انتخاب گردد که قسمت اعظم کود بصورت قابل جذب گیاه در خاک باقی مانده و در عین حال تلفات کود (شستشو ، تثبیت و تجزیه ) در حد اقل ممکن باشد. معرفی کودهای ماکرو    کودهای شیمیایی شامل ماکرو و میکرو هستند.ماکرو عبارتند از: ازت، فسفات ،پتاس،گوگرد،کلسیم و منیزیم.کودهای میکرو عبارتند از: اهن،منگنز،روی،مس،بر،مولیبدن.    ازت    ازت بصورت نیترات،یون آمونیم و اوره قابل رجذب گیاه می باشد.نیترات فرم اصلی ازت در خاک است و فرمهای آمونیاک واوره نیز پس از مدت کوتاهی به نیترات تبدیل خواهند شد. از کودهای رایج ازته می توان به نیترات آمونیم، سولفات آمونیم و اوره اشاره کرد. کود ازت را باید در چند مرحله بصورت تقسیط استفاده کرد.معمولا" 3/1 بصورت کود پایه و دو مرحله بصورت سرک (هر بار3/1 ) توزیع می شود. ازت به فرم نیترات تحت تاثیر شستشو و به فرم آمونیاکی تحت تاثیر تجزیه قرار میگیرد. ازت رشد رویشی گیاه را سبب می شود و در صورت کمبود در گیاه  ، برگهای پایینی نکروزه (زرد) میشود. فسفات    این  کوداز حلالیت کمی برخوردار است .به همین خاطر باید قبل از کاشت به زمین داده شود تا در مرحله گلدهی در اختیار گیاه قرار گیرد . فسفات در ریشه زایی و رشد زایشی (تولید گل ، میوه و بذر) نقش اساسی دارد و کمبود آن سبب ایجاد رنگ بنفش در برگهای پایینی گیاه خواهد شد. Ph بالا عامل تثبیت این کود در خاک می باشد . جذب این کود به روش کو دهی، بافت خاک، ترکیب خاک ، مقدار کود فسفری که مصرف می شود بخصوص موجودی فسفر قابل جذب خاک بستگی زیادی دارد.هر چه موجودی فسفر خاک بیشتر باشد، ظرفیت تثبیت کنندگی خاک کمتر بوده و بخش بیشتری از کود فسفر مصرفی بصورت قابل جذب در خاک باقی می ماند. کودهای رایج فسفات عبارتند از: فسفات آمونیم، سوپر فسفات تریپل و سوپر فسفات معمولی. پتاس   اغلب کودهای پتاسیم در آب محلول هستند ولی چون حرکت پتاس در خاک کم است بصورت قبل از کاشت مصرف می شود. در خاکهای شنی لازم است بصورت قسطی به خاک اضافه نمود.کمبود پتاس بیشتر در خاکهای شنی و اسیدی دیده می شود . گیاه علائم کمبود را در برگهای پایین بصورت نکروزه شدن حاشیه برگ نشان می دهد. مهمترین کودهای پتاس عبارتند از: سولفات پتاسیم و کلرور پتاسیم. گوگرد    ارزش این کود از چند جهت قابل بررسی است . در تجزیه بعمل آمده از بافتهای گیاهی مقدار آن حتی از مقدار فسفات بیشتر است . مقدار فسفات در گیاهان حدود 0.15 % در حالیکه مقدار گوگرد 0.25% را نشان می دهد . بنابر این نیاز گیاهان به گوگرد بیش از فسفات است و کشاورزان باید پی به اهمیت آن ببرند . در برخی از گیاهان مثل سیر ، پیاز ، کلم  مقدار آن بیش از مقدار یاد شده فوق است . گوگرد عامل پیشگیری بسیاری از بیمازیهای قارچی محسوب میگردد و نقش مهمی را در این زمینه ایفا می کند . باعث تعدیل شوری در خاکهای شور و سدیمی میگردد. در کنار مواد آلی در واکنش خاک موثر بوده و باعث کاهش ph خاک می شود بنا براین  باعث اصلاح خاکهای قلیایی میگردد وبه جذب برخی عناصرمثل فسفر و پتاسیم که در این خاکها تثبیت می شوند کمک خواهد کرد. گوگرد در انواع مختلف : پودری و گرانول موجود است و اثر بخشی آن به همراه باکتری تیو باسیلوس بیشتر است . یعنی به ازای هر 50 کیلو گوگرد 1 کیلو از این باکتر مورد نیاز خواهد بود. معمولا" در خاکهای خوزستان نیاز گوگرد بین 250-300 کیلو گرم در هکتار بر آورد شده است . کود بیولو ژیکی    کودهای بیولوژیکی به باکتریهایی اطلاق می شود که با ورود به خاک باعث ورود و تثبیت برخی عناصر مثل ازت در خاک می شوند و یا توسط آنزیمهایی که از خود ترشح می کنند عناصری مثل فسفات را در خاکهای قلیایی آزاد و در اختیار گیاه قرار می دهند. این کودها دارای تاریخ مصرف کوتاهی هستند و در شرایط ایده آل حد اکثر 6 ماه ماندگاری دارند . یکی از شرایط مهم برای فعالیت و اثر گذاری این کود ها، رطوبت و دمای خاک می باشد . در غیر این صورت از بین می روند . این کودها معمولا" به صورت تلقیح بذر (بذر مال) و یا با آب ابیاری بکار می روند و با ورود به خاک در صورت شرایط بهینه رطوبتی  و دمایی بسرعت تکثیر یافته و فعالیت خود را آغاز می کنند.با کاربرد این کودها مصزف کود های شیمایی تا حدود 50% کاهش میابد. مقایسه کودهای شیایی و آلی کود آلی کود شیمیایی کلیه عناصر غذایی را شامل می شود برخی از عناصرغذایی را شامل می شود باعث اصلاح خاکهای شور می شود یک نوع نمک است باعث شوری خاک می شود باعث بهبود ساختمان خاک می شود باعث تخریب ساختمان خاک می شود اثراتش طولانی مدت است اثراتس کوتاه مدت است